GIÁ TRỊ CỦA SÓNG F TRONG CHẨN ĐOÁN CHÈN ÉP RỄ THẦN KINH
GIÁ TRỊ CỦA SÓNG F TRONG CHẨN ĐOÁN CHÈN ÉP RỄ THẦN KINH
Hoàng Thu Soan1, Vũ Tiến Thăng1, Vi Thị Phương Lan1, Khương Hoàng Anh2, Đỗ Cảnh Dương2
1 Trường ĐH Y Dược Thái Nguyên
2 Sở Y tế Thái Nguyên
Nội dung chính của bài viết
Tóm tắt
Mục tiêu: Đánh giá sự thay đổi các thông số của sóng F trong trường hợp chèn ép rễ thần kinh đốt sống cổ và đốt sống thắt lưng. Phương pháp: nghiên cứu cắt ngang tiến hành trên 2 nhóm: nhóm chứng gồm 30 kết quả điện sinh lý thần kinh – cơ của đối tượng không có bệnh lý thần kinh ngoại biên; nhóm bệnh gồm 60 kết quả điện sinh lý thần kinh – cơ của các bệnh nhân được chẩn đoán có tình trạng chèn ép rễ thần kinh đốt sống cổ (30 kết quả) hoặc đốt sống thắt lưng (30 kết quả) trên lâm sàng. Các chỉ số sóng F được ghi trên tứ chi ở cả hai nhóm nghiên cứu bởi một người đo bằng máy điện cơ Nicolet Viking Quest/ Natus. Kết quả: thời gian tiềm ngắn nhất sóng F kéo dài ở chi trên từ 11-33%; ở chi dưới từ 0-8%, giảm tần số xuất hiện sóng F ở dây giữa là 76%, dây trụ là 39%, dây mác là 26%, dây chày là 0%. Chênh lệch tần số xuất hiện sóng F giữa chi lành và chi bệnh của dây thần kinh giữa (93%) và thần kinh mác (81%) chiếm tỷ lệ cao, tỷ lệ này ở dây trụ chiếm 57%, ở dây chày không có sự chênh lệch. Kết luận: Để tránh bỏ sót chẩn đoán chèn ép rễ thần kinh, cần phối hợp xem xét tất cả các chỉ số của sóng F. Trong các thông số, cần so sánh sự khác biệt về tần số xuất hiện sóng F giữa chi lành và chi bệnh, đây là chỉ số nhạy nhất, sau đó là dấu hiệu giảm tần số xuất hiện sóng F, chỉ số kéo dài thời gian tiềm ngắn nhất của sóng F xuất hiện không thường xuyên.
Rễthần kinh thường bịchèn ép do nhiều nguyên nhân như thoát vịđĩa đệm, viêm xương khớp ởcột sống, thoái hóa đốt sống cổ, gai xương, hẹp ống sống, khối u tủy, đái tháo đường… Theo nghiên cứu cộng đồng năm 2015 của Hội chống đau Hà Nội, điềutra ở48/63 Tỉnh/Thành phốcảnước tỷlệngười đau thắt lưng có hội chứng rễthần kinh là 27,75% [7]. Đây là lứa tuổi đang có hiệu suất lao động và khảnăng cống hiến tốt nhất cho xã hội. Các dấu hiệu của chèn ép lên rễthần kinh liên quan đến các tư thế, vận động khi làm việc và sinh hoạt của người bệnh. Trên lâm sàng bác sỹcăn cứvào định khu chi phối của dây thần kinh đểxác định rễbịchèn ép, tuy nhiên các triệu chứng phụthuộc nhiều vào chủquan của người bệnh, một sốdấu hiệu bịchồng lấp. Đểhỗtrợcho chẩn đoán chính xác, các bác sĩ sau khi thăm khám thường sửdụng các kết quảcủa chẩn đoán hình ảnh đểđánh giá hình ảnh chèn ép rễ. Đa sốcác bệnh nhân thường xuyên được chỉđịnh chụp cộng hưởng từ(MRI) vì nó là phương pháp không xâm lấn, kỹthuật giúp xác định vịtrí và nguyên nhân của sựchèn ép. Độchính xác của MRI trong việc phát hiện thoát vịđĩa đệm có thểđạt 81,83% [4].Tuy nhiên, MRI không cung cấp được thông tin vềsựbiến đổi chức năng sinh lý của rễcũng như dây thần kinh.Khá nhiều trường hợp MRI cho thấy các hình ảnh bất thường ởnhững người không có triệu chứng hoặc không liên quan đến các triệu chứng của bệnh nhân. Do đó, việc đánh giá sựchèn ép rễthần kinh cần có phương pháp chẩn đoán bổsung và có thểkhẳng định thực sựdây thần kinh bịchèn ép có bịtổn thương hay không, đây là vấn đềcần thiết giúp hỗtrợcác thầy thuốc trên lâm sàng có định hướng điều trịđúng.Hiện nay, điện cơ là một phương pháp được cho là hữu ích đểđánh giá bệnh nhân mắc bệnh lý rễthần kinh. Theo Wei Li[6] độchính xác của ghi điện cơ chẩn đoán rễthần kinh bịchèn ép ởbệnh nhân thoát vịđĩa đệm thắt lưng nằm trong khoảng từ85,71% đến 100%, trung bình là 93,57%.ỞViệt Nam, tác giảNguyễn Hữu Công [1] đã viết thành y văn công bốgiá trịbình thường của sóng F trên người Việt Nam trưởng thành khỏe mạnh. Theo Phan Việt Nga (2013) [3], sóng F có ý nghĩa trong chẩn đoán chèn ép rễ, nó liên quan chặt chẽvới sốlượng tầng thoát vị. Với mong muốn xác định vai trò của điện cơ trong hỗtrợchẩn đoán chèn ép rễtrên các bệnh nhân đến khám tại bệnh viện Trường đại học Y Dược Thái Nguyên, chúng tôi thực hiện nghiên cứu với mục tiêu: Đánh giá sựthay đổi các thông sốcủa sóng F trong trường hợp chèn ép rễthần kinh đốt sống cổvà đốt sống thắt lưng.
Chi tiết bài viết
Từ khóa
Sóng F, chèn ép rễ thần kinh
Tài liệu tham khảo
1. Nguyễn Hữu Công (1998), Chẩn đoán điện và bệnh lý thần kinh cơ, Nhà xuất bản y học.
2. Trần Công Chính và cộng sự, 2017, Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, hình ảnh cộng hưởng từ, dẫn truyền thần kinh ở bệnh nhân thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng, tạp chí Y-Dược học trường ĐH Y-Dược Huế, tập 7, số 4, tr. 107-112.
3. Phan Việt Nga và cộng sự, 2017, Thoát vị đĩa đệm cột sống cổ chẩn đoán và điều trị nội khoa, Nhà xuất bản Y học.