KHẢO SÁT TÌNH HÌNH ĐIỀU TRỊ RỐI LOẠN LIPID MÁU Ở BỆNH NHÂN ĐÁI THÁO ĐƯỜNG TÝP 2 TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA THÀNH PHỐ CẦN THƠ

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC DƯỢC KHẢO SÁT TÌNH HÌNH ĐIỀU TRỊ RỐI LOẠN LIPID MÁU Ở BỆNH NHÂN ĐÁI THÁO ĐƯỜNG TÝP 2 TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA THÀNH PHỐ CẦN THƠ.Theo IDF vào năm 2015, trên toàn thế giới có năm triệu ca tử vong do đái tháo đường. Tỉ lệ mắc đái tháo đường cao thường ở các nước kém phát triển. Trong thời gian 2010 – 2030, ước đoán tỉ lệ mắc đái tháo đường tăng 69% ở các nước đang phát triển so với 20% ở các nước phát triển [33]. Tại Việt Nam, theo khảo sát của Hiệp hội đái tháo đường thế giới và Bệnh viện Nội tiết Trung ương, nước ta là một trong những quốc gia có tốc độ phát triển đái tháo đường nhanh nhất toàn cầu và tỉ lệ hiện mắc đái tháo đường là 5,42% vào năm 2014 [6], [27].
Ở bệnh nhân đái tháo đường, rối loạn lipid máu rất hay thường gặp. Rối loạn lipid máu là tình trạng thay đổi một hay nhiều thành phần lipid máu dẫn đến tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch do xơ vữa trên bệnh nhân đái tháo đường. Rối loạn lipid máu là nguyên nhân bệnh sinh biến chứng mạch máu nhỏ, mạch máu lớn trong bệnh đái tháo đường [29]. Khoảng 80% tử vong do bệnh đái tháo đường liên quan đến bệnh tim mạch [33]. Các nghiên cứu dịch tễ ghi nhận đái tháo đường kèm rối loạn lipid máu như tăng Triglycerid, tăng Cholesterol của lipoprotein tỷ trọng thấp (LDL-C), giảm Cholesterol của lipoprotein tỷ trọng cao (HDL-C) sẽ làm tăng nguy cơ rất cao bệnh tim mạch, tăng tỉ lệ tử vong ở bệnh nhân đái tháo đường [39], [26].

Theo Trung tâm kiểm soát và ngăn ngừa bệnh, 70 – 97% bệnh nhân đái tháo đường týp 2 có rối loạn lipid máu [26]. Theo nghiên cứu của Tạ Văn Bình và cộng sự (2006), tỉ lệ rối loạn lipid máu ở bệnh nhân đái tháo đường tại Bệnh viện Nội tiết Trung ương là 65,3%, trong đó 40% tăng Cholesterol; 53% tăng Triglycerid; 42,9% tăng LDL-C; 20% giảm HDL-C [3]. Theo nghiên cứu của Phạm Thị Hồng Hoa (2010), tỉ lệ rối loạn lipid máu ở bệnh nhân đái tháo đường là 68%. Việc phát hiện rối loạn lipid máu và kiểm soát lipid máu, nhất là kiểm soát LDL-C mục tiêu [33] có ý nghĩa rất lớn trong việc giảm tỉ lệ mắc bệnh và tỉ lệ tử vong do bệnh lý tim mạch ở bệnh nhân đái tháo đường, giúp cải thiện cuộc sống, góp phần giảm gánh nặng của gia đình và xã hội. Chính vì lý do đó, chúng tôi tiến hành đề tài “KHẢO SÁT TÌNH HÌNH ĐIỀU TRỊ RỐI LOẠN LIPID MÁU Ở BỆNH NHÂN ĐÁI THÁO ĐƯỜNG TÝP 2 TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA THÀNH PHỐ CẦN THƠ” nhằm góp phần nâng cao hiệu quả của công tác điều trị bệnh đái tháo đường týp 2 có rối loạn lipid máu.
MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
Mục tiêu tổng quát
Khảo sát tình hình điều trị rối loạn lipid máu ở bệnh nhân đái tháo đường týp 2 tại khoa Nội tim mạch – lão học, bệnh viện Đa khoa Thành phố Cần Thơ trong khoảng thời gian từ tháng 10/2016 đến tháng 01/2017.
Mục tiêu cụ thể
1. Khảo sát một số đặc điểm của bệnh nhân đái tháo đường týp 2 và khảo sát tỉ lệ rối loạn lipid máu trên bệnh nhân đái tháo đường týp 2.
2. Khảo sát một số yếu tố liên quan đến rối loạn lipid máu trên bệnh nhân đái tháo đường týp 2.
3. Khảo sát tình hình sử dụng thuốc điều trị rối loạn lipid máu ở bệnh nhân đái tháo đường týp 2 tại khoa Nội tim mạch – lão học, bệnh viện Đa khoa Thành phố Cần Thơ

MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN ………………………………………………………………………………………………..i
LỜI CAM ĐOAN ………………………………………………………………………………………… ii
GIẤY XÁC NHẬN ĐÃ BỔ SUNG, SỬA CHỮA LUẬN VĂN……………………….. iii
TÓM TẮT NGHIÊN CỨU …………………………………………………………………………….iv
MỤC LỤC……………………………………………………………………………………………………vi
KÝ HIỆU CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT……………………………………………………………..xi
DANH MỤC CÁC BẢNG………………………………………………………………………….. xiii
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ………………………………………………………………………..xv
DANH MỤC SƠ ĐỒ ……………………………………………………………………………………xv
ĐẶT VẤN ĐỀ ………………………………………………………………………………………………1
MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ………………………………………………………………………….3
TỔNG QUAN TÀI LIỆU ……………………………………………………………………………..4
1. ĐÁI THÁO ĐƢỜNG……………………………………………………………………………..4
1.1. Định nghĩa………………………………………………………………………………………..4
1.2. Phân loại đái tháo đƣờng ……………………………………………………………………4
1.3. Tiêu chuẩn chẩn đoán đái tháo đƣờng theo ADA 2016 ………………………….5
1.4. Triệu chứng của bệnh đái tháo đƣờng ………………………………………………….6
1.5. Các yếu tố nguy cơ liên quan đến đái tháo đƣờng týp 2 …………………………7
2. RỐI LOẠN LIPID MÁU ……………………………………………………………………….8
2.1. Đại cƣơng về lipid và lipoprotein ………………………………………………………..8
2.1.1. Thành phần lipid trong máu…………………………………………………………..8
2.1.2. Cấu trúc và phân loại lipoprotein……………………………………………………8
2.2. Đại cƣơng về rối loạn lipid máu ………………………………………………………..10vii
2.2.1. Định nghĩa lipid máu và các loại thành phần chính của lipid máu…….10
2.2.2. Định nghĩa rối loạn lipid máu ………………………………………………………12
2.2.3. Phân loại rối loạn lipid máu …………………………………………………………12
2.2.4. Nguyên nhân gây rối loạn lipid máu……………………………………………..14
2.3. Đánh giá mức độ rối loạn lipid máu …………………………………………………..16
3. RỐI LOẠN LIPID MÁU Ở BỆNH NHÂN ĐÁI THÁO ĐƢỜNG…………..18
3.1. Rối loạn lipid máu ở bệnh nhân đái tháo đƣờng làm tăng nguy cơ tử vong
do bệnh tim mạch…………………………………………………………………………………..18
3.2. Rối loạn lipid máu ở bệnh nhân đái tháo đƣờng làm tăng nguy cơ tử vong
do đột quỵ …………………………………………………………………………………………….19
4. ĐIỀU TRỊ ĐÁI THÁO ĐƢỜNG TÝP 2 VÀ RỐI LOẠN LIPID MÁU…..19
4.1. Điều trị đái tháo đƣờng týp 2 theo ADA 2014 …………………………………….19
4.2. Điều trị rối loạn lipid máu theo ATP IV……………………………………………..20
5. THUỐC HẠ LIPID MÁU…………………………………………………………………….25
5.1. Statin ……………………………………………………………………………………………..25
5.1.1. Chiến lƣợc dùng statin ………………………………………………………………..27
5.1.2 Theo dõi khi sử dụng các thuốc nhóm statin …………………………………..30
5.2. Các thuốc điều trị rối loạn lipid máu khác…………………………………………..32
5.2.1. Fibrat ………………………………………………………………………………………..33
5.2.2 Thuốc gắn với acid mật………………………………………………………………..34
5.2.3. Acid nicotinic (Niacin) ……………………………………………………………….35
5.2.4 Thuốc ức chế sự hấp thu Cholesterol……………………………………………..37
5.2.5. Acid béo không bão hoà (acid béo omega 3)………………………………….38viii
6. MỘT SỐ NGHIÊN CỨU VỀ KIỂM SOÁT RỐI LOẠN LIPID MÁU Ở
BỆNH NHÂN ĐÁI THÁO ĐƢỜNG TÝP 2………………………………………………39
CHƢƠNG 1. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ……………….41
1.1. ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU ……………………………………………………………41
1.1.1. Tiêu chuẩn chọn mẫu…………………………………………………………………….41
1.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ………………………………………………………………………..41
1.1.3. Địa điểm và thời gian nghiên cứu……………………………………………………41
1.2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ………………………………………………………42
1.2.1. Thiết kế nghiên cứu ………………………………………………………………………42
1.2.2. Cỡ mẫu………………………………………………………………………………………..42
1.2.3. Phƣơng pháp chọn mẫu …………………………………………………………………42
1.2.4. Nội dung nghiên cứu……………………………………………………………………..42
1.2.4.1. Đặc điểm chung của đối tƣợng nghiên cứu …………………………………42
1.2.4.2. Tỉ lệ rối loạn lipid máu trên bệnh nhân đái tháo đƣờng týp 2 ………..43
1.2.4.3. Một số yếu tố liên quan đến rối loạn lipid máu trên bệnh nhân đái
tháo đƣờng týp 2 …………………………………………………………………………………43
1.2.4.4. Sử dụng thuốc trong điều trị rối loạn lipid máu ở bệnh nhân đái tháo
đƣờng týp 2 theo ATP IV……………………………………………………………………..44
1.2.5. Cách tiến hành nghiên cứu …………………………………………………………….44
1.2.5.1. Phƣơng pháp thu thập số liệu…………………………………………………….44
1.2.5.2. Phƣơng pháp hạn chế sai số………………………………………………………44
1.2.5.3. Phƣơng pháp xử lí số liệu …………………………………………………………44
1.3. VẤN ĐỀ Y ĐỨC ……………………………………………………………………………….45
CHƢƠNG 2. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN ……………………………46ix
2.1. ĐẶC ĐIỂM ĐỐI TƢỢNG TRONG MẪU NGHIÊN CỨU …………………46
2.1.1. Đặc điểm về tuổi…………………………………………………………………………..46
2.1.2. Đặc điểm về giới…………………………………………………………………………..48
2.1.3. Đặc điểm về nghề nghiệp ………………………………………………………………49
2.1.4. Đặc điểm về khu vực cƣ trú……………………………………………………………50
2.1.5. Bệnh lý đi kèm……………………………………………………………………………..51
2.1.6. Lý do nhập viện ……………………………………………………………………………53
2.2. TỈ LỆ RỐI LOẠN LIPID MÁU TRÊN BỆNH NHÂN ĐÁI THÁO
ĐƢỜNG TÝP 2……………………………………………………………………………………….54
2.2.1. Tỉ lệ rối loạn lipid máu ở bệnh nhân đái tháo đƣờng týp 2 …………………54
2.2.2. Giá trị trung bình của các chỉ số lipid máu ở đối tƣợng nghiên cứu …….55
2.2.3. Tỉ lệ các loại rối loạn lipid máu theo các chỉ số lipid máu………………….56
2.3. MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN ĐẾN RỐI LOẠN LIPID MÁU TRÊN
BỆNH NHÂN ĐÁI THÁO ĐƢỜNG TÝP 2………………………………………………57
2.3.1. Mối liên quan giữa các nhóm tuổi và rối loạn lipid máu…………………….57
2.3.2. Mối liên quan giữa giới tính và rối loạn lipid máu…………………………….58
2.3.3. Mối liên quan giữa huyết áp và rối loạn lipid máu…………………………….59
2.3.4. Mối liên quan giữa HbA1C và rối loạn lipid máu……………………………….60
2.4. SỬ DỤNG THUỐC TRONG ĐIỀU TRỊ RỐI LOẠN LIPID MÁU Ở
BỆNH NHÂN ĐÁI THÁO ĐƢỜNG TÝP 2 THEO ATP IV ……………………..61
2.4.1. Phân tích tiêu chuẩn chẩn đoán rối loạn lipid máu trƣớc khi điều trị……61
2.4.2. Phân nhóm bệnh nhân rối loạn lipid máu theo hƣớng dẫn của ATP IV..63
2.4.3. Nhóm thuốc statin sử dụng trong điều trị rối loạn lipid máu ………………64
CHƢƠNG 3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ…………………………………………………66x
3.1. KẾT LUẬN ………………………………………………………………………………………66
3.2. KIẾN NGHỊ ……………………………………………………………………………………..67
TÀI LIỆU THAM KHẢO …………………………………………………………………………..68
PHỤ LỤC…………………………………………………………………………………………………..7