Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và kết quả điều trị viêm tụy cấp tăng triglyceride kết hợp thay huyết tương tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thái Bình
Luận văn bác sĩ nội trú Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và kết quả điều trị viêm tụy cấp tăng triglyceride kết hợp thay huyết tương tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thái Bình.Viêm tụy cấp (VTC) là tình trạng viêm nhiễm lan tỏa cấp tính của nhu mô tuyến tụy từ nhẹ đến nặng và có thể gây tử vong. Ở các nước phương tây có khoảng 20% trường hợp diễn biến nặng thành viêm tụy cấp thể hoại tử và trong số trường hợp viêm tụy cấp thể hoại tử có 10-30% tử vong dù được điều trị tích cực [1]. Ở Việt Nam, qua một số nghiên cứu gần đây cho thấy tỉ lệ viêm tụy cấp ngày một gia tăng cùng với sự phát triển xã hội, đặc biệt viêm tụy cấp do tăng triglyceride [2].
Phần lớn viêm tụy cấp do sỏi mật và rượu, tuy nhiên một số nghiên cứu trong phòng thí nghiệm và dịch tễ học chứng minh tăng triglyceride máu làm tăng tỉ lệ mắc viêm tụy [3], VTC tăng TG chiếm 1-14% trường hợp viêm tụy [4]. Tuy vậy viêm tụy cấp tăng triglyceride vẫn chưa được chú trọng, nó thường được nghĩ đến khi không tìm được nguyên nhân khác hoặc tình cờ phát hiện khi xét nghiệm mẫu máu. Cùng với sự phát triển của xã hội, chất lượng cuộc sống ngày càng tăng cao, chế độ ăn bất hợp lý thì nguy cơ viêm tụy cấp tăng triglyceride ngày càng nhiều hơn [2]. Nguy cơ viêm tụy cấp khoảng 5% với triglyceride máu > 11,3 mmol/l và 10-20% khi triglyceride > 22,6 mmol/l [5],[6].
Trước năm 1980, viêm tụy cấp chủ yếu được điều trị bằng phương pháp phẫu thuật dẫn đến tỷ lệ tử vong cao. Hiện nay, viêm tụy cấp đã được tìm hiểu rõ hơn về cơ chế bệnh sinh từ đó đưa ra những phương pháp điều trị phù hợp cá thể hóa theo nguyên nhân. Triglyceride tăng cao trong máu làm gia tăng nồng độ chylomicrons và phân hủy triglyceride thành acid béo tự do gây nhiễm độc lipid ở tụy [3]. Viêm tụy cấp do tăng triglyceride đang được chú ý đến nhiều hơn và điều trị có phần khả quan do có nhiều phương pháp như điều trị nội khoa tích cực, liệu pháp Insulin và Heparin, thay huyết tương, lọc máu liên tục… Phương pháp thay huyết tương đang được áp dụng ở nhiều cơ sở y tế nhằm đưa lượng TG trong máu của bệnh nhân xuống dưới 11,3 mmol/l một cách nhanh chóng, đặc biệt sau thay huyết tương lần đầu trong thời gian ngắn và hạn chế tiến triển nặng lên của viêm tụy cấp. Ở Việt Nam, phương pháp thay huyết tương trong điều trị viêm tụy cấp tăng triglyceride được áp dụng tại nhiều bệnh viện lớn như Bạch Mai, bệnh viện Nhân dân 115 [2], [7]. Năm 2019, tại Thái Bình, số bệnh nhân mắc viêm tụy cấp được thống kê tại Khoa Tiêu hóa và Khoa hồi sức tích cực chống độc Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thái Bình 455 ca. Trong đó viêm tụy cấp tăng triglyceride là 105 ca chiếm 23,07%. Phương pháp thay huyết tương trên bệnh nhân VTC tăng TG được thực hiện từ năm 2016 tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thái Bình đã giúp cải thiện nhanh chóng tình trạng bệnh và cứu sống được nhiều bệnh nhân nhưng chưa có nghiên cứu nào đánh giá khách quan về hiệu quả của phương pháp điều trị này tại Thái Bình. Vì vậy chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và kết quả điều trị viêm tụy cấp tăng triglyceride kết hợp thay huyết tương tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thái Bình” với mục tiêu sau:
1. Mô tả đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng bệnh nhân viêm tụy cấp tăng triglyceride tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thái Bình.
2. Đánh giá kết quả điều trị viêm tụy cấp tăng triglyceride có kết hợp thay huyết tương tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thái Bình.
MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ 1
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN 3
1.1. Viêm tụy cấp tăng triglyceride 3
1.1.1. Nhắc lại về giải phẫu và sinh lý tuyến tụy 3
1.1.2. Định nghĩa, nguyên nhân, cơ chế bệnh sinh viêm tụy cấp tăng triglyceride 5
1.1.3. Mối liên quan giữa tăng triglyceride và viêm tụy cấp 8
1.1.4. Chẩn đoán viêm tụy cấp tăng triglyceride 9
1.1.5. Điều trị 15
1.2. Thay huyết tương trong điều trị viêm tụy cấp tăng triglyceride 17
1.2.1. Đại cương thay huyết tương 17
1.2.2. Nguyên lý thay huyết tương 18
1.2.3. Quy trình kỹ thuật thay huyết tương 21
1.2.4. Những tác dụng và bất lợi thay huyết tương 21
1.2.5. Những tác dụng không mong muốn của thay huyết tương 22
1.3. Nghiên cứu trong và ngoài nước về thay huyết tương ở bệnh nhân viêm
tụy cấp tăng triglyceride 23
1.3.1. Nghiên cứu nước ngoài 23
1.3.2. Nghiên cứu trong nước 24
CHƯƠNG 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 26
2.1. Đối tượng, địa điểm và thời gian nghiên cứu 26
2.1.1. Địa điểm nghiên cứu 26
2.1.2. Thời gian nghiên cứu 26
2.1.3. Đối tượng nghiên cứu 26
2.1.4. Tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân 26
2.1.5. Tiêu chuẩn loại trừ 27
2.2. Phương pháp nghiên cứu 27
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu 27
2.2.2. Cỡ mẫu 27
2.2.3. Các chỉ số, biến số nghiên cứu 27
2.2.4. Các tiêu chuẩn sử dụng trong nghiên cứu 30
2.2.5. Phương tiện nghiên cứu 32
2.2.6. Công cụ thu thập thông tin 32
2.2.7. Phân tích và xử lý số liệu 33
2.2.8. Vấn đề đạo đức nghiên cứu 33
CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 36
3.1. Đặc điểm chung của nhóm bệnh nhân nghiên cứu 36
3.2. Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng của đối tượng nghiên cứu 38
3.2.1. Đặc điểm lâm sàng viêm tụy cấp tăng triglyceride 38
3.2.2. Đặc điểm cận lâm sàng viêm tụy cấp tăng triglyceride 39
3.2.3. So sánh mức độ nặng của viêm tụy cấp trên các thang điểm với mức
độ tăng triglyceride 42
3.3. Kết quả điều trị bệnh nhân viêm tụy cấp tăng triglyceride 43
3.3.1. Kết quả điều trị chung bệnh nhân viêm tụy cấp tăng triglyceride …. 43
3.3.2. So sánh sự thay đổi các chỉ số trước và sau PEX 44
3.3.3. Sự thay đổi lipid máu theo thời gian giữa nhóm PEX và không PEX .. 46
3.3.4. Thay đổi triglyceride giữa nhóm PEX sớm và PEX muộn 47
3.4. So sánh sự khác nhau của thang điểm ở nhóm sống và nhóm tử vong … 49
3.5. Tác dụng không mong muốn của của PEX 49
CHƯƠNG 4. BÀN LUẬN 50
4.1. Đặc điểm chung của nhóm bệnh nhân nghiên cứu 50
4.1.1. Đặc điểm về giới của bệnh nhân viêm tụy cấp tăng triglyceride 50
4.1.2. Đặc điểm về tuổi của bệnh nhân viêm tụy cấp tăng triglyceride 50
4.1.3. Đặc điểm về tiền sử của bệnh nhân viêm tụy cấp tăng triglyceride . 51
4.2. Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng của nhóm bệnh nhân nghiên cứu 52
4.2.1. Triệu chứng toàn thân của nhóm bệnh nhân nghiên cứu 52
4.2.2. Triệu chứng cơ năng, thực thể của nhóm bệnh nhân nghiên cứu 53
4.2.3. Xét nghiệm huyết học của nhóm bệnh nhân nghiên cứu 54
4.2.4. Xét nghiệm men tụy của nhóm bệnh nhân nghiên cứu 55
4.2.5. Xét nghiệm lipid máu của nhóm bệnh nhân nghiên cứu 56
4.2.6. Xét nghiệm sinh hóa máu của nhóm bệnh nhân nghiên cứu 57
4.2.7. Kết quả chẩn đoán hình ảnh của nhóm bệnh nhân nghiên cứu 58
4.2.8. Liên quan giữa các thang điểm đánh giá mức độ nặng của viêm tụy
cấp với mức độ tăng triglyceride 58
4.3. Kết quả điều trị của nhóm bệnh nhân nghiên cứu 59
4.3.1. Điều trị chung của nhóm bệnh nhân nghiên cứu 59
4.3.2. Điều trị thay huyết tương của nhóm bệnh nhân nghiên cứu 60
4.3.3. So sánh sự khác nhau giữa nhóm I và nhóm 2 trước và sau PEX …. 62
4.3.4. So sánh sự khác nhau giữa nhóm PEX sớm và PEX muộn 63
4.4. Tác dụng không mong muốn thay huyết tương 64
KẾT LUẬN 65
KIẾN NGHỊ 67
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
DANH MỤC BANG
Bảng 3.1. Triệu chứng toàn thân bệnh nhân viêm tụy cấp tăng triglyceride.. 38
Bảng 3.2. Triệu chứng cơ năng bệnh nhân viêm tụy cấp tăng triglyceride…. 38
Bảng 3.3. Triệu chứng thực thể bệnh nhân viêm tụy cấp tăng triglyceride…. 39
Bảng 3.4. Kết quả xét nghiệm huyết học khi nhập viện 39
Bảng 3.5. Kết quả xét nghiệm men tụy lúc nhập viện 40
Bảng 3.6. Kết quả xét nghiệm lipid máu lúc vào viện 41
Bảng 3.7. Kết quả xét nghiệm sinh hóa máu lúc vào viện 41
Bảng 3.8. Kết quả cắt lớp vi tính 42
Bảng 3.9. So sánh mức độ nặng của viêm tụy cấp trên các thang điểm với
mức độ tăng triglyceride 42
Bảng 3.10. Sự khác nhau về số tạng suy theo Atlanta 2012 với mức độ tăng triglyceride 43
Bảng 3.11. Sự thay đổi huyết học trước và sau PEX 44
Bảng 3.12. Sự thay đổi sinh hóa máu trước và sau PEX 44
Bảng 3.13. Thay đổi của các thang điểm trước và sau các lần PEX 46
Bảng 3.14. So sánh tỉ lệ đạt Triglyceride mục tiêu giữa nhóm 48
Bảng 3.15. Sự thay đổi của các thang điểm trước và sau các lần PEX giữa
nhóm PEX sớm và PEX muộn 48
Bảng 3.16. Sự thay đổi các thang điểm giữa nhóm sống và nhóm tử vong … 49
Bảng 3.17. Tác dụng không mong muốn của PEX 49
DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 3.1. Phân bố theo giới bệnh nhân viêm tụy cấp tăng triglyceride 36
Biểu đồ 3.2. Phân bố theo tuổi bệnh nhân viêm tụy cấp tăng triglyceride 37
Biểu đồ 3.3. Phân bố theo tiền sử bệnh nhân viêm tụy cấp tăng triglyceride . 37
Biểu đồ 3.4. Sự thay đổi Triglyceride máu trước và sau PEX 45
Biểu đồ 3.5. Sự thay đổi Cholesterol máu trước và sau PEX 45
Biểu đồ 3.6. Thay đổi Triglycerid máu giữa nhóm PEX và không PEX 46
Biểu đồ 3.7. Thay đổi Cholesterol máu giữa nhóm PEX và không PEX 47
Biểu đồ 3.8.Thay đổi Triglyceride giữa nhóm PEX sớm và muộn 47
DANH MỤC HÌNH ẢNH
Hình 1.1. Giải phẫu tụy 3
Hình 1.2. Sơ đồ cơ chế bệnh sinh của viêm tụy cấp 6
Hình 1.3. Huyết tương bệnh nhân đục như sữa 10
Hình 1.4. Mô tả nguyên lý kỹ thuật thay huyết tương 18
Hình 1.5. Sơ đồ cấu tạo quả lọc 19
Nguồn: https://luanvanyhoc.com