Tạp chí y học

VAI TRÒ CỦA SỰ KẾT HỢP ĐIỆN CƠ VÀ GIA TỐC KẾ TRONG PHÂN BIỆT BỆNH PARKINSON VÀ RUN VÔ CĂN
Võ Ngọc Duy1, Nguyễn Hữu Công2
TÓM TẮT :
Đặt vấn đề: Run trong bệnh Parkinson và run vô căn đã được nghiên cứu dựa trên sinh lý thần kinh để phân biệt với nhau ở các nước trên thế giới, trong khi đó ở Việt Nam hiện chưa có dữ liệu nghiên cứu về vấn đề này.

Mục tiêu: Nghiên cứu giá trị của phân tích run trên điện cơ bề mặt và gia tốc kế trong chẩn đoán phân biệt bệnh Parkinson và run vô căn.

Đối tượng – Phương pháp nghiên cứu: Đây là nghiên cứu mô tả hàng loạt ca. Nghiên cứu được tiến hành tại bệnh viện Ngoại thần kinh Quốc tế từ tháng 1/2020 đến tháng 6/2020. Tổng số 38 bệnh nhân trong đó có 29 bệnh nhân Parkinson và 9 bệnh nhân run vô căn tham gia nghiên cứu. Các bệnh nhân sẽ được đo gia tốc kế và điện cơ bề mặt để đánh giá các đặc điểm run.

Kết quả: Trong nhóm bệnh nhân Parkinson, tần số run khi nghỉ, khi duy trì tư thế, khi nâng vật nặng trong khoảng 4-6 Hz. Trong nhóm run vô căn, tần số run khi duy trì tư thế, khi nâng vật nặng trong khoảng 4-8 Hz. Tần số run khi duy trì tư thế ở hai nhóm bệnh nhân chồng lấp nhau. Đặc điểm phân biệt chính run Parkinson và run vô căn là mô hình hoạt động cơ luân phiên ở bệnh nhân Parkinson và đồng bộ ở bệnh nhân run vô căn, sự ảnh hưởng của nghiệm pháp tập trung tinh thần và thời gian tiềm khi chuyển từ tư thế nghỉ sang duy trì tư thế.

Kết luận: Một số đặc điểm sinh lý thần kinh giúp phân biệt run vô căn và bệnh Parkinson như thời gian tiềm thời khi chuyển từ tư thế nghỉ sang duy trì tư thế, sự thay đổi về biên độ run khi thực hiện nghiệm pháp tập trung tinh thần và mô hình hoạt động của cơ đồng vận và đối vận của run trên EMG bề mặt.

Run trong bệnh Parkinson là loại run thường gặp, thường được gọi run kinh điển,với biểu hiện run khi nghỉ kiểu vấn thuốc và có thể gặp run khi giữ tư thế. Triệu chứng run khi nghỉ là một đặc điểm điển hình của bệnh Parkinson, tuy nhiên trong giai đoạn sớm của bệnh có thể gặp dạng ưu thế run khi duy trì tư thế, còn triệu chứng run khi nghỉ có thể nhẹ hơn(1). Do đó sự phân biệt hai loại run này có thể gặp khó khăn. Trong một nghiên cứu, người ta đã ghi nhận trong bệnh Parkinson giai đoạn sớm với run là biểu hiện duy nhất có tỷ lệ bị chẩn đoán sai là khoảng 25%(2). Trong run vô căn, 50% chẩn đoán run vô căn dựa vào lâm sàng là chẩn đoán sai.

ĐÁNH GIÁ CẢI THIỆN GIẤC NGỦ SAU PHẪU THUẬT ĐIỀU TRỊ HỘI CHỨNG ỐNG CỔ TAY
Nguyễn Ảnh Sang1, Bùi Hữu Quyền1, Võ Thị Phúc1, Đỗ Thị Thảo Ngọc1, Nguyễn Lê Trung Hiếu2,3
TÓM TẮT :
Đặt vấn đề: Hội chứng ống cổ tay thường “gia tăng triệu chứng” vào ban đêm, làm người bệnh thức giấc và ảnh hưởng đến giấc ngủ. Việc phẫu thuật điều trị hội chứng ống cổ tay có thể cải thiện giấc ngủ.

Mục tiêu: Đánh giá cải thiện giấc ngủ bằng chỉ số PSQI (Pittsburgh Sleep Quality Index) ở thời điểm 1 tháng và 3 tháng sau phẫu thuật điều trị hội chứng ống cổ tay.

Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu tiến cứu, mô tả trên 33 bệnh nhân mắc hội chứng ống cổ tay có rối loạn giấc ngủ được phẫu thuật cắt dây chằng ngang giải phóng chèn ép thần kinh giữa trong ống cổ tay tại bệnh viện Quân Y 175 từ tháng 04/2019 đến tháng 09/2019. Đánh giá chỉ số PSQI trước phẫu thuật, 1 tháng và 3 tháng sau phẫu thuật.

Kết quả: Chỉ số PSQI giảm còn 10,03 ± 2,32 sau phẫu thuật 1 tháng. Sau phẫu thuật 3 tháng, chỉ số PSQI cải thiện đáng kể (12,76 ± 2,53 so với 6,97 ± 1,63, p <0,001), hiệu quả giấc ngủ tăng lên (65,11 ± 7,05 so với 86,58 ± 5,24, p <0,001) và 72,73% có hiệu quả giấc ngủ ≥85%, chất lượng giấc ngủ chủ quan cải thiện hơn (2,36 ± 0,49 vs 1,52 ± 0,51, p <0,001) và thời gian ngủ mỗi đêm được dài hơn (5,06 ± 0,56 vs 6,53 ± 0,48, p <0,001). Điểm PSQI trung bình sau phẫu thuật 3 tháng theo SSS và FSS đều cải thiện.

Kết luận: Chất lượng giấc ngủ của bệnh nhân hội chứng ống cổ tay theo thang điểm PSQI có cải thiện sau phẫu thuật điều trị hội chứng ống cổ tay, sự cải thiện có ý nghĩa thống kê.

Hội chứng ống cổ tay (HC OCT) là một hội chứng thường gặp trong các bệnh lý chèn ép dây thần kinh ngoại biên. Nhiều tác giả đã ghi nhận rằng các triệu chứng của người bệnh “thường gia tăng vào ban đêm”(1). Tư thế sai ở cổ tay trong lúc ngủ sâu làm trầm trọng thêm các triệu chứng do tăng áp lực trong ống cổ tay điều này làm người bệnh thức giấc ảnh hưởng đến giấc ngủ, chính là động lực để người bệnh tìm kiếm sự can thiệp, hỗ trợ của y tế(2). Có những trường hợp mất ngủ sẽ dẫn đến các bệnh cơ thể nghiêm trọng, rối loạn nhận thức nặng nề và cuối cùng dẫn đến tử vong. Điều trị hội chứng ống cổ tay thường là bảo tồn, nhưng phẫu thuật cũng được xem xét khi cần thiết(3,4). Erickson J (2019), Gaspar MP (2019) đã sử dụng chỉ số PSQI để đánh giá cải thiện giấc ngủ sau phẫu thuật hội chứng ống cổ tay có rối loạn giấc ngủ cho thấy có cải thiện chỉ số này(5,6). Chưa có nghiên cứu nào khảo sát tại Việt Nam nên chúng tôi tiến hành nghiên cứu “Đánh giá cải thiện giấc ngủ bằng chỉ số PSQI ở thời điểm 1 tháng và 3 tháng sau phẫu thuật điều trị hội chứng ống cổ tay” với mục tiêu.

SO SÁNH MỨC ĐỘ TỔN THƯƠNG THẦN KINH TỰ CHỦ GIỮA BỆNH PARKINSON VÀ TEO ĐA HỆ THỐNG
Võ Nguyễn Ngọc Trang1, Nguyễn Hữu Công1
TÓM TẮT :
Đặt vấn đề: Test đánh giá chức năng thần kinh tự chủ có thể giúp phân biệt bệnh Parkinson với teo đa hệ thống (MSA).

Mục tiêu: So sánh mức độ tổn thương thần kinh tự chủ giữa Parkinson và MSA.

Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu cắt ngang mô tả, trên 82 bệnh nhân Parkinson và 45 bệnh nhân MSA tại bệnh viện Chuyên Khoa Ngoại Thần Kinh Quốc Tế từ tháng 4/2017 đến tháng 10/2019. Có 6 test đánh giá chức năng thần kinh tự chủ được khảo sát, bao gồm: test biến thiên nhịp tim theo tư thế, theo hít thở sâu, và theo nghiệm pháp Valsalva, test biến thiên huyết áp theo tư thế, sau vận động thể lực đẳng trường và test ghi đáp ứng giao cảm da.

Kết quả: Nhóm MSA có bất thường thần kinh tự chủ nặng hơn nhóm Parkinson (điểm Ewing = 3,22 so với 2,02, p <0,001). Không có khác biệt về tỷ lệ bất thường khi khảo sát trên test biến thiên nhịp tim theo tư thế và với nghiệm pháp Valsalva (p >0,05). Trong khi đó, bất thường giao cảm da ở nhóm MSA (51,1%) cao hơn Parkinson (30,5%) (p=0,022). Nhóm MSA có tỷ lệ hạ huyết áp tư thế (33,3%) cao hơn Parkinson (6,1%) (p <0,001). Tỷ lệ bất thường test hít thở sâu và vận động thể lực đẳng trường ở nhóm MSA cũng cao hơn nhóm Parkinson (p <0,05).

Kết luận: Tổn thương thần kinh tự chủ trong bệnh teo đa hệ thống nặng hơn so với bệnh Parkinson

Hội chứng Parkinson là một nhóm lớn các bệnh thoái hóa thần kinh, thường gặp ở người lớn tuổi. Hội chứng Parkinson bao gồm nhiều bệnh: bệnh Parkinson tự phát, hội chứng Parkinson thứ phát do các nguyên nhân không phải thoái hóa, hội chứng Parkinson không điển hình do thoái hóa, và hội chứng Parkinson thoái hóa di truyền. Trong đó, hội chứng Parkinson không điển hình bao gồm bệnh teo đa hệ thống (MSA), liệt trên nhân tiến triển, thoái hóa vỏ não hạch nền, và sa sút trí tuệ thể Lewy.

KHẢO SÁT MỐI LIÊN QUAN GIỮA HLA-B1502 VÀ PHẢN ỨNG DA DO THUỐC CHỐNG ĐỘNG KINH
Trần Quang Tuyến1, Cao Phi Phong2, Nguyễn Hữu Công1
TÓM TẮT :
Đặt vấn đề: Phản ứng da là phản ứng phụ thường gặp nhất khi sử dụng thuốc chống động kinh. Sự hiện diện của HLA-B*1502 làm tăng nguy cơ phản ứng da nghiêm trọng không chỉ với carbamazepine và cả với nhiều thuốc chống động kinh khác.

Mục tiêu: Khảo sát tỉ lệ bệnh nhân động kinh mang alen HLA-B*1502 và mối liên hệ của alen này với phản ứng da do thuốc chống động kinh.

Đối tượng – Phương pháp: Nghiên cứu cắt ngang mô tả trên bệnh nhân động kinh, điều trị nội trú và ngoại trú tại bệnh viện Chuyên Khoa Ngoại Thần Kinh Quốc Tế từ 05/2017 đến 09/2019. Bệnh nhân sử dụng thuốc trên 2 tháng không có phản ứng da được xem như dung nạp với thuốc đó.

Kết quả: Nghiên cứu gồm 259 bệnh nhân (nam 56%, nữ 44%); tuổi trung bình  20,83. Bệnh nhân mang HLA-B*1502 chiếm tỉ lệ 25,9%. Ở bệnh nhân phản ứng da thì tỉ lệ alen này là 51,4%, trong đó tỉ lệ ở nhóm phản ứng da nghiêm trọng và không nghiêm trọng lần lượt là 75% và 48,5% so với nhóm không phản ứng da là 21,6%, sự khác biệt có ý nghĩa thống kê.

Kết luận: Tỉ lệ HLA-B*1502 trong nhóm bệnh nhân động kinh là 25,9%, sự có mặt của len này làm tăng nguy cơ phản ứng da do thuốc chống động kinh.

Phản ứng da là phản ứng phụ thường gặp nhất khi sử dụng thuốc chống động kinh. Yếu tố nguy cơ phản ứng da do thuốc khá đa dạng
và không hằng định, thường gặp ở người lớn tuổi, giới nữ hay một số rối loạn miễn dịch như bệnh Lupus, dùng corticoid kéo dài hay gia đình có tiền căn phát ban da nặng nề(1,2). Cho đến năm 2004, của tác giả Chung WH đã làm nổi bật mối liên hệ giữa HLA và điều trị động kinh với kết quả 100% bệnh nhân phản ứng da nặng do sử dụng carbamazepine đều có mang HLA-B*1502, trong khi chỉ có 3% bệnh nhân dung nạp thuốc mang alen này(3). Chính vì mối liên quan chặt chẽ giữa HLAB*1502 với carbamazepine, FDA đã khuyến cáo cần phải thử HLA-B*1502 trên những bệnh nhân gốc Châu Á trước khi sử dụng(4). Tuy nhiên, không chỉ đối với cazbamazepine mà alen này còn được chứng minh liên quan đến phản ứng da do các thuốc chống động kinh khác ở nhiều khu vực trên thế giới, đặc biệt là các nước Châu Á(5,6). Vì vậy, nhu cầu đánh giá mối liên quan HLA-B*1502 với phản ứng da do các thuốc chống động kinh tại Việt Nam là một nhu cầu rất cần thiết. Từ đó chúng tôi thực hiện nghiên cứu này với các mục tiêu:
– Khảo sát tỉ lệ bệnh nhân động kinh mang alen HLA-B*1502.
– Đánh giá mối liên hệ HLA-B*1502 với phản ứng da do thuốc chống động kinh

ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG CỦA RỐI LOẠN TIC: KHẢO SÁT TRÊN 75 BỆNH NHI BỆNH VIỆN NHI ĐỒNG 2
Phạm Hải Uyên1, Nguyễn Lê Trung Hiếu1,2
TÓM TẮT :
Đặt vấn đề: Rối loạn Tic là những vận động hoặc âm thanh bất ngờ, nhanh, lặp lại và không có nhịp điệu, thường gặp ở trẻ em, gồm ba dạng là rối loạn Tic tạm thời, mạn tính và Tourette. Khảo sát các đặc điểm về tuổi, giới tính, tiền căn, triệu chứng Tic, dạng Tic và rối loạn tăng động kém chú ý (ADHD) đồng mắc giúp ích cho thực hành chẩn đoán và tiên lượng.

Mục tiêu: Khảo sát tỉ lệ, đặc điểm các loại rối loạn Tics và rối loạn tăng động kém chú ýđồng mắc ở bệnh nhi mắc rối loạn Tic.

Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu mô tả tiến cứu trên 75 trẻ dưới 16 tuổi được chẩn đoán rối loạn Tic theo tiêu chuẩn của DSM-5, tại phòng khám của bệnh viện Nhi Đồng 2 từ tháng 2 đến tháng 6 năm 2020.

Kết quả: Tỉ lệ rối loạn Tic tạm thời, Tic vận động mạn tính, Tic âm thanh mạn tính và Tourette lần lượt là 5,3% 49,3%, 1,3% và 44,0%. Tỉ lệ nam/nữ là 4,7. Tuổi trung bình là 8,6 tuổi. Tiền căn sanh khó/sanh ngạt gặp ở trẻ rối loạn Tourette. Tỉ lệ ADHD phối hợp là 33,3%. Tuổi xuất hiện triệu chứng Tic xấu nhất trong nhóm có ADHD cao hơn không có ADHD.

Kết luận: Trẻ trai, tiền căn sinh khó/sinh ngạt và tuổi xuất hiện triệu chứng xấu nhất có thể là yếu tố nguy cơ tiềm ẩn của rối loạn Tic và Tourette. Cần khảo sát ADHD đồng mắc ở trẻ mắc rối loạn Tic.

Rối loạn Tic là những vận động hoặc âm thanh bất ngờ, nhanh, lặp lại và không có nhịp điệu, thường gặp ở trẻ em, bao gồm Tic đơn giản và Tic phức tạp. Tic đơn giản thường gặp, với tỉ lệ lưu hành khoảng 6-12% trong dân số(1,2).
Theo DSM-5, rối loạn Tic được chia thành 3 thể lâm sàng chính là rối loạn Tic tạm thời (transient Tic disoder, TTD), rối loạn Tic mạn tính và rối loạn Tourette (Tourette disorder, TD). Rối loạn Tic mạn tính gồm rối loạn Tic vận động mạn tính (chronic motor Tic disorder, CMTD) và rối loạn Tic âm thanh mạn tính (chronic vocal Tic disorder, CVTD)(3). Tỉ lệ CMTD dao động từ 3 – 8/1000 trẻ. Rối loạn Tourette có thể gặp ở mọi quốc gia, chủng tộc, với tỉ lệ hiện mắc dao động từ 0,3 – 1%, tùy nghiên cứu, và có thể tăng lên
1,06%, nếu chỉ xét dân số nam(4,5). Các rối loạn đồng mắc như tăng động kém chú ý (attention deficit hyperactivity disorder, ADHD), rối loạn ám ảnh cưỡng chế và các vấn đề tâm lí và phát triển khác cũng là vấn đề được nhiều tác giả trên thế giới quan tâm do các rối loạn này gây ảnh hưởng đến trẻ và gia đình(6). Tại Việt Nam, rối loạn Tic thường gặp và luôn là nỗi lo của thân nhân bệnh nhi. Chúng tôi thực hiện khảo sát điểm lâm sàng của rối loạn
Tic với mục tiêu sau:
– Khảo sát tỉ lệ và đặc điểm các loại rối loạn Tic ở trẻ em.
– Khảo sát ADHD đồng mắc ở bệnh nhân rối loạn Tic

NHẬN THỨC VỀ CÁC YẾU TỐ NGUY CƠ VÀ DẤU HIỆU CẢNH BÁO ĐỘT QUỴ Ở NGƯỜI TRƯỞNG THÀNH TẠI THÀNH PHỐ BUÔN MA THUỘT, ĐẮK LẮK NĂM 2020
Đặng Thị Xuyến1, Đinh Hữu Hùng1
TÓM TẮT :
Đặt vấn đề: Đột quỵ luôn là vấn đề quan trọng trên toàn thế giới. Nhận thức tốt về các yếu tố nguy cơ và dấu hiệu cảnh báo của đột quỵ góp phần làm giảm gánh nặng của đột quỵ vì điều này giúp dự phòng đột quỵ có hiệu quả hơn đồng thời giúp cải thiện kết cục điều trị.

Mục tiêu: Xác định tỉ lệ nhận thức không đạt về các yếu tố nguy cơ và dấu hiệu cảnh báo đột quỵ và một số yếu tố liên quan đến các tỉ lệ nhận thức không đạt đó ở người trưởng thành tại Thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk. 

Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu mô tả cắt ngang 464 người trưởng thành ở Thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk. Sử dụng một bộ câu hỏi được soạn sẵn để thu thập các thông tin thông qua phỏng vấn trực tiếp.

Kết quả: Trong tháng 01/2020, chúng tôi đã thu thập 464 đối tượng nghiên cứu. Kết quả cho thấy rằng có 67,9% và 76,1% người trưởng thành nhận thức không đạt về các yếu tố nguy cơ và dấu hiệu cảnh báo đột quỵ. Các yếu tố liên quan đến tỉ lệ nhận thức không đạt về các yếu tố nguy cơ đột quỵ là tuổi cao (≥ 65 tuổi), dân tộc thiểu số, trình độ học vấn thấp và nghề nông. Các yếu tố liên quan đến tỉ lệ nhận thức không đạt về dấu hiệu cảnh báo đột quỵ là lớn tuổi, trình độ học vấn thấp, nghề nghiệp và tiền sử gia đình có người thân bị đột quỵ. Không có sự khác biệt về sự nhận thức đối với các yếu tố nguy cơ và dấu hiệu cảnh báo đột quỵ giữa những người có tiền sử mắc bệnh tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn lipid máu so với nhóm còn lại.

Kết luận: Tỉ lệ nhận thức không đạt về yếu tố nguy cơ và dấu hiệu cảnh báo đột quỵ của người dân tuổi trưởng thành ở mức cao. Các yếu tố có liên quan đến cả hai tỉ lệ nhận thức không đạt này là tuổi, trình độ học vấn và nghề nghiệp. Riêng nhận thức về yếu tố nguy cơ, còn có liên quan với nhóm dân tộc, và đối với nhận thức về dấu hiệu cảnh báo, còn có liên quan với tiền sử gia đình có người thân bị đột quỵ.

Đột quỵ (ĐQ) luôn là vấn đề thời sự của mọi quốc gia bởi tỉ lệ tử vong và tàn tật luôn ở mức cao và số người chết, mắc mới và hiện mắc vẫn không ngừng tăng lên với tỉ lệ lần lượt là 41%, 66% và 84%(1). Để làm giảm gánh nặng do đột quỵ, chiến lược dự phòng đột quỵ nguyên phát nhấn mạnh nên tập trung vào những yếu tố nguy cơ (YTNC) thuộc về hành vi như hút thuốc lá, chế độ ăn không hợp lý, thói quen ít vận động(1). Bên cạnh đó, việc thiếu nhận thức về triệu chứng ban đầu cũng như các dấu hiệu cảnh báo (DHCB) đột quỵ là nguyên nhân dẫn đến nhập viện muộn làm ảnh hưởng không tốt đến kết cục điều trị ĐQ.

NHU CẦU CỦA NGƯỜI CHĂM SÓC CHO NGƯỜI BỆNH ĐỘT QUỴ VÀ CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN
Huỳnh Tố Như1, Vũ Thị Đào1, Mai Phương Thảo2
TÓM TẮT :
Đặt vấn đề: Chăm sóc người bệnh đột quỵ là một gánh nặng của những người chăm sóc trong gia đình, nhất là trong điều kiện thiếu sự hỗ trợ những thông tin cần thiết. Nghiên cứu này được thực hiện nhằm xác định nhu cầu của người chăm sóc cho người bệnh đột quỵ, từ đó giúp đưa ra các giải pháp can thiệp phù hợp để chủ động hỗ trợ, góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc người bệnh.

Mục tiêu: Khảo sát nhu cầu của người chăm sóc cho người bệnh đột quỵ tại Khoa Nội Thần kinh Bệnh viện Đa khoa Trà Vinh tại thời điểm người bệnh mới nhập viện.

Đối tượng và Phương pháp: Nghiên cứu chọn 80 người chăm sóc chính cho người bệnh đột quỵ tại khoa Nội thần kinh của Bệnh viện Đa khoa Trà Vinh tại thời điểm người bệnh mới nhập viện, trước khi xuất viện, 1 tháng sau khi xuất viện và những yếu tố ảnh hưởng đến nhu cầu đó. Nhu cầu của người chăm sóc được khảo sát bằng bộ câu hỏi có sẵn, sau đó xác định mối liên quan với các đặc điểm của người bệnh đột quỵ.

Kết quả: Nhu cầu được cung cấp thông tin của người chăm sóc có sự thay đổi vào các thời điểm khác nhau. Tại thời điểm người bệnh mới nhập viện và trước lúc xuất viện một ngày, tỷ lệ trung bình các nhu cầu tương đương nhau (lần lượt là 63,4% và 64%), tuy nhiên tại thời điểm một tháng sau khi xuất viện trung bình các nhu cầu giảm xuống chỉ còn 29,1%. Có mối tương quan thuận giữa nhu cầu của người chăm sóc với các đặc điểm của người bệnh: tuổi, bệnh mãn tính kèm theo.

Kết luận: Người chăm sóc có các nhu cầu về y tế cần được đáp ứng trong suốt quá trình chăm sóc người bệnh đột quỵ, và các nhu cầu này thay đổi qua từng thời điểm cụ thể. Qua đó cho thấy tầm quan trọng của điều dưỡng trong việc hỗ trợ, đáp ứng nhu cầu của người chăm sóc bệnh nhân, từ đó góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc người bệnh đột quỵ.

Đột quỵ là vấn đề sức khỏe toàn cầu, là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ hai và là nguyên nhân thứ ba gây khuyết tật theo Tổ
chức Y tế thế giới(1). Chỉ có 15-30% người bệnh sống sót sau đột quỵ độc lập về chức năng và khoảng 25% đến 74% bị phụ thuộc một phần hoặc hoàn toàn vào người chăm sóc để giúp đỡ các hoạt động trong sinh hoạt hàng ngày(2,3). Do đó, những người trong gia đình khi chăm sóc cho người bệnh đột quỵ phải đối mặt với những khó khăn như thiếu sự hỗ trợ về kiến thức và kỹ năng để chăm sóc tại nhà(4,5,6). Việc xác định các nhu cầu được cung cấp thông tin của người chăm sóc là rất cần thiết để cải thiện kết quả chăm sóc cho những người sống sót sau đột quỵ, nếu không được can thiệp kịp thời sẽ làm ảnh hưởng đến chất lượng chăm sóc và sự hồi phục của người bệnh(7,8). Tại Việt Nam, tỷ lệ mắc đột quỵ hiện nay đang ở mức cao, cụ thể, tỷ lệ mắc chung tại 8 tỉnh đại diện cho 8 vùng sinh thái Việt Nam là 1,62%, trong đó vùng Tây Nam Bộ là vùng có tỷ lệ mắc cao nhất (4,81%)(9). Bệnh viện Đa khoa Trà Vinh là một bệnh viện hạng II thuộc vùng Tây Nam Bộ – khu vực được thống kê là có tỷ lệ người bệnh đột quỵ cao nhất trong 8 vùng sinh thái Việt Nam.

HIỆU QUẢ PHỤC HỒI Ở BỆNH NHÂN LIỆT CHI DƯỚI SAU DO TỔN THƯƠNG TỦY SỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP TẬP VẬN ĐỘNG
Trần Minh Đông1, Hoàng Thị Khánh Minh1, Lê Thị Kiều Phương1, Nguyễn Thị Thu Thủy1, Nguyễn Thị Thùy Trang1, Nguyễn Thị Nga1
TÓM TẮT :
Đặt vấn đề: Tổn thương tủy sống thường dẫn đến suy giảm vận động, cảm giác, có liên quan đến các hạn chế chức năng, giảm sự tham gia vào các hoạt động hàng ngày. Tác động đó không chỉ riêng với bệnh nhân mà còn đối với cả gia đình của họ, cả cộng đồng và cả hệ thống chăm sóc y tế trong suốt cuộc đời. Nhiều nghiên cứu trước đây đã chứng minh sự cải thiện chức năng của bệnh nhân tổn thương tủy sống sau khi nhập viện để phục hồi chức năng.

Mục tiêu: Đánh giá hiệu quả phục hồi chức năng ở bệnh nhân liệt chi dưới sau tổn thương tủy sống bằng phương pháp tập vận động.

Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Cỡ mẫu bao gồm 52 bệnh nhân tổn thương tủy sống nhập viện trong vòng 6 tháng sau tổn thương và đồng ý tham gia vào nghiên cứu. Chương trình phục hồi chức năng tổn thương tủy sống tập trung vào những mục tiêu liên quan đến vận động như dịch chuyển tại giường, hoạt động hằng ngày, sử dụng xe lăn, dịch chuyển, đứng, giữ thăng bằng, đi bộ.

Kết quả: Có 50 bệnh nhân với dữ liệu đầy đủ. Điểm đo lường mức độ độc lập của tủy sống sau khi phục hồi chức năng với hiệu quả là 52,16 điểm (p <0,001).

Kết luận: Phục hồi chức năng cho bệnh nhân được xem như một phần quan trọng để cải thiện chức năng của bệnh nhân tổn thương tủy sống.

Tổn thương tủy sống là những tổn thương lớn gây liệt hai chân hoặc liệt cả hai chân và hai tay, kèm theo những rối loạn khác về vận động, cảm giác, dinh dưỡng, bàng quang, ruột, sinh dục(1). Chấn thương là nguyên nhân hàng đầu gây tổn thương tủy sống, phần lớn bệnh nhân sẽ mất đi các chức năng về sinh hoạt, di chuyển, công việc và vị trí trong gia đình và xã hội. Đặc biệt đối với những bệnh nhân trẻ trong độ tuổi lao động thì tổn thương tủy sống càng là vấn đề đáng được quan tâm

SO SÁNH CHẤT LƯỢNG TỈNH MÊ CỦA DESFLURANE VÀ SEVOFLURANE TRONG TÁN SỎI NIỆU QUẢN NỘI SOI
Nguyễn Thị Thanh1, Lương Toàn Hoàng Long1, Đinh Hữu Hào1, Huỳnh Văn Bình1, Trần Ngọc Trung1
TÓM TẮT :
Mục tiêu: Thức tỉnh sớm với chất lượng tỉnh mê tốt sau gây mê toàn diện là một trong các mục tiêu quan trọng đối với các phẫu thuật trong ngày. Mục tiêu của nghiên cứu là so sánh chất lượng tỉnh mê giữa desflurane với sevoflurane trong gây mê toàn diện bằng mặt nạ thanh quản để phẫu thuật nội soi tán sỏi niệu quản.

Đối tượng – Phương pháp nghiên cứu: Đây là thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên có nhóm chứng gồm 60 trường hợp tán sỏi niệu quản nội soi, chia thành 2 nhóm: nhóm desflurane và nhóm sevoflurane. Kết cục chính là thời gian tỉnh mê. Kết cục phụ là thời gian đào thải thuốc mê hô hấp, thời gian rút được mặt nạ thanh quản, kích thích sau tỉnh mê, điểm Aldrete sau nhập hồi tỉnh, thời gian đạt đủ độ mê, độ mê trong mổ và các tác dụng phụ do thuốc mê hô hấp.

Kết quả: Thời gian tỉnh mê ở nhóm desflurane ngắn hơn có ý nghĩa thống kê so với nhóm sevoflurane (423,7 ± 59,9 giây so với 811,8 ± 139,5 giây; p <0,001). Thời gian thải thuốc mê hô hấp và thời gian rút được mặt nạ thanh quản ở nhóm desflurane ngắn hơn có ý nghĩa thống kê so với nhóm sevoflurane (lần lượt là 421,6 ± 45,1 giây so với 799,8 ± 138,7 giây, p <0,001 và 445,6 ± 42,9 giây so với 824,3 ± 142,2 giây, p <0,001). Tuy nhiên, tỉ lệ kích thích sau tỉnh mê, điểm Aldrete tại các thời điểm, và tác dụng phụ không khác biệt giữa 2 nhóm.

Kết luận: Duy trì mê bằng desflurane có rút ngắn khoảng 48% thời gian tỉnh mê và có chất lượng tỉnh mê tốt hơn so với sevoflurane trong gây mê toàn diện qua mặt nạ thanh quản để phẫu thuật nội soi tán sỏi niệu quản.

BIỂU HIỆN HLA-DRB1 VÀ HLA-DQB1 TRÊN BỆNH NHÂN PEMPHIGUS
Vương Thế Bích Thanh1, Lê Thái Vân Thanh1
TÓM TẮT :
Đặt vấn đề: Pemphigus là bệnh bóng nước tự miễn nặng, mạn tính, hiếm gặp gây ra bởi các tự kháng thể kháng trực tiếp các cầu nối liên kết tế bào tạo sừng làm đứt gãy sự kết dính giữa các tế bào tạo sừng với nhau. HLA-DRB1 và HLA-DQB1 được xem là có mối liên quan mạnh nhất với bệnh pemphigus.

Mục tiêu: Khảo sát đặc điểm biểu hiện HLA-DRB1 và HLA-DQB1 trên bệnh nhân pemphigus điều trị tại bệnh viện Da Liễu Thành phố Hồ Chí Minh và xác định mối liên quan giữa HLA-DRB1 và HLA-DQB1 với phân loại bệnh pemphigus.

Đối tượng – Phương pháp nghiên cứu: Mô tả hàng loạt ca từ tháng 11/2019 đến tháng 6/2020. Bệnh nhân được chẩn đoán bằng biểu hiện lâm sàng, giải phẫu bệnh hoặc miễn dịch huỳnh quang trực tiếp. Típ HLA được xác định bằng phương pháp giải trình tự Sanger.

Kết quả: 32 bệnh nhân pemphigus tham gia nghiên cứu, gồm 22 bệnh nhân pemphigus thông thường, 9 bệnh nhân pemphigus lá và 1 bệnh nhân pemphigus cận tân sinh. Các alen phổ biến trong bệnh pemphigus thông thường là DRB1*14:54, DRB1*03:02, DRB1*14:04, và DQB1*05:03, DQB1*03:01. Các alen phổ biến trong pemphigus lá gồm DRB1*14:54, DRB1*03:01, DRB1*04:03, DRB1*13:07 và DQB1*03:01, DQB1*03:02. Trường hợp pemphigus cận tân sinh có kiểu gien dị hợp gồm các alen DRB1*14:04, DRB1*12:02 và DQB1*05:03, DQB1*03:01. Alen DQB1*05:03 chiếm tỉ lệ cao hơn ở bệnh pemphigus thông thường so với ở bệnh pemphigus lá có ý nghĩa thống kê. Ngược lại, alen DQB1*03:02 chiếm tỉ lệ cao hơn ở bệnh pemphigus lá so với ở bệnh pemphigus thông thường có ý nghĩa thống kê.

Kết luận: Trong 32 bệnh nhân pemphigus tham gia nghiên cứu, alen HLA-DRB1*14:54 là alen DRB1 phổ biến nhất ở bệnh nhân pemphigus thông thường và pemphigus lá. Alen DQB1*05:03 chiếm tỉ lệ cao hơn có ý nghĩa thống kê ở bệnh pemphigus thông thường gợi ý DQB1*05:03 như một yếu tố nguy cơ dự đoán khả năng mắc pemphigus thông thường và alen DQB1*03:02 chiếm tỉ lệ cao hơn có ý nghĩa thống kê ở bệnh pemphigus lá gợi ý DQB1*03:02 như một yếu tố nguy cơ dự đoán khả năng mắc pemphigus lá.

TRIỆU CHỨNG ĐAU Ở BỆNH NHÂN PARKINSON KHỞI PHÁT SỚM: TẦN SUẤT, ĐẶC ĐIỂM VÀ CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN
Đặng Thị Huyền Thương1, Nguyễn Mạnh Tuấn2, Hà Ngọc Lê Uyên1, Võ Ngọc Chung Khang1, Trần Ngọc Tài1
TÓM TẮT :
Đặt vấn đề: Đau là một triệu chứng ngoài vận động thường gặp ở bệnh nhân Parkinson nhưng thường không được nhận biết và điều trị đầy đủ. Hiện tại chưa có nghiên cứu nào về đau ở phân nhóm bệnh nhân Parkinson khởi phát sớm.

Mục tiêu: Xác định tần suất, độ nặng của triệu chứng đau, các loại đau và các yếu tố liên quan đến triệu chứng đau ở phân nhóm bệnh nhân Parkinson khởi phát sớm.

Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu cắt ngang trên 89 bệnh nhân được chẩn đoán bệnh Parkinson khởi phát sớm theo tiêu chuẩn của MDS 2015, tại bệnh viện Đại học Y Dược TP. HCM từ tháng 11/2019 đến tháng 06/2020.

Kết quả: 74,2% bệnh nhân có triệu chứng đau. Điểm KPPS (the Kings Parkinsons Disease Pain Scale) trung bình là 10,78 ± 14,20 (0-69). Đau cơ xương là loại đau phổ biến nhất (49,4%), theo sau đó là đau rễ thần kinh (31,5%). Điểm MDS-UPDRS phần III cao hơn có ý nghĩa thống kê ở nhóm bệnh nhân có triệu chứng đau. Điểm KPPS tổng cộng không liên quan đến độ nặng của bệnh nhưng độ nặng của đau ban đêm và đau rễ thần kinh cao hơn ở nhóm bệnh nhân giai đoạn trung bình – nặng. Nghiên cứu ghi nhận mối tương quan trung bình giữa điểm NMSS phần mệt mỏi/giấc ngủ với điểm KPPS.

Kết luận: Đau là triệu chứng phổ biến ở bệnh nhân Parkinson khởi phát sớm. Các rối loạn về giấc ngủ và sự mệt mỏi liên quan đến độ nặng của đau.

TỶ LỆ CẬN THỊ VÀ CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN Ở HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ
Lâm Minh Quang1, Rcom HOanh1, Trần Thiện Thuần1
TÓM TẮT :
Đặt vấn đề: Cận thị là một tật khúc xạ thường gặp ở học sinh trong tuổi đi học. Cận thị không những gây ảnh hưởng đến sức khỏe học sinh mà còn làm giảm sút hiệu quả tiếp thu bài vở.

Mục tiêu: Xác định tỷ lệ cận thị và các yếu tố liên quan ở học sinh trung học cơ sở.

Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu cắt ngang mô tả được thực hiện trên 570 học sinh trường THCS An Quảng Hữu, xã An Quảng Hữu, huyện Trà Cú, tỉnh Trà Vinh từ ngày 11/05/2020 đến 22/05/2020. Học sinh được khảo sát bằng bộ câu hỏi soạn sẵn và khám sàng lọc mắt bằng phương pháp đo thị lực xa để đánh giá cận thị và các yếu tố liên quan.

Kết quả: Kết quả nghiên cứu cho thấy có 16,3% học sinh bị cận thị, bên cạnh đó có đến 11,2% học sinh bị cận thị mới được phát hiện và không đeo kính trong quá trình học tập. Những học sinh có tiền sử gia đình bị cận thị, tần suất học thêm, thời gian học ở nhà, tần suất và thời gian xem tivi/CD/VCD, tần suất và thời gian đọc truyện/sách/báo, tần suất và thời gian sử dụng máy tính/máy tính bảng/điện thoại càng cao thì có tỷ lệ cận thị càng cao.

Kết luận: Học sinh cần ý thức bảo vệ thị lực của mình bằng cách nhận biết được các hành vi, thói quen gây hại cho mắt.

Trong những năm gần đây, cận thị đang ngày càng trở nên phổ biến và gia tăng nhanh chóng ở Châu Á và trên thế giới(1). Dự đoán vào năm 2050 sẽ có khoảng 5 tỷ dân số trên thế giới bị cận thị(2). Trong đó Châu Á có những điểm nóng về cận thị xảy ra ở Đông Á nhiều, bao gồmSingapore, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Đài Loan, Hồng Kông. Tại các nước trên, có  khoảng 80 – 90% trẻ em bị cận thị khi đang còn học trung học, trong đó có 10 – 20% tất cả các trường hợp cận thị là cận thị cao (>6.00 D).

 

STRESS VÀ CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN Ở NHỮNG CẶP VỢ CHỒNG VÔ SINH TẠI BỆNH VIỆN HÙNG VƯƠNG, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, NĂM 2020
Lê Thị Mỹ Hạnh1, Nguyễn Thị Thanh Trúc2
TÓM TẮT :
Đặt vấn đề: Stress là một rối loạn tâm lý ngày càng phổ biến, được ví như hội chứng của xã hội hiện đại. Các cặp vợ chồng vô sinh phải đối mặt với nhiều yếu tố có thể dẫn tới stress như áp lực phải có con, chi phí điều trị, các mối quan hệ trong gia đình và ngoài xã hội.

Mục tiêu: Xác định trung bình điểm số stress ở cặp vợ chồng đang điều trị vô sinh tại Bệnh viện Hùng Vương, thành phố Hồ Chí Minh, năm 2020 bằng thang đo Fertility Problem Inventory (FPI) và các yếu tố liên quan.

Đối tượng – Phương pháp: Nghiên cứu cắt ngang thực hiện trên 180 cặp vợ chồng vô sinh (180 nam và 180 nữ) đang điều trị tại Khoa hiếm muộn, Bệnh viện Hùng Vương. Điểm số stress được đo lường bằng thang đo FPI đã được dịch sang tiếng Việt và đo lường tính tin cậy nội bộ bằng hệ số Cronbachs alpha.

Kết quả: Thang đo FPI tiếng Việt có tính tin cậy nội bộ cao, phù hợp đo lường stress ở bệnh nhân vô sinh tại Việt Nam. Trung bình điểm số stress toàn thang đo cho cả nam và nữ là 145,6 ± 19,5 điểm và nữ cao hơn nam. Trình độ học vấn thấp, nghề nghiệp là nông dân, thời gian mong muốn có con kéo dài và chưa từng có tiền sử thất bại điều trị làm gia tăng stress ở cả nam và nữ.

Kết luận: Stress là một vấn đề phổ biến ở những cặp vợ chồng vô sinh và sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả của quá trình điều trị nếu không được phát hiện và can thiệp sớm. Đơn vị khám hiếm muộn tại bệnh viện có thể áp dụng thang đo FPI được dịch sang Tiếng Việt để sàng lọc hoặc khảo sát định kỳ tình trạng stress ở bệnh nhân vô sinh.

TUÂN THỦ ĐIỀU TRỊ THUỐC HÍT VÀ THỰC HÀNH SỬ DỤNG DỤNG CỤ Ở BỆNH NHÂN BỆNH PHỔI TẮC NGHẼN MẠN TÍNH TẠI BỆNH VIỆN PHẠM NGỌC THẠCH, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Nguyễn Đình Phương1, Ngô Nguyễn Hải Thanh2, Trịnh Thị Hoàng Oanh1
TÓM TẮT :
Đặt vấn đề: Không tuân thủ điều trị thuốc hít và thực hành sử dụng dụng cụ hít chưa đạt là những vấn đề thường gặp ở bệnh nhân bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD). Điều này có thể dẫn đến thất bại trong việc phòng ngừa đợt cấp và đẩy nhanh tốc độ suy giảm chức năng hô hấp. Vì vậy việc khảo sát tỷ lệ tuân thủ điều trị thuốc hít và thực hành sử dụng dụng cụ có ý nghĩa quan trọng trong công tác quản lý và điều trị bệnh.

Mục tiêu: Xác định tỷ lệ tuân thủ điều trị thuốc hít, tỷ lệ thực hành sử dụng dụng cụ đạt và các yếu tố liên quan ở bệnh nhân COPD đang trong giai đoạn ổn định tại bệnh viện Phạm Ngọc Thạch năm 2020.

Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu cắt ngang mô tả, thực hiện trên 323 bệnh nhân COPD đến khám tại phòng khám ngoại trú bệnh viện Phạm Ngọc Thạch từ tháng 11/2019 đến tháng 7/2020.

Kết quả: Tỷ lệ tuân thủ điều trị thuốc hít là 58,8% và 48% thực hành sử dụng dụng cụ đạt. Qua mô hình đa biến, các yếu tố liên quan với tuân thủ điều trị thuốc hít được xác định trong nghiên cứu: thay đổi loại dụng cụ thuốc hít (p=0,009), thực hành sử dụng dụng cụ (p=0,012).

Kết luận: Tỷ lệ tuân thủ điều trị thuốc hít tốt và thực hành sử dụng dụng cụ đạt còn thấp. Có mối liên quan giữa tuân thủ điều trị thuốc hít và thay đổi loại dụng cụ thuốc hít và thực hành sử dụng dụng cụ. Thường xuyên đánh giá mức độ tuân thủ điều trị và thực hành sử dụng thuốc hít ở bệnh nhân COPD nhằm giúp có được quá trình điều trị tối ưu nhất

Không tuân thủ điều trị thuốc hít ở bệnh nhân bệnh phổi tắt nghẽn mãn tính (COPD) là tình trạng khá phổ biến ở các quốc gia trên toàn cầu với tỷ lệ còn cao, từ 40% đến 60%(1,2,3). Nhiều nghiên cứu đã cho thấy các nguyên nhân dẫn đến việc không tuân thủ điều trị thuốc hít trên đối tượng COPD chủ yếu như: người bệnh quên liều, bỏ liều khi cảm thấy khỏe, ngưng thuốc hít vì lo sợ tác dụng phụ và thực hành sử dụng dụng cụ không đúng(4,5,6).
Các kết quả cũng cho thấy thực hành sử dụng dụng cụ chưa đạt thường chỉ được phát hiện khi bệnh nhân nhập viện vì đợt cấp của bệnh, với tỷ lệ từ 20% đến 40%(7,8). Ngoài ra, một số nghiên cứu khác cũng nhận thấy bệnh nhân COPD có thực hành sử dụng dụng cụ chưa đạt thì thường đi kèm tuân thủ điều trị kém, từ đó làm tăng tỷ lệ bỏ điều trị và diễn tiến của bệnh ngày càng trầm trọng hơn.

STRESS VÀ CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN TRÊN BỆNH NHÂN ĐÁI THÁO ĐƯỜNG TYPE 2 TẠI BỆNH VIỆN GÒ VẤP THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Nguyễn Trung Cẩn1, Nguyễn Thị Ngọc Hân2, Huỳnh Giao1
TÓM TẮT :
Đặt vấn đề: Các vấn đề tâm lý ở bệnh nhân đái tháo đường type 2 (ĐTĐ) có ảnh hưởng đến quá trình chăm sóc và điều trị bệnh.

Mục tiêu: Xác định tỷ lệ stress và các yếu tố liên quan trên bệnh nhân đái tháo đường type 2.

Đối tượng – Phương pháp: Nghiên cứu cắt ngang mô tả được thực hiện trên 274 bệnh nhân đái tháo đường type 2 tại Bệnh viện Gò Vấp từ 1/2020 đến 7/2020. Thang đo stress phiên bản tiếng Việt (DDS-17) có 17 câu hỏi đo lường 4 lĩnh vực bao gồm gánh nặng cảm xúc, stress liên quan bác sĩ, liên quan điều trị và trong các mối quan hệ. Điểm của stress được tính bằng trung bình của 17 câu hỏi và được phân loại <2: không hoặc ít stress, 2 – <3: stress mức độ trung bình và mức độ nặng khi điểm ≥3.

Kết quả: Tỷ lệ stress ở bệnh nhân ĐTĐ là 32,1%, trong đó mức độ trung bình và nặng lần lượt là 24,8% và 7,3%, stress liên quan đến cảm xúc và điều trị chiếm tỷ lệ cao (73,5% và 40,5%). Ngoài ra, bệnh nhân có mức kiểm soát đường huyết chưa tốt có tỷ lệ stress cao hơn 2,75 lần bệnh nhân kiểm soát được đường huyết (PR: 2,75; KTC 95%: 1,76-4,30).

Kết luận: Stress ở bệnh nhân ĐTĐ là vấn đề cần được quan tâm. Chương trình giáo dục bệnh nhân cần tập trung vào việc tăng cường kiểm soát đường huyết và tuân thủ điều trị.

Đái tháo đường (ĐTĐ) là bệnh rối loạn chuyển hóa không đồng nhất, tăng glucose máu do khiếm khuyết về insulin hoặc do tác động của insulin và nằm trong nhóm 10 bệnh mạn tính phổ biến trên thế giới(1). Theo ước tính toàn thế giới giai đoạn năm 2011 – 2030, bệnh ĐTĐ gây thiệt hại khoảng 1,7 tỷ USD và số người mắc bệnh ĐTĐ ngày càng tăng, ước tính đến năm 2035 khoảng 592 triệu người(1). Việt Nam là nước có nền kinh tế đang phát triển, theo báo cáo của Hiệp hội Đái tháo đường thế giới ghi nhận có 3,5 triệu người mắc bệnh và ước tính tỷ lệ này sẽ tăng lên 78,5% vào năm 2045. Theo kết quả điều tra năm 2015 của Bộ Y tế có 68,9% người tăng đường huyết chưa được phát hiện và chỉ có 28,9% người bệnh được quản lý tại cơ sở y tế(1,2)