Ảnh hưởng của chăm sóc da đối với hiệu quả điều trị viêm da cơ địa trẻ em

Luận văn thạc sĩ y học Ảnh hưởng của chăm sóc da đối với hiệu quả điều trị viêm da cơ địa trẻ em.Viêm da cơ địa (atopic dermatitis-VDCĐ) là một bệnh viêm da mạn tính gặp ở mọi lứa tuổi. Bệnh khởi phát sớm với hơn 60% trường hợp xuất hiện trong năm đầu tiên của cuộc sống. Tỷ lệ mắc bệnh ở trẻ em cao lên đến 10-20% dân số [1].

Căn nguyên và cơ chế bệnh sinh của VDCĐ cho thấy có sự kết hợp của nhiều yếu tố, bao gồm đột biến gen gây khiếm khuyết hàng rào bảo vệ da, khiếm khuyết của hệ thống miễn dịch và đáp ứng miễn dịch với các yếu tố dị nguyên do vi khuẩn, nấm, virut hay hóa chất… gây nên hiện tượng viêm da và ngứa [ 1]. Bệnh gây cảm giác khó chịu, mạn tính, dai dẳng, ảnh hưởng đến
chất lượng cuộc sống người bệnh. Hà Nguyễn Phương Anh cho thấy 100% bệnh nhân VDCĐ bị ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, trong đó có 14,3% trẻ bị ảnh hưởng nhiều [2].
Để điều trị VDCĐ, tùy theo từng giai đoạn, từng trường hợp cụ thể có thể dùng các thuốc bôi tại chỗ hoặc kết hợp điều trị toàn thân. Tuy nhiên các nghiên cứu cho thấy cơ chế bệnh sinh của VDCĐ là sự đột biến gen filaggrin, giảm ceramid gây khô da, cùng với tăng hoạt động của men thủy phân protein làm hàng rào tế bào da suy yếu [1], từ đó da dễ bị kích thích và vi khuẩn, dị nguyên dễ dàng xâm nhập hơn vào da vì vậy ngoài điều trị tại chỗ và toàn thân thì chăm sóc da là phần không thể thiếu trong hỗ trợ điều trị. Việc sử dụng các sản phẩm có thành phần giữ ẩm da, tránh các yếu tố gây kích thích da đóng vai trò rất quan trọng, góp phần làm giảm bệnh, hạn chế tái phát.
Ở Việt Nam, trong cộng đồng, đặc biệt khu vực nông thôn, người dân thường truyền miệng nhau từ đời này qua đời khác về thói quen chăm sóc da cho trẻ sơ sinh hoặc các trường hợp có bệnh ngoài da như chốc, lở, thủy đậu,  VDCĐ… Đó là dùng các loại lá cây được cho là “mát da” để tắm cho trẻ sau khi sinh. Các loài cây để tắm gồm nhiều loại, thông thường là chè tươi, chanh, trầu không, lá khế, sài đất và nhiều loại cây khác, thậm chí những cây ít nghe tên như đơn mặt trời, lá xà cừ, lá nhãn… Tuy nhiên thực tế cho thấy việc tắm này có thể gây tình trạng làm khô da, san ngứa, nhất là ở trẻ sơ sinh có cơ địa dị ứng, VDCĐ sẽ làm tình trạng này sẽ nặng nề hơn. Bệnh sẽ phát ra sớm và dai dẳng hơn.
Ở nước ta, nghiên cứu về VDCĐ đã được tiến hành trên một số khía
cạnh như đặc điểm dịch tễ, lâm sàng, vai trò của tụ cầu vàng và siêu kháng nguyên của tụ cầu vàng trong cơ chế bệnh sinh hoặc ảnh hưởng của VDCĐ đến chất lượng cuộc sống người bệnh. Gần đây cũng đã có đề tài khảo sát kiến thức người mẹ về VDCĐ trẻ dưới 2 tuổi và hiệu quả điều trị khô da của
1 sản phẩm dưỡng ấm. Tuy nhiên chưa có đề tài nào đề cập sâu đến vấn đề chăm sóc da của người Việt Nam trên bệnh nhân VDCĐ, đặc biệt là VDCĐ ở trẻ em.
Xuất phát từ tình hình đó, chúng tôi tiến hành đề tài: “Ảnh hưởng của chăm sóc da đối với hiệu quả điều trị viêm da cơ địa trẻ em” với mục tiêu:
1. Khảo sát thói quen dùng sản phẩm chăm sóc da cho trẻ bị viêm da cơ địa tại Bệnh viện Da liễu Trung ương.
2. Đánh giá ảnh hưởng của chăm sóc da đối với hiệu quả điều trị viêm da cơ địa trẻ em. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO Ảnh hưởng của chăm sóc da đối với hiệu quả điều trị viêm da cơ địa trẻ em
2. Hà Nguyễn Phương Anh (2006), Nghiên cứu ảnh hưởng của viêm da cơ địa đến chất lượng cuộc sống người bệnh điều trị tại Viện Da Liễu Quốc gia. Luận văn Thạc sĩ Y học, Học viện quân y.
8. Phạm Văn Hiển (2001), Tình hình chàm thể tạng tại Viện Da Liễu từ 1995 – 2000. Nội san Da Liễu, 1-
9. Trần Văn Trung (2001), Tình hình, đặc điểm lâm sàng, các yếu tố liên quan của bệnh viêm da cơ địa trẻ em tại Viện Da liễu Việt Nam 1995-2001. Luận văn Thạc sĩ Y học.
10. Bộ môn Da liễu Đại học Y Hà Nội (2014), Viêm da cơ địa. Bệnh học Da liễu, Nhà xuất bản Y học, 75-83. 
19. Nguyễn Thị Lai (2001), Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng và miễn dịch trong bệnh viêm da cơ địa người lớn. Luận án tiến sĩ, Trường Đại học Y Hà Nội.
20. Vũ Tuấn Anh (2012), Viêm da cơ địa – một số đặc điểm cơ chế bệnh sinh. Tạp chí Da liễu học Việt Nam, 68-71.
22. Vũ Tuấn Anh (2010), Vai trò của tụ cầu vàng trong viêm da cơ địa. Tạp chí Da liễu học Việt Nam, 46-50.
23. Đàm Thị Thúy Hồng (2009), Xác định sự hiện diện của tụ cầu vàng trên thương tổn da và đánh giá hiệu quả điều trị viêm da cơ địa trẻ em bằng bôi Fucidin H. Luận văn Thạc sỹ Y học, Đại học Y Hà Nội.
39. Đỗ Tất Lợi (2004), Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam. Nhà xuất bản Y học
61. Nguyễn Thị Thoa (2015). Khảo sát kiến thức của người mẹ về viêm da cơ địa ở trẻ dưới 2 tuổi. Khóa luận tốt nghiệp bác sỹ đa khoa, Trường Đại học Y Hà Nội.
66. Châu Văn Trở (2013), Nghiên cứu siêu kháng nguyên của tụ cầu vàng và hiệu quả điều trị viêm da cơ địa. In Luận án tiến sĩ Y học, Trường Đại học Y Hà Nội.
MỤC LỤC Ảnh hưởng của chăm sóc da đối với hiệu quả điều trị viêm da cơ địa trẻ em
ĐẶT VẤN ĐỀ …………………………………………………………………………………. 1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN …………………………………………………………….. 3
1.1. Đại cương về Viêm da cơ địa …………………………………………………… 3
1.1.1. Thuật ngữ bệnh và tình hình dịch tễ ……………………………………….. 3
1.1.2. Cơ chế bệnh sinh ………………………………………………………………… 4
1.1.3. Đặc điểm lâm sàng của VDCĐ ……………………………………………. 10
1.1.4. Tiến triển và biến chứng …………………………………………………….. 13
1.1.5. Chẩn đoán ……………………………………………………………………….. 14
1.1.6. Điều trị và quản lý bệnh VDCĐ ………………………………………….. 15
1.2. Chăm sóc da VDCĐ ………………………………………………………………. 18
1.2.1. Hạn chế tác động của các yếu tố kích thích ……………………………. 18
1.2.2. Chế độ tắm ………………………………………………………………………. 19
1.2.3. Bổ xung độ ẩm cho da ……………………………………………………….. 21
1.3. Một số nghiên cứu về chăm sóc da cho trẻ VDCĐ ……………………. 24
1.3.1. Các nghiên cứu về chăm sóc da cho trẻ VDCĐ trên thế giới ……. 24
1.3.2. Các nghiên cứu về chăm sóc da cho trẻ VDCĐ ở Việt Nam …….. 25
CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ……. 26
2.1. Đối tượng nghiên cứu ……………………………………………………………. 26
2.1.1. Tiêu chuẩn chẩn đoán ………………………………………………………… 26
2.1.2. Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân ………………………………………………… 28
2.1.3. Tiêu chuẩn loại trừ …………………………………………………………….. 28
2.2. Vật liệu nghiên cứu ……………………………………………………………… 28
2.3. Phương pháp nghiên cứu ………………………………………………………. 28
2.3.1. Thiết kế …………………………………………………………………………… 28
2.3.2. Cỡ mẫu ……………………………………………………………………………. 29
2.3.3. Các bước tiến hành ……………………………………………………………. 30
2.4. Địa điểm và thời gian nghiên cứu …………………………………………… 33
2.5. Xử lý số liệu ………………………………………………………………………….. 33
2.6. Đạo đức nghiên cứu ………………………………………………………………. 33
2.7. Hạn chế của đề tài ………………………………………………………………… 33
CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ ………………………………………………………………… 34
3.1. Đặc điểm của đối tượng nghiên cứu ……………………………………….. 34
3.2. Thói quen dùng sản phẩm chăm sóc da cho trẻ VDCĐ …………….. 36
3.2.1. Thói quen dùng sản phẩm tắm cho trẻ VDCĐ ……………………….. 36
3.2.2. Thói quen sử dụng sản phẩm dưỡng ẩm cho trẻ VDCĐ …………… 42
3.3. Ảnh hưởng của chăm sóc da đối với kết quả điều trị viêm da cơ địa
trẻ em ………………………………………………………………………………………… 45
3.3.1. Đặc điểm của 2 nhóm nghiên cứu ………………………………………… 45
3.3.2. So sánh 1 số triệu chứng lâm sàng của 2 nhóm nghiên cứu ………. 46
3.3.3. Đánh giá hiệu quả điều trị theo điểm SCORAD ……………………… 46
3.3.4. Đánh giá hiệu quả điều trị theo triệu chứng khô da và một số triệu
chứng chủ quan …………………………………………………………………………. 48
3.3.5. Tác dụng không mong muốn của sản phẩm dưỡng ẩm ……………. 52
CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN ………………………………………………………………. 53
4.1. Đặc điểm của đối tượng nghiên cứu ……………………………………….. 53
4.2. Thói quen chăm sóc da cho trẻ VDCĐ ……………………………………. 54
4.2.1. Thói quen sử dụng sản phẩm tắm cho trẻ VDCĐ ……………………. 54
4.2.2. Thói quen dùng dưỡng ẩm làm mềm da cho trẻ VDCĐ …………… 60
4.3. Ảnh hưởng của chăm sóc da đối với điều trị VDCĐ trẻ em ………. 63
4.3.1. Đặc điểm của 2 nhóm nghiên cứu ………………………………………… 63
4.3.2. So sánh 1 số triệu chứng lâm sàng của VDCĐ giữa 2 nhóm nghiên cứu 64
4.3.3. Đánh giá hiệu quả điều trị theo điểm SCORAD ……………………… 64
4.3.4. Đánh giá hiệu quả điều trị mức độ khô da và một số triệu chứng chủ quan 67
4.3.5. Tác dụng không mong muốn của sản phẩm dưỡng ẩm ……………. 73
KẾT LUẬN …………………………………………………………………………………… 74
KIẾN NGHỊ ………………………………………………………………………………….. 76
PHỤ LỤC
DANH MỤC BẢNG