Ảnh hưởng củaacetylcysteinvàcimetidin đến tổn thương gan do paracetamol gây ra trên thực nghiệm

Paracetamol (PAR) là thuốc hạ sốt, giảm đau được dùng ngày càng phổ biến ở nước ta cũng như trên thế giới, cả ở dạng đơn chất và phối hợp. Ngộ độc PAR theo đó cũng ngày một tăng. Nghiên cứu đánh giá tác dụng hiệp đồng giữa cimetidin một chất ức chế CYP2E1 với chất làm tăng tổng hợp glutathion (N-acetyl cystein) trong bảo vệ gan khỏi tổn thương do PAR gây ra trên chuột thực nghiệm. Kết quả cho thấy N-Acetylcystein phối hợp với cimetidin làm hạ ALT vàAST (p<0,001)và làm giảm tổn thương gan trên  đại thê cũng như VI thê, tương đương VỚI silymarii N-Acetylcystein phối hợp với cimetidin có tác dụng silymarin liều 70mg/kg.
Từ khoá: cimetidin, N-Acetylcystein, tổn
I.    ĐẶT VẤN ĐỀ
Paracetamol (PAR) là thuốc giảm đau, hạ sốt có tính an toàn cao ở liều điều trị nên được dùng rất phổ biến, cả ở dạng đơn chất và phối hợp [2]. Tuy nhiên, việc lạm dụng và sử dụng không hợp lý PAR có thể gây độc cho gan, hoại tử gan và tử vong không chỉ ở Việt Nam và còn ở nhiều nước trên Thế giới. Theo thống kê ở Anh và Mỹ: ngộ độc PAR là nguyên nhân của một nửa số ca suy gan cấp tính và làm thiệt hại kinh tế trực tiếp lên tới 87 triệu USD hàng năm [4]. Trong cơ thể PAR bị oxy hóa bởi CYP2E1 tạo thành N-acetyl p-benzoquino imin (NAPQI) một gốc tự do gắn mạnh vào lớp phospholipid của màng tế bào gan có thể gây vỡ tế bào. Tuy nhiên, ở liều paracetamol bình thường lượng NAPQI được tạo ra nhanh chóng kết hợp với glutathion trong gan thành hợp chất không độc để thải ra ngoài. Khi nồng độ PAR cao, lượng glutathion trong gan cạn kiệt, NAPQI dư thừa phản ứng với cấu trúc tế bào gan, gây tổn thương tế bào gan [2,3,5].
Acetylcystein là chất giúp gan làm tăng tổng hợp glutathion dẫn đến làm giảm NAPQI,
liêu 70mg/kg ở chuột gây độc băng PAR. Kêt luận: bảo vệ gan bị tổn thương do PAR, tương đương với thương gan
nên thường được dùng để giải độc PAR[1]. Cimetidin là thuốc kháng H2 có khả năng ức chế CYP2E1. Một câu hỏi được đặt ra liệu khi kết hợp cimetidin với acetylcystein có thể làm giảm NAPQI góp phần làm giảm độc tính của paracetamol hay không? Để trả lời câu hỏi trên đề tài được tiến hành nhằm đánh giá tác dụng hiệp đồng của acetylcystein và cimetidin trên tổn thương gan chuột do PAR gây ra .
II.    ĐÓI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP
1.    Đối tượng nghiên cứu
Chuột nhắt trắng chủng Swiss, cả hai giống khỏe mạnh, trọng lượng 18 – 22g do viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương cung cấp.
2.    Hóa chất và dụng cụ nghiên cứu
+ Hóa chất:
–    Paracetamol: Efferalgan viên 500 mg do hãng Bristol-Myers sản xuất
–    Silymarin: Viên nén silimax 70mg do công ty Mediplantex sản xuất
–    Các hóa chất natriclorid, íormalin 10%… và các hóa chất khác đủ tiêu chuẩn phòng thí 
nghiệm – Trường Đại học Y Hà Nội.
+ Dụng cụ nghiên cứu:
–    Máy xét nghiệm sinh hóa Screen – Master của hãng Hospitex Diagnostic, Italy. Kit định lượng AST, ALT của hãng Hospitex Diagnostics (Italy).
–    Máy định lượng ELISA Lx 800 (Mỹ).
–    Kính hiển vi điện tử đọc vi thể gan