ÁP DỤNG THANG ĐIỂM VIÊM PHỔI DO VI KHUẨN (BPS) TRONG VIÊM PHỔI TRẺ EM TỪ 2 THÁNG ĐẾN 5 TUỔI

ÁP DỤNG THANG ĐIỂM VIÊM PHỔI DO VI KHUẨN (BPS) TRONG VIÊM PHỔI TRẺ EM TỪ 2 THÁNG ĐẾN 5 TUỔI
Nguyễn Hải Thịnh*, Bùi Bỉnh Bảo Sơn**
TÓM TẮT
Mục tiêu và phương pháp: Nghiên cứu mô tả cắt ngang trên 94 bệnh nhi từ 2 tháng đến 5 tuổi bị viêm phổi vào điều trị tại Trung tâm Nhi khoa, Bệnh viện Trung ương Huế từ tháng 05/2014 đến tháng 06/2015 nhằm đánh giá thang điểm Bacterial pneumonia score (BPS) trong viêm phổi trẻ em và tìm hiểu mối liên quan giữa thang điểm BPS với một số đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và mức độ nặng của viêm phổi.
Kết quả: Thang điểm BPS có giá trị từ -2 đến 12 điểm, với trung vị là 3 điểm và tứ phân vị (1,0 – 6,3), trong đó hơn một nửa (55,3%) trường hợp được đánh giá dưới 4 điểm. Giá trị thang điểm BPS có tương quan nghịch với thời gian bị bệnh; tương quan thuận mức độ vừa với thời gian nằm viện; không tương quan với tần số thở; không liên quan với dấu rút lõm lồng ngực, phập phồng cánh mũi, rale ẩm nhỏ hạt và mức độ nặng viêm phổi (p > 0,05); có tương quan thuận mức độ vừa với số lượng bạch cầu máu ngoại vi; tương quan thuận chặt với nồng độ CRP huyết thanh và nồng độ procalcitonin huyết thanh. Dựa theo đường cong ROC, thang điểm BPS không có giá trị trong tiên đoán mức độ nặng viêm phổi trẻ em (AUC = 0,592; p > 0,05).
Kết luận: Thang điểm BPS có tương quan thuận từ vừa đến chặt với số lượng bạch cầu, nồng độ CRP và procalcitonin nhưng không có giá trị trong tiên đoán mức độ nặng viêm phổi.

Viêm phổi là bệnh lý thường gặp, hiện vẫn là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ em, đặc biệt ở các nước đang phát triển. Hàng năm, trên thế giới có khoảng 4-5 triệu trẻ dưới 5 tuổi tử vong vì viêm phổi(2,12). Tại Việt Nam, viêm phổi gây tử vong cho 4000 trẻ hàng năm, chiếm 12% trong tổng số trẻ em chết dưới 5 tuổi(1). Chẩn đoán viêm phổi chủ yếu dựa vào lâm sàng, tuy nhiên, việc chẩn đoán nguyên nhân viêm phổi gặp nhiều khó khăn, nhất là phân biệt giữa tác nhân vi khuẩn và virus để điều trị thích hợp cũng như tránh lạm dụng kháng sinh. Thang điểm viêm phổi do vi khuẩn BPS được xây dựng dựa trên 5 thông số về tuổi, thân nhiệt, số lượng neutrophile, tỷ lệ phần trăm bạch cầu band và hình ảnh X-quang phổi; có thể gợi ý phân biệt được nguyên nhân gây viêm phổi, qua đó, giúp các nhà lâm sàng quyết định có nên dùng kháng sinh hay không(7). Trên thế giới đã có một vài nghiên cứu về thang điểm này, tuy nhiên ở Việt Nam, chúng tôi chưa tìm thấy nghiên cứu nào. Do đó, chúng tôi tiến hành nghiên cứu này nhằm mục tiêu đánh giá thang điểm BPS trong viêm phổi trẻ em từ 2 tháng đến 5 tuổi; đồng thời tìm hiểu mối liên quan giữa thang điểm BPS với một số đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và mức độ nặng của viêm phổi