Biến chứng tăng huyết áp và một số yếu tố liên quan ở người bệnh tăng huyết áp tại Trung tâm Y tế thành phố Phủ Lý tỉnh Hà Nam năm 2019

Luận văn thạc sĩ y tế công cộng Biến chứng tăng huyết áp và một số yếu tố liên quan ở người bệnh tăng huyết áp tại Trung tâm Y tế thành phố Phủ Lý tỉnh Hà Nam năm 2019.Tăng huyết áp là một bệnh lý tim mạch nguy hiểm được xem như “kẻ giết người thầm lặng” vì toàn bộ sự tiến triển của bệnh thường diễn ra trong âm thầm không có triệu chứng. Tăng huyết áp là một vấn đề rất thường gặp trong cộng đồng, là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu và dẫn đến cái chết của hàng triệu người mỗi năm, đồng thời là nguyên nhân gây suy tim và đột quỵ não, là nguyên nhân hàng thứ hai gây nhồi máu cơ tim cấp. Tỷ lệ người mắc tăng huyết áp ngày càng tăng và tuổi bị mắc mới cũng ngày một trẻ hóa [1]. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), năm 2013 toàn thế giới có tới 972  triệu người bị tăng huyết áp và con số này được ước tính vào khoảng 15,6 tỷngười vào năm 2025 [63]. Hiện nay, cứ trung bình 10 người lớn có 4 người bị tăng huyết áp. Mỗi năm số người bệnh tử vong vì tăng huyết áp và biến chứng của tăng huyết áp là trên 7 triệu người [1]. Ở Việt Nam, năm 2000 có khoảng 16,3% người lớn bị tăng huyết áp, đến năm 2009 tỷ lệ tăng huyết áp ở người lớn là 25,4% và năm 2016 tỷ lệ này ở mức báo động là 48%, một mức báo động đỏ trong thời điểm hiện tại [15].

Các biến chứng của tăng huyết áp là rất nặng nề như: Tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim, suy tim, suy thận, mù lòa…Những biến chứng này có ảnh hưởng đến sức khỏe người bệnh, gây tàn phế thậm chí là tử vong và trở thành gánh nặng về tinh thần cũng như vật chất cho gia đình người bệnh cũng như toàn xã hội. Bệnh tăng huyết áp là nguyên nhân chính (chiếm 59,3% các nguyên nhân) gây ra tai biến mạch máu não [7]. Như vậy, hàng năm chúng ta phải chi một khoản kinh phí rất lớn, tới ngàn tỷ đồng để trực tiếp điều trị bệnh và phục vụ những người bị liệt, tàn phế, mất sức lao động do tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim…
Trung tâm Y tế thành phố Phủ Lý (TTYT Tp. Phủ Lý) thực hiện chức năng khám chữa bệnh bảo hiểm y tế. Năm 2017 phát hiện 347 trường hợp mắc tăng huyết áp, năm 2018 là 450 trường hợp và đến tháng 3 năm 2019 có 500 trường hợp mắc tăng huyết áp. Qua khám và điều trị thì phát hiện nhiều người bệnh tăng huyết áp đang điều trị tại đây đã bị biến chứng của tăng huyết áp như: suy tim, tai biến mạch máu não, suy thận, rối loạn lipit mỡ máu [1]. Từ trước đến nay, mặc dù số liệu quản lý người bệnh tăng huyết áp vẫn được thu thập định kỳ, tuy nhiên chưa có nghiên cứu được thực hiện đánh giá thực trạng mức biến chứng của người bệnh tăng huyết áp như thế nào và một số yếu tố liên quan. Bởi vậy chúng tôi đề xuất nghiên cứu: “Biến chứng tăng huyết áp và một số yếu tố liên quan ở người bệnh tăng huyết áp tại Trung tâm Y tế thành phố Phủ Lý tỉnh Hà Nam năm 2019”.
1. Mô tả thực trạng biến chứng tăng huyết áp ở người bệnh điều trị tăng huyết áp tại Trung tâm Y tế thành phố Phủ Lý- tỉnh Hà Nam năm 2019.
2. Phân tích một số yếu tố liên quan đến biến chứng tăng huyết áp của đối tượng nghiên cứu

MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
DANH MỤC BẢNG
DANH MỤC BIỂU ĐỒ
ĐẶT VẤN ĐỀ …………………………………………………………………………………………………1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU…………………………………………………………3
1.1. Đại cương về tăng huyết áp …………………………………………………………. 3
1.1.1. Định nghĩa tăng huyết áp………………………………………………………. 3
1.1.2. Phân loại tăng huyết áp và nguyên tắc điều trị ………………………… 3
1.1.3. Tình hình tăng huyết áp trên Thế giới và Việt Nam…………………… 4
1.2. Thực trạng biến chứng tăng huyết áp trên Thế giới và Việt Nam ……… 6
1.2.1. Biến chứng não ……………………………………………………………………. 6
1.2.2. Biến chứng tim mạch…………………………………………………………….. 7
1.2.3. Biến chứng về mắt………………………………………………………………… 8
1.2.4. Các biến chứng khác…………………………………………………………….. 8
1.3. Các yếu tố liên quan đến biến chứng tăng huyết áp ………………………… 9
1.3.1. Các yếu tố về phía người bệnh……………………………………………….. 9
1.3.2. Các yếu tố về quá trình điều trị tăng huyết áp ……………………….. 11
1.3.3. Các yếu tố môi trường cộng đồng…………………………………………. 11
1.4. Một số thông tin cơ bản về địa bàn nghiên cứu…………………………….. 11
1.5. Khung lý thuyết………………………………………………………………………… 13
CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU…………….14
2.1. Đối tượng nghiên cứu ……………………………………………………………….. 14
2.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu……………………………………………….. 14
2.3. Thiết kế nghiên cứu…………………………………………………………………… 14
2.4. Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu …………………………………………….. 15
2.4.1. Cỡ mẫu……………………………………………………………………………… 15
2.4.2. Phương pháp chọn mẫu ………………………………………………………. 15
2.5. Phương pháp thu thập thông tin………………………………………………….. 16
2.5.1. Công cụ thu thập số liệu ……………………………………………………… 162.5.2. Kỹ thuật thu thập thông tin ………………………………………………….. 16
2.5.3. Quy trình thu thập thông tin…………………………………………………. 17
2.6. Biến số nghiên cứu và tiêu chuẩn đánh giá…………………………………… 18
2.6.1. Biến số, chỉ số nghiên cứu …………………………………………………… 18
2.6.2. Tiêu chuẩn đánh giá……………………………………………………………. 20
2.7. Phương pháp xử lý và phân tích số liệu……………………………………….. 20
2.8. Sai số có thể gặp và biện pháp khắc phục…………………………………….. 21
2.9. Đạo đức trong nghiên cứu………………………………………………………….. 21
2.10. Hạn chế của đề tài …………………………………………………………………… 21
CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU……………………………………………………..23
3.1. Thực trạng biến chứng tăng huyết áp ở người bệnh ………………………. 23
3.1.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu……………………………. 23
3.1.2. Đặc điểm biến chứng và điều trị tăng huyết áp của đối tượng …. 26
3.1.3. Đặc điểm hành vi nguy cơ……………………………………………………. 31
3.1.4. Các hỗ trợ điều trị cho người bệnh tăng huyết áp…………………… 33
3.2. Các yếu tố liên quan đến biến chứng của người bệnh ……………………. 34
3.2.1. Các yếu tố liên quan tới biến chứng tim mạch của người bệnh … 34
3.2.2. Các yếu tố liên quan tới biến chứng não của người bệnh………… 41
3.2.3. Các yếu tố liên quan tới biến chứng mắt của người bệnh………… 49
CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN…………………………………………………………………………….55
4.1. Thực trạng biến chứng tăng huyết áp ở người bệnh ………………………. 55
4.1.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu……………………………. 55
4.1.2. Đặc điểm biến chứng và điều trị tăng huyết áp của người bệnh.. 58
4.1.3. Đặc điểm hành vi nguy cơ……………………………………………………. 61
4.1.4. Các hỗ trợ điều trị cho người bệnh tăng huyết áp…………………… 62
4.2. Các yếu tố liên quan tới biến chứng tăng huyết áp của người bệnh…. 63
4.2.1. Các yếu tố liên quan tới biến chứng tim mạch của người bệnh … 63
4.2.2. Các yếu tố liên quan tới biến chứng não của người bệnh………… 65
4.2.3. Các yếu tố liên quan tới biến chứng mắt của người bệnh………… 67
KẾT LUẬN …………………………………………………………………………………………………..68
KHUYẾN NGHỊ …………………………………………………………………………………………..69
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

DANH MỤC BẢNG
Bảng 1.1. Phân loại huyết áp………………………………………………………………. 3
Bảng 2.1. Tổng hợp các biến số nghiên cứu……………………………………….. 18
Bảng 2.2. Sai số và biện pháp hạn chế……………………………………………….. 21
Bảng 3.1. Đặc điểm chung của người bệnh ………………………………………… 23
Bảng 3.2. Đặc điểm nhân trắc của người bệnh ……………………………………. 24
Bảng 3.3. Đặc điểm nhân khẩu học của người bệnh…………………………….. 24
Bảng 3.4. Đặc điểm tiền sử tăng huyết áp của người bệnh……………………. 25
Bảng 3.5. Đặc điểm điều trị của đối tượng …………………………………………. 28
Bảng 3.6. Đặc điểm hành vi sử dụng rượu bia, thuốc lá của người bệnh… 31
Bảng 3.7. Đặc điểm hành vi lối sống của người bệnh ………………………….. 32
Bảng 3.8. Các hỗ trợ điều trị cho người bệnh……………………………………… 33
Bảng 3.9. Đánh giá của người bệnh đối với các hỗ trợ được nhận…………. 33
Bảng 3.10. Mối liên quan giữa các đặc điểm chung tới biến chứng tim …… 34
Bảng 3.11. Mối liên quan giữa nhân trắc học và biến chứng tim mạch ……. 35
Bảng 3.12. Mối liên quan giữa đặc điểm nhân khẩu học và biến chứng tim….. 36
Bảng 3.13. Mối liên quan tiền sử tăng huyết áp tới biến chứng tim mạch… 37
Bảng 3.14. Mối liên quan đặc điểm điều trị với biến chứng tim mạch …….. 38
Bảng 3.15. Mối liên quan của hành vi lối sống với biến chứng tim mạch … 39
Bảng 3.16. Mối liên quan giữa các hỗ trợ điều trị với biến chứng tim mạch …. 41
Bảng 3.17. Mối liên quan giữa các đặc điểm chung tới biến chứng não…… 41
Bảng 3.18. Mối liên quan giữa các yếu tố nhân trắc với biến chứng não….. 42
Bảng 3.19. Mối liên quan giữa nhân khẩu học với biến chứng não …………. 43
Bảng 3.20. Mối liên quan tiền sử tăng huyết áp tới biến chứng não ………… 44
Bảng 3.21. Mối liên quan đặc điểm điều trị với biến chứng não……………… 45
Bảng 3.22. Mối liên quan của hành vi lối sống với biến chứng não ………… 47
Bảng 3.23. Mối liên quan giữa các hỗ trợ điều trị với biến chứng não …….. 48
Bảng 3.24. Mối liên quan giữa các đặc điểm chung tới biến chứng mắt…… 49
Bảng 3.25. Mối liên quan giữa các yếu tố nhân trắc với biến chứng mắt …. 50
Bảng 3.26. Mối liên quan giữa nhân khẩu học với biến chứng mắt …………. 50
Bảng 3.27. Mối liên quan tiền sử tăng huyết áp tới biến chứng mắt ………… 51
Bảng 3.28. Mối liên quan đặc điểm điều trị với biến chứng mắt……………… 52
Bảng 3.29. Mối liên quan của hành vi lối sống với biến chứng mắt ………… 53
Bảng 3.30. Mối liên quan giữa các hỗ trợ điều trị với biến chứng mắt …….. 54
Thang Long University LibraryDANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 3.1. Các bệnh kèm theo tăng huyết áp của đối tượng …………………. 26
Biểu đồ 3.2. Các biến chứng người bệnh gặp phải…………………………………. 27
Biểu đồ 3.3. Tình trạng tăng huyết áp ở thời điểm nghiên cứu của người bệnh .. 29
Biểu đồ 3.4. Loại thuốc điều trị tăng huyết áp cho người bệnh ……………….. 3