Bước đầu đánh giá hiệu quả của chế phẩm Glusamin trong hỗ trợ điều trị thoái hoá khớp gối

Thoái hóa khớp (THK) là bệnh khớp và cột sống mạn tính, đau và biến dạng, không có biểu hiện viêm. Ton thương cơ bản của bệnh là tình trạng thoái hóa của sụn khớp và đĩa đệm (ở cột sống), những thay đổi ở phần xương dưới sụn và màng hoạt dịch. Nguyên nhân chính của bệnh là quá trình lão hóa và tình trạng chịu áp lực quá tải, kéo dài của sụn khớp” [31], [78]. Có khoảng 18% nữ và 9,5% nam giới trên toàn cầu mắc bệnh thoái hoá khớp nói chung, trong đó riêng THK gối chiếm 15% dân số [75].Theo Kenneth, kiểm tra Xquang (XQ) những người trên 55 tuổi ở Hoa Kỳ thấy 80% có dấu hiệu THK trong khi những người từ 25 – 34 chỉ có 10% có dấu hiệu THK. Tỷ lệ THK gối dưới 0,1% ở độ tuổi 25 – 34 và lên tới 10 – 20% ở độ tuổi 65 – 74 [56]. Theo ước tính ở Mỹ hàng năm có 21 triệu người mắc bệnh thoái hóa khớp, với 4 triệu người phải nằm viện, khoảng 100.000 bệnh nhân không thể đi lại được do thoái hóa khớp gối nặng [40], [62]. Thoái hóa khớp gối là nguyên nhân gây tàn tật cho người có tuổi đứng thứ hai sau bệnh tim mạch [35], [41].
Ở Việt Nam theo thống kê trong 10 năm (1991-2000) về bệnh nhân điều trị nội trú tại khoa cơ xương khớp bệnh viện Bạch Mai, THK đứng hàng thứ ba (4,66%) trong nhóm các bệnh có tổn thương khớp. Trong THK (không kể thoái hóa cột sống, THK gối chiếm 56,5% [27]. Điều tra dịch tễ tình hình bệnh xương khớp trong cộng đồng ở hai quần thể dân cư Trung Liệt (Hà Nội) và Tân Trường (Hải Dương) năm 2002 cho thấy THK là bệnh chiếm tỷ lệ cao nhất: 5,7% ở nông thôn và 4,1% ở thành phố [17].
Trong THK nói chung, THK gối ảnh hưởng nhiều nhất đến chức năng vận động. Các THK gối nặng là nguyên nhân gây tàn phế của nhiều bệnh nhân, kéo theo sự chi phí tốn kém của gia đình và xã hội. Vì vậy THK ngày càng được quan tâm trong công tác chăm sóc sức khỏe cộng đồng, đặc biệt ở các nước có nền kinh tế phát triển và có tuổi thọ trung bình cao.
Mặc dù y học ngày nay có những bước tiến vượt bậc nhưng cho đến nay vẫn chưa có loại thuốc nào có thể điều trị khỏi hoàn toàn bệnh THK. Trong nhiều năm qua, việc điều trị THK chủ yếu là dùng các nhóm thuốc giảm đau, chống viêm toàn thân hoặc tiêm trực tiếp vào khớp. Mặc dù các nhóm thuốc đã phát huy được tác dụng làm giảm triệu chứng đau hay giúp làm chậm quá trình THK, nhưng nó có nhiều tác dụng không mong muốn gây ra nhiều e ngại cho người thầy thuốc cũng như bệnh nhân (BN) khi phải sử dụng trong một thời gian kéo dài. Vì vậy, sự ra đời của các thực phẩm chức năng, đặc biệt là những chế phẩm có nguồn gốc từ thực vật, động vật, vi sinh vật đang được quan tâm nghiên cứu và phát triển hết sức mạnh mẽ.
Glusamin là một thực phẩm chức năng có nguồn gốc từ vi sinh vật, được bào chế dưới dạng viên nang. Chế phẩm (CP) này được Viện Công nghệ thực phẩm sản xuất theo tiêu chuẩn thực phẩm chức năng. Tuy nhiên chưa có công trình khoa học nào nghiên cứu để đánh giá tác dụng của chế phẩm này trong điều trị THK gối trên lâm sàng. Vì vậy chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài:
Bước đầu đánh giá hiệu quả của chế phẩm Glusamin trong hỗ trợ điều trị thoái hoá khớp gối.
* Với 2 mục tiêu:
1.     Đánh giá tác dụng hỗ trợ giảm đau trên lâm sàng của chế phẩm Glusamin trong điều trị thoái hóa khớp gối.
2.     Khảo sát tác dụng không mong muốn của chế phẩm Glusamin trên lâm sàng và cận lâm sàng.
MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ    1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN    14
1.1.    Giải phẫu khớp gối    14
1.2.    Chức năng của khớp gối    15
1.3.    Bệnh thoái hóa khớp theo y học hiện đại (YHHĐ)    15
1.3.1.    Định nghĩa    15
1.3.2.    Phân loại và nguyên nhân bệnh thoái hóa khớp gối    16
1.3.3.    Cơ chế bệnh sinh    17
1.3.4.    Các yếu tố ảnh hưởng đến thoái hóa khớp    18
1.3.5.    Triệu chứng bệnh thoái hóa khớp gối    20
1.3.6.    Điều trị thoái hóa khớp gối    24
1.4.    Bệnh thoái hóa khớp gối theo quan niệm của YHCT    27
1.5.    Tình hình nghiên cứu điều trị bệnh THK gối    29
1.6.     Một số nghiên cứu trên thực nghiệm và lâm sàng đánh giá tác dụng của các thực phẩm chức năng và nghiên cứu trên thực nghiệm của CP Glusamin.. 32
1.6.1.    Nghiên cứu trên lâm sàng tác dụng của các loại thực phẩm chức năng…. 32
1.6.2.     Một số nghiên cứu trên thực nghiệm và lâm sàng đánh giá tác dụng của Glucosamin trong điều trị thoái hóa khớp    33
1.6.3.    Giới thiệu về chế phẩm nghiên cứu    34
CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU    38
2.1.    Chất liệu nghiên cứu    38
2.1.1.    Chế phẩm nghiên cứu    38
2.1.2.    Thuốc uống trong phác đồ nền    38
2.2.    Địa điểm nghiên cứu    39
2.3.    Đối tượng nghiên cứu    39
2.3.1.    Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân theo YHHĐ    39
2.3.2.    Tiêu chuẩn chọn BN theo YHCT    39
2.3.3.    Tiêu chuẩn loại trừ    40
2.4.    Phương pháp nghiên cứu    40
2.4.1.    Thiết kế nghiên cứu    40
2.4.2.    Quy trình nghiên cứu    42
2.4.3.    Các chỉ số theo dõi    42
2.4.4.    Phương pháp đánh giá kết quả điều trị    48
2.5.    Xử lí số liệu    50
2.6.    Phương pháp khống chế sai số    50
2.7.    Thời gian thực hiện đề tài    51
2.8.    Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu    51
CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU    52
3.1.    Đặc điểm chung của nhóm bệnh nhân nghiên cứu    52
3.1.1.    Đặc điểm phân bố bệnh nhân theo giới của 2 nhóm nghiên cứu    52
3.1.2.    Đặc điểm phân bố bệnh nhân theo tuổi của 2 nhóm nghiên cứu    52
3.1.3.    Đặc điểm nghề nghiệp BN nghiên cứu    53
3.1.4.    Đặc điểm về chỉ số khối cơ thể BMI    53
3.1.5.    Đặc điểm tiền sử mắc bệnh của 2 nhóm bệnh nhân nghiên cứu    54
3.1.6.    Các triệu chứng lâm sàng của bệnh nhân trước nghiên cứu    54
3.1.7.    Mức độ tổn thương khớp gối trên XQ theo Kellgren và Lawrence. 57
3.2.    Đánh giá kết quả điều trị    57
3.2.1.    Hiệu quả giảm đau sau điều trị    57
3.2.2.    Đánh giá hiệu quả phục hồi chức năng vận động khớp gối    62
3.2.3.    Kết quả nghiên cứu trên các chỉ số cận lâm sàng    65
3.3.    Các tác dụng không mong muốn    65
3.3.1.    Trên lâm sàng    65
3.3.2.    Trên cận lâm sàng    66
CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN    68
4.1.    Bàn luận đặc điểm dịch tễ học của nhóm bệnh nhân nghiên cứu    68
4.1.1.    Yếu tố giới tính    68
4.1.2.    Yếu tố tuổi    69
4.1.3.    Yếu tố nghề nghiệp    70
4.1.4.    Chỉ số khối lượng cơ thể BMI    70
4.1.5.    Đặc điểm tiền sử bệnh lý    71
4.2.    Bàn luận về một số chỉ số lâm sàng, cận lâm sàng trước điều trị    72
4.2.1.    Triệu chứng lâm sàng chung    72
4.2.2.    Mức độ đau khớp gối theo thang điểm VAS trước điều trị    72
4.2.3.    Mức độ đau khớp gối theo thang điểm Lequesne trước điều trị    73
4.2.4.    Chức năng vận động khớp gối    74
4.2.5.    Đặc điểm chung về XQ khớp gối    75
4.3.    Đánh giá kết quả điều trị    76
4.3.1.    Hiệu quả giảm đau sau điều trị theo thang điểm VAS    76
4.3.2.    Hiệu quả giảm đau sau điều trị theo thang điểm Lequesne    81
4.3.3.    Hiệu quả phục hồi chức năng vận động khớp gối    84
4.3.4.    Đánh giá mức độ sưng khớp sau điều trị    85
4.3.5.    Đánh giá các chỉ số cận lâm sàng sau điều trị    86
4.4.    Tác dụng không mong muốn trên lâm sàng và cận lâm sàng    86
4.4.1.    Trên lâm sàng    86
4.4.2.    Trên cận lâm sàng    86
KẾT LUẬN     87
KIẾN NGHỊ    89
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ