CÁ NGỰA VẰN (DANIO RERIO) – MÔ HÌNH ĐỘNG VẬT TRONG NGHIÊN CỨU Y HỌC VÀ PHÁT TRIỂN THUỐC: NHỮNG ƯU ĐIỂM NỔI BẬT

CÁ NGỰA VẰN (DANIO RERIO) – MÔ HÌNH ĐỘNG VẬT TRONG NGHIÊN CỨU Y HỌC VÀ PHÁT TRIỂN THUỐC: NHỮNG ƯU ĐIỂM NỔI BẬT
Vũ Thị Hồng Hạnh1, Nguyễn Anh Vũ1
1 Đại học Dược Hà Nội
Nội dung chính của bài viết
Tóm tắt
Thử nghiệm tiền lâm sàng trên động vật là yêu cầu bắt buộc của FDA cho bất kỳ một thuốc mới hoặc liệu pháp điều trị sinh học. Để đánh giá độc tính và tác dụng dược lý của thuốc, nhiều mô hình động vật đã được sử dụng ví dụ chuột, thỏ, chó, bò… Trong đó, chuột là mô hình động vật cổ điển và hay được sử dụng. Tuy nhiên gần đây, mô hình động vật cá ngựa vằn với nhiều ưu điểm như cấu trúc gen và sự phát triển tương tự như con người, quá trình phát triển nhanh so với các động vật khác, số lượng trứng nhiều trong một lần sinh sản, đã được áp dụng là mô hình động vật để thử nghiệm tiền lâm sàng. Trong bài tổng quan này, chúng tôi sẽ giới thiệu về mô hình cá ngựa vằn gồm phương pháp nuôi dưỡng, những ưu điểm của mô hình cá ngựa vằn trong việc thử độc tính và tác dụng của thuốc, một số phương pháp đánh giá độc tính và tác dụng của thuốc sử dụng mô hình cá ngựa vằn.

Để đánh  giá tác dụng của thuốc,  nhiều mô hình  động  vật  đã  được  sử  dụng,  mỗi  mô  hình động  vật  đều  có  những  ưu  nhược  điểm  riêng.Trong đó, chuột là mô hình động vật cổ điển và hay được sử dụng do mô hình động vật này có nhiều ưu điểm như cấu trúc sinh học và mô hình bệnh  của  chuột  tương  tự  như  con  người,  hơn nữa vòng đời của chuột thường ngắn, dao động khoảng  từ  9-11  tuần.  Tuy  nhiên,  sử  dụng  mô hình động vật chuột để nghiên cứu còn có nhiều điểm bất lợi như chuột cái sinh sản khoảng 3 lần trong cả  cuộc đời, mỗi lần nhiều nhất 5  chuột con,  do  vậy  nếu  thử  nghiệm  được  tiến  hành nhiều  lần  thì  số  lượng  chuột  phải  sử  dụng  lớn dẫn  đến  chi  phí  lớn.Đặc  biệt,  bào  thai  chuột phát triển trong bụng mẹ, nên việc sử dụng bào thai chuột như là mô hình động vật để nghiên cứu giai đoạn phát triển sớm là rất phức tạp và rất khó khăn trong quá trình đánh giá.Vì vậy, việc nghiên cứu một mô hình động vật mới đểđánh giá và thử tác dụng của thuốc là cần thiết và khả thi đặc biệt cho nghiên cứu tiền lâm sàng ở giai đoạn đầu và những nghiên cứu yêu cầu số lượng động vật lớn.Trong các mô hình động vật có  thể  sử  dụng  để  thử  nghiệm  tác  dụng  của thuốc, mô hình cá ngựavằn nổi lên như một mô hình động vật hiện đại với nhiều ưu điểm như:cá ngựa vằn phát triển rất nhanh so với các động vật khác với khoảng 3 tháng đã trở thành cá thể trưởng thành. Mỗi lần sinh sản của cá ngựa vằn cái trưởng thành thường sản sinh được khoảng 200 trứng cá, do vậy số lượng động vật tham gia vào  thí  nghiệm  lớn,  giảm  sai  số,  tăng  ý  nghĩa thống kê và tiết kiệm chi phí.