Các chê phấm sinh học: có sự tương đồng hay không? sự khác biệt về sản phấm giữa chê phấm sinh học với thuốc có phân tử lượng thấp

Thuốc có phân tử l-ợng thấp đ-ợc sản xuất nhờ công hợp và trôn lẫn các hóa chất và thuốc thử, tham gia vào môt loạt những phản ứng hóa học có kiểm soát và dư đoán đ-ợc. Đó là hóa học hữu cơ.

Trái lại, chế phẩm sinh học đ-ợc sản xuất theo quy trình phức tạp hơn rất nhiều: thu hoạch các pro¬tein, mà protein lại đ-ợc tạo và tiết ra từ các tế bào sống đ-ợc xây dưng qua di truyền. Đó là kỹ thuật di truyền học. Với chế phẩm sinh học, chất l-ợng của sản phẩm cuối cùng (bao gồm hiệu lưc và đô an toàn) gắn bó chặt chẽ với quy trình sản xuất.

GS. Hoàng Tích Huyền

Sau đây sẽ điểm qua những khác biệt giữa chế phẩm sinh học với thuốc phân tử l-ợng thấp:

1. Phân tử l-ợng

Chế phẩm sinh học là các (glyco) protein có phân tử l-ợng cao. D-ới đây là ví dụ so sánh phân tử l-ợng và số l-ợng các acid amin giữa môt số chế phẩm sinh học với môt thuốc phân tử l-ợng thấp (là paracetamol). Phân tử l-ợng của chế phẩm sinh học có khi gấp hàng nhiều nghìn lần so với thuốc phân tử l-ợng thấp:

amin 

2. Câu trúc protein phức tạp

Chế phẩm sinh học có cấu trúc phức tạp hơn rất nhiều so với thuốc phân tử l-ợng thấp, từ đó hiệu lưc và đô an toàn của chế phẩm sinh học luôn luôn chịu tác đông bởi những khác biệt rất tinh vi trong sản xuất, thao tác và điều kiện bảo quản.

Cấu trúc protein bốn bậc của chế phẩm sinh học đi từ chuỗi thẳng đặc hiệu của các acid amin gắn kết bằng đ-ờng nối peptid (cấu trúc bậc 1), qua cấu trúc bậc 2 (các chuỗi acid amin nối với nhau bằng liên kết hydro), bậc 3 (theo liên kết hydro và đ-ờng nối disul- fid) cho tới cấu trúc bậc 4 (là sư phối hợp ổn định giữa 2 hoặc nhiều cấu trúc bậc 3 (đơn phân).

Nhìn chung, thế cấu tạo không gian 3 chiều (3D) của chế phẩm sinh học đã khiến cho chế phẩm sinh học có t-ơng tác đặc hiệu với những thụ thể thích hợp trong cơ thể sống để cuối cùng tạo ra hiệu lưc điều trị mong muốn.

Cấu trúc phức tạp nh- trên không thấy có ở những thuốc có phân tử l-ợng thấp. Hơn nữa, nhiều protein (và theo đó là các chế phẩm sinh học) còn kinh qua những quá trình phức tạp hơn nữa trong tế bào, nh- kết hợp với polysaccharid (phản ứng glyco- syl hóa), lại có nhiều mô hình glycosyl hóa trong những phân tử khác nhau của chính một chế phẩm sinh học (các đồng phân khác nhau). Mô hình glyco- syl hóa lại còn dao động tùy thuộc những điều kiên sản xuất để tạo chế phẩm sinh học.

3. Sự biểu thị đặc điểm của chế phẩm sinh học

Định nghĩa và biểu thị đ-ợc đặc điểm của một phức hợp protein là điều thiết yếu cho chế phẩm sinh học: phải xác định đ-ợc cấu trúc, lý hóa tính, sự tinh khiết của protein và hoạt tính sinh học của chế phẩm sinh học.