Cần phân biệt giừa “hạ” và “tụt” trong y văn
Trong y văn, chúng ta thường găp các tiền tô’ ”hyper’’ (tâng), “hypo” (tụt hoặc có người dịch là hạ), “antihyper” (chống tăng hoặc hạ), “antihypo” (chống tụt hoặc có người dịch là chống hạ) của hàng loạt các thuật ngữ như glycemia (glucose huyết), lipi-demia (lipid huyết), cholesterolemia (cholesterol huyết), albuminemia (albumin huyết), bilirubinemia (bilirubin huyết), calcemia (calci huyết), insulinemiạ (insulin huyết), proteinemia (protein huyết)…, rồi glucosuria (glucose niệu), acidaminuria (acid amin niệu), albuminuria (albumin niệu)…và cà tension (huyết áp). Trong một số tài liệu y học của ta hiện nay, có sự nhấm lần giữa “hạ” và “tụt” nên gáy ra hiểu lấm. thậm chí hiểu sai.
Xin lấy môt thuật ngữ là “glycemia” hoăc “glycemic”. Chúng ta có “hyperglycemia” hoặc “hyperglycemic” là tăng glucose huyết, “hypo-glycemia” hoặc “hypoglycemic” là tụt glucose huyết, nhưng cũng có người dịch là hạ glucose huyết, “antihyperglycemia” hoặc “antihyperglycemic” là chống tăng glucose huyết hoặc hạ glucose huyết, “antihypoglycemia” hoặc “antihypoglycemic” là chống tụt glucose huyết hoặc cũng có người dich là chống hạ glucose huyết. Trong tiếng Anh, hyper-glycemia có ý nghĩa là glucose huyết tăng quá mức binh thường, còn antihyperglycemia để chỉ glucose huyết (đã bị tăng) giảm đi ít hoặc nhiếu (tính cho tới khi giảm đến mức bình thường); còn hypoglycemia (tụt glucose huyết) là glucose huyết hạ dưới mức bình thường, và antihypoglycemia (chống tụt glu-cose huyết) để chỉ glucose huyết (đã bị ha dưới mức binh thường) tăng lên ít hoặc nhiều (tính cho tới khi tâng đến mức bình thường).
Dựa vào những trinh bày à trén. trong các tài liệu y văn hiện nay ờ Việt Nam, chúng ta thấy, “hạ glu-cose huyết” có thể là “antihyperglycemia” hoậc ■‘hypoglycemia”. Điều đó có thể gảy khó hiểu và nhiều khi hiểu sai. Với thuật ngử “antihyper-glycemia” mà dịch là “chống tăng glucose huyết” là chính xác nhất và không gây ra hiểu lấm. Tuy nhiên, ở Việt Nam ta hiện nay. lại hay dich là ‘hạ glucose huyết’. Nếu dịch “antihyperglycemia” là hạ glucose huyết, còn “hypoglycemia” dịch là tụt glucose huyết thi củng ít xảy ra nhầm lẩn. Nhưng nhám lẫn phát sinh là ò chổ cả “antihyperglycemia” cả “hypo-glycemia” đều dịch là “hạ glucose huyết”. Khi “hạ glucose huyết” từ thuật ngữ”antihyperglycemia” tức
2
là glucose huyết (đã bị tăng) giảm đi ít hoặc nhiều (tính cho tới khi giảm đến trị số binh thường); còn khi “hạ glucose huyết” từ thuảt ngữ “hypoglycemia” tức là glucose huyết giảm (từ binh thường) xuống dưới mức bình thường.
Hy vọng sẽ giúp ích cho các bạn, cũng như mở ra con đường nghiên cứu, tiếp cận được luồng thông tin hữu ích và chính xác nhất