Can thiệp cải thiện thực hành giao tiếp của điều dưỡng lâm sàng với người bệnh tại Bệnh viện Bạch Mai
Luận án tiến sĩ quản lý bệnh viện Can thiệp cải thiện thực hành giao tiếp của điều dưỡng lâm sàng với người bệnh tại Bệnh viện Bạch Mai.Chăm sóc điều dưỡng là một quá trình toàn diện bao gồm nhận định, can thiệp và theo dõi nhằm đáp ứng các nhu cầu cơ bản của người bệnh về hô hấp, tuần hoàn, dinh dưỡng, bài tiết, vận động và tư thế, giấc ngủ và nghỉ ngơi, mặc và thay đồ vải, duy trì thân nhiệt, vệ sinh cá nhân, bảo đảm môi trường an toàn, giao tiếp, tín ngưỡng, hoạt động, giải trí và nâng cao kiến thức bảo vệ sức khỏe (1). Thực hành chăm sóc đòi hỏi điều dưỡng không chỉ thiết lập môi trường an toàn, thân thiện, gần gũi, khích lệ và động viên người bệnh hợp tác với đội ngũ y tế, mà còn phải theo dõi, phát hiện sớm nguy cơ không an toàn, nhận diện các biểu hiện tâm lý tiêu cực, dự phòng hành vi có hại cho sức khỏe và kịp thời báo cáo bác sĩ. Đồng thời, điều dưỡng cần tôn trọng tín ngưỡng của người bệnh và tạo điều kiện cho họ thực hành trong khuôn khổ phù hợp với quy định (1). Do đó, thực hành điều dưỡng không chỉ yêu cầu kiến thức khoa học, năng lực trí tuệ và kỹ thuật, mà còn đòi hỏi năng lực giao tiếp hiệu quả giữa điều dưỡng và người bệnh (2).
Kỹ năng giao tiếp hiệu quả giữa nhân viên y tế, đặc biệt là điều dưỡng viên (ĐDV), với người bệnh được chứng minh là yếu tố then chốt giúp nâng cao sự hài lòng, tăng mức độ tuân thủ điều trị và cải thiện kết quả chăm sóc (3–5). Nhận thức rõ tầm quan trọng này, Bộ Y tế đã ban hành nhiều quy định và hướng dẫn như quy định về y đức, chế độ giao tiếp trong các cơ sở khám chữa bệnh, quy tắc ứng xử của cán bộ y tế (6–8). Giao tiếp ứng xử giữa điều dưỡng và người bệnh cũng là nội dung trọng tâm trong Thông tư số 31/2021/TT-BYT và Quyết định số 20/QĐ-HĐD ngày 10/9/2012 của Hội Điều dưỡng Việt Nam (1,9, 10).
Tuy nhiên, các nghiên cứu cho thấy kỹ năng giao tiếp của điều dưỡng vẫn chịu ảnh hưởng bởi nhiều rào cản. Những rào cản này bao gồm yếu tố môi trường bệnh viện và quản lý (quy định, hướng dẫn, mật độ người bệnh) (11), yếu tố cá nhân điều dưỡng (đặc điểm nhân khẩu học, môi trường làm việc, kiến thức) (12), cũng như yếu tố từ phía người bệnh (đặc điểm nhân khẩu học, mức độ bệnh tật, khả năng tiếp cận dịch vụ) (11–13). Một số nghiên cứu can thiệp đã được triển khai nhằm cải thiện giao tiếp của điều dưỡng, song chủ yếu tập trung vào kỹ năng giao tiếp chung mà chưa đi sâu vào các khía cạnh giao tiếp cụ thể còn hạn chế hoặc nguyên nhân của những hạn chế này, do đó hiệu quả can thiệp còn khiêm tốn và chưa bền vững (14–17). Tại Việt Nam, các nghiên cứu về kỹ năng giao tiếp của điều dưỡng chủ yếu mang tính quan sát, rất ít các nghiên cứu can thiệp được tiến hành (18–20). Những nghiên cứu can thiệp hiện có chủ yếu dừng lại ở việc tập huấn kỹ năng chung, chưa đánh giá được tính chấp nhận, mức độ phù hợp với thực hành thực tế của điều dưỡng, cũng như chưa làm rõ tác động cải thiện ở từng nhóm kỹ năng cụ thể (16).
Thực hiện Quyết định số 2151/QĐ-BYT ngày 04/6/2015 của Bộ Y tế về đổi mới phong cách, thái độ phục vụ của cán bộ y tế hướng tới sự hài lòng người bệnh, Bệnh viện Bạch Mai đã triển khai nhiều hoạt động đổi mới toàn diện phong cách, thái độ phục vụ của điều dưỡng và kỹ thuật viên. Tuy nhiên, trên thực tế, người bệnh vẫn còn phản ánh tình trạng giao tiếp chưa tốt ở một số điều dưỡng viên. Điều này đặt ra những câu hỏi nghiên cứu quan trọng: (i) Kỹ năng giao tiếp hiện tại của điều dưỡng tại Bệnh viện Bạch Mai như thế nào? (ii) Những kỹ năng nào còn hạn chế và cần ưu tiên cải thiện? (iii) Các yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả giao tiếp của điều dưỡng với người bệnh? (iv) Liệu can thiệp tập huấn, tập trung vào những kỹ năng giao tiếp còn hạn chế, có cải thiện được hiệu quả giao tiếp của điều dưỡng với người bệnh không, đồng thời được chấp nhận và khả thi trong bối cảnh thực tiễn hay không?
Để trả lời các câu hỏi này, nghiên cứu “Can thiệp cải thiện thực hành giao tiếp của điều dưỡng lâm sàng với người bệnh tại Bệnh viện Bạch Mai” được tiến hành.
MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
1. Mô tả thực trạng thực hành giao tiếp với người bệnh của điều dưỡng tại 8 trung tâm, khoa lâm sàng của Bệnh viện Bạch Mai năm 2019.
2. Phân tích một số thuận lợi và rào cản đối với thực hành giao tiếp với người bệnh của điều dưỡng tại 8 trung tâm, khoa lâm sàng của Bệnh viện Bạch Mai năm 2019.
3. Đánh giá kết quả, tính chấp nhận, khả thi sau can thiệp cải thiện thực hành giao tiếp với người bệnh của điều dưỡng tại 8 trung tâm, khoa lâm sàng của Bệnh viện Bạch Mai năm 2023.
ĐẶT VẤN ĐỀ 1
MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 3
Chương 1.TỔNG QUAN 4
1.1. Khái niệm, chức năng, vai trò và các giai đoạn trong giao tiếp của điều dưỡng với người bệnh 4
1.1.1. Một số khái niệm và phân loại giao tiếp trong chăm sóc người bệnh 4
1.1.2. Vai trò và quy định của giao tiếp điều dưỡng viên với người bệnh 7
1.1.3. Các giai đoạn trong giao tiếp ở điều dưỡng viên với người bệnh 9
1.1.4. Phương pháp giao tiếp hiệu quả của điều dưỡng với người bệnh 11
1.2. Thực trạng giao tiếp của điều dưỡng viên với người bệnh 13
1.2.1. Một số công cụ thang đo đo lường giao tiếp của điều dưỡng viên 13
1.2.2. Thực trạng giao tiếp của điều dưỡng với người bệnh 14
1.3. Yếu tố thuận lợi và rào cản trong thực hành giao tiếp giữa điều dưỡng với người bệnh 18
1.3.1. Quy định về giao tiếp, ứng xử của điều dưỡng viên với người bệnh 18
1.3.2. Môi trường và quản lý bệnh viện 18
1.3.3. Yếu tố thuộc về bản thân điều dưỡng 20
1.3.4. Yếu tố thuộc về người bệnh 25
1.3.5. Các nghiên cứu can thiệp nâng cao giao tiếp điều dưỡng với người bệnh…………………………………………………………………………………28
1.4. Tính chấp nhận và tính khả thi một số hoạt động can thiệp nâng cao thực hành giao tiếp với người bệnh của điều dưỡng 30
1.4.1. Khái niệm và các cấu thành về tính chấp nhận, tính khả 30
1.4.2. Tính chấp nhận và tính khả thi của can thiệp nâng cao kỹ năng thực hành giao tiếp của điều dưỡng viên với người bệnh 31
1.4.3. Tính chấp nhận và khả thi của can thiệp nâng cao kiến thức người bệnh trong cải thiện giao tiếp điều dưỡng với người bệnh 32
1.4.4. Tính chấp nhận và khả thi của các biện pháp can thiệp cải thiện môi trường và quản lý bệnh viện trong nâng cao giao tiếp điều dưỡng – người bệnh….33
1.5. Khung lý thuyết xác định yếu tố thuận lợi và rào cản trong thực hành giao tiếp giữa điều dưỡng với người bệnh 34
Chương 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 37
2.1. Đối tượng nghiên cứu 37
2.1.1. Điều dưỡng viên 37
2.1.2. Người bệnh 37
2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu 38
2.3. Địa điểm nghiên cứu 38
2.4. Thiết kế nghiên cứu 38
2.5. Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu 39
2.5.1. Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu đối với điều dưỡng viên 39
2.5.2. Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu đối với người bệnh 40
2.6. Các hoạt động can thiệp 42
2.6.1. Xây dựng chương trình can thiệp 42
2.6.2. Hoạt động can thiệp 43
2.7. Biến số nghiên cứu 44
2.8. Công cụ, phương pháp và thực hiện thu thập số liệu 46
2.8.1. Công cụ và phương pháp thu thập số liệu 46
2.8.2. Nhân lực thu thập số liệu 49
2.9. Xây dựng các tiêu chuẩn đào tạo và giám sát cho điều dưỡng 49
2.9.1. Mục tiêu nâng cao kỹ năng giao tiếp với người bệnh cho điều dưỡng 49
2.9.2. Chương trình đào tạo 50
2.10. Phương pháp xử lý và phân tích số liệu 51
2.10.1. Xử lý số liệu 51
2.10.2. Phân tích số liệu 51
2.10.3. Sai số và biện pháp khắc phục 52
2.11. Vấn đề y đức trong nghiên cứu 52
Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 54
3.1. Thực trạng thực hành giao tiếp với người bệnh của điều dưỡng tại một số khoa lâm sàng của Bệnh viện Bạch Mai năm 2019 54
3.1.1. Thông tin đối tượng nghiên cứu 54
3.1.2. Đánh giá thực hành giao tiếp với người bệnh của điều dưỡng viên tại một số khoa lâm sàng 56
3.2. Thuận lợi và rào cản ảnh hưởng đến thực hành giao tiếp với người bệnh của điều dưỡng tại một số khoa lâm sàng của Bệnh viện Bạch Mai năm 2019 65
3.2.1. Yếu tố thuận lợi, rào cản thuộc về môi trường và quản lý bệnh viện 65
3.2.2. Yếu tố thuộc về đặc điểm của điều dưỡng viên 68
3.2.3. Yếu tố thuộc về đặc điểm của người bệnh 69
3.3. Kết quả, tính chấp nhận, khả thi và của một số hoạt động can thiệp nâng cao thực hành giao tiếp với người bệnh của điều dưỡng 72
3.3.1. Hiệu quả nâng cao thực hành giao tiếp với người bệnh của điều dưỡng 72
3.3.2. Hiệu quả phản hồi người bệnh về giao tiếp với người bệnh của điều dưỡng 79
3.3.3. Tính chấp nhận, khả thi và một số giải pháp can thiệp 83
Chương 4. BÀN LUẬN 86
4.1. Thực trạng thực hành giao tiếp với người bệnh của điều dưỡng tại một số khoa lâm sàng của Bệnh viện Bạch Mai năm 2019 86
4.1.1. Thông tin đối tượng nghiên cứu 86
4.1.2. Thực hành giao tiếp với người bệnh của điều dưỡng viên 88
4.1.3. Đánh giá phản hồi từ người bệnh trong giao tiếp với người bệnh 89
4.2. Các thuận lợi và rào cản ảnh hưởng đến thực hành giao tiếp với người bệnh của điều dưỡng tại một số khoa lâm sàng của Bệnh viện Bạch Mai năm 2019 92
4.2.1. Yếu tố thuận lợi, rào cản thuộc về môi trường và quản lý bệnh viện 92
4.2.2. Yếu tố thuộc về đặc điểm của điều dưỡng viên 95
4.2.3. Yếu tố thuộc về đặc điểm của người bệnh 97
4.3. Hiệu quả, tính chấp nhận, khả thi của một số hoạt động can thiệp nâng cao thực hành giao tiếp với người bệnh của điều dưỡng. 99
4.3.1. Hiệu quả nâng cao thực hành giao tiếp với người bệnh của điều dưỡng 99
4.3.2. Hiệu quả phản hồi của người bệnh về giao tiếp của điều dưỡng 101
4.3.3. Tính chấp nhận, khả thi và một số giải pháp can thiệp 103
4.4. Bàn luận về phương pháp nghiên cứu 107
4.4.1. Điểm mạnh…………………………………………………………………107
4.4.2. Hạn chế của nghiên cứu…………………………………………………….107
KẾT LUẬN 109
KHUYẾN NGHỊ 110
TÀI LIỆU THAM KHẢO……………………………………………………………………………111
PHỤ LỤC………………………………………………………………………………………………….125
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 3.1. Đặc điểm chung điều dưỡng viên 54
Bảng 3.2.Đăc điểm người bệnh tham gia nghiên cứu 55
Bảng 3.3. Thực hành giao tiếp của điều dưỡng viên với người bệnh 56
Bảng 3.4. Kết quả đạt giao tiếp với người bệnh của điều dưỡng theo mặt bệnh 59
Bảng 3.5. Tỷ lệ lượt giao tiếp với người bệnh đạt của điều dưỡng theo các khối lâm sàng 60
Bảng 3.6. Phản hồi từ người bệnh về giao tiếp ứng xử tại buồng bệnh của điều dưỡng trong quá trình chăm sóc 61
Bảng 3.7. Phản hồi từ người bệnh về chuẩn mực đạo đức của điều dưỡng trong quá trình giao tiếp 62
Bảng 3.8. Liên quan giữa thời gian làm việc với thực hành giao tiếp ở điều dưỡng viên 66
Bảng 3.9. Một số yếu tố thuộc về người bệnh liên quan đến cuộc giao tiếp đạt qua phỏng vấn điều dưỡng viên 69
Bảng 3.10. Ảnh hưởng của đặc điểm người bệnh đến hài lòng của người bệnh trong giao tiếp của điều dưỡng viên 70
Bảng 3.11. Ảnh hưởng của tiếp cận, sử dụng dịch vụ của người bệnh đến hài lòng của người bệnh trong giao tiếp của điều dưỡng viên 71
Bảng 3.12. Hiệu quả nâng cao kỹ năng giao tiếp bằng lời nói trong giao tiếp với người bệnh theo lượt giao tiếp điều dưỡng viên 72
Bảng 3.13. Hiệu quả nâng cao kỹ năng ngữ điệu, cử chỉ trong giao tiếp với người bệnh theo lượt giao tiếp ở điều dưỡng viên 75
Bảng 3.14. Hiệu quả nâng cao kỹ năng lắng nghe trong giao tiếp với người bệnh theo số lượt giao tiếp ở điều dưỡng viên 77
Bảng 3.15. Đánh giá chung hiệu quả nâng cao kỹ năng giao tiếp với người bệnh ở điều dưỡng viên 79
Bảng 3.16. Hiệu quả phản hồi của người bệnh về giao tiếp ứng xử tại buồng bệnh của điều dưỡng trong quá trình chăm sóc 79
Bảng 3.17. Hiệu quả can thiệp giảm phản hồi người bệnh về tình trạng vi phạm những chuẩn mực trong giao tiếp của người bệnh với điều dưỡng 81
Bảng 3.18. Phản hồi về giải pháp tăng cường biển hướng dẫn, chỉ dẫn cho người bệnh 83
Bảng 3.19. Phản hồi từ điều dưỡng về giải pháp tập huấn nâng cao kiến thức, kỹ năng giao tiếp ứng xử cho điều dưỡng viên 84
DANH MỤC CÁC BIỂU
Biểu đồ 3.1. Đánh giá về giao tiếp với người bệnh đạt của điều dưỡng viên 58
Biểu đồ 3.2. Đánh giá chung giao tiếp với người bệnh ở điều dưỡng viên 64
Biểu đồ 3.3. Tỷ lệ đạt kỹ năng lời nói trong giao tiếp với người bệnh ở điều dưỡng viên trước và sau can thiệp 74
Biểu đồ 3.4. Tỷ lệ đạt kỹ năng ngữ điệu, cử chỉ trong giao tiếp với người bệnh ở điều dưỡng viên trước và sau can thiệp 76
Biểu đồ 3.5. Tỷ lệ đạt kỹ lắng nghe trong giao tiếp với người bệnh ở điều dưỡng viên trước và sau can thiệp 78
Biểu đồ 3.6. Tỷ lệ hài lòng của người bệnh trước và sau can thiệp 83
Nguồn: https://luanvanyhoc.com