Can thiệp kiểm soát tăng huyết áp ở cộng đồng nông thôn

Tăng huyết áp là một vấn đề sức khỏe phổ biến của người cao tuổi. Tuy nhiên, việc quản lý và điều trị tăng huyết áp hiện nay ở nông thôn vẫn còn nhiều bất cập. Nghiên cứu can thiệp được thực hiện ở hai trạm y tế xã Cộng Hòa và thị trấn Sao Đỏ (đối chứng) nhằm xác định hiệu quả của việc kiểm soát tăng huyết áp cho người cao tuổi ở nông thôn bằng các điều trị thông thường và giáo dục sức khỏe. Kết quả: Can thiệp đóng góp vào tỷ lệ được kiểm soát huyết áp là 9%. Can thiệp có tác động tốt lên chỉ số huyết áp tối đa và tối thiểu với p<0,05 trong hồi qui tuyến tính đa biến. Kết luận: Nên đưa nhiệm vụ điều trị và quản lý người bệnh tăng huyết áp vào trạm y tế có bác sỹ. Điều trị và quản lý người bệnh cần kèm theo giáo dục sức khỏe, vận động thay đổi lối sống.
Từ khóa: can thiệp, tăng huyết áp, hiệu quả điều trị
I.    ĐẶT VẤN ĐỀ
Tăng huyết áp đã được thông báo là yếu tố thứ tư dẫn tới tử vong sớm ở các nước phát triển và bảy nước phát triển[1]. Các báo cáo gần đây cho thấy hiện có gần một tỷ người trưởng thành bị tăng huyết áp vào năm 2000, và dự báo sẽ có khoảng 1,56 tỷ người mắc vào năm 2025[2]. Các báo cáo trước đây cũng gợi ý rằng tỷ lệ tăng huyết áp đang tăng rất nhanh ở các nước phát triển và là một trong các nguyên nhân hàng đầu dẫn tới bệnh tật và tàn tật ở các nước đang phát triển[3 4].
Tình trạng tăng huyết áp luôn luôn được coi là một hậu quả của quá trình lão hóa và hệ quả tất yếu là tỷ lệ tăng huyết áp luôn cao ở trong quần thể những người cao tuổi. Bên cạnh sự lão hóa, nhiều yếu tố thuộc về lối sống như hút thuốc lá, ăn mặn, ăn nhiều chất béo, môi trường sống,… cũng đã được biết đến như là các yếu tố nguy cơ thúc đẩy nhanh hơn quá trình tăng huyết áp trên từng cá nhân. Nghiên cứu trên những người di cư từ vùng kém phát triển sang vùng phát triển kinh tế xã hội cho thấy có sự tăng lên về tỷ lệ tăng huyết áp, đó có thể là hậu quả do thay đổi chế độ ăn, giảm các hoạt động thể lực và tăng sự căng thẳng trong cuộc sống.[5]
Nhiều tài liệu đã đề cập đến mối liên quan giữa tăng huyết áp và bệnh tim mạch[6]. Theo các tài liệu này, những người bị tăng huyết áp có nguy cơ bị tử vong do các bệnh tim mạch, đột quị cao hơn. Các thử nghiệm lâm sàng cho thấy khi kiểm soát được huyết áp sẽ làm giảm nguy cơ tử vong, bệnh tim mạch, đột quị. Bởi vậy việc kiểm soát tình trạng tăng huyết áp là hết sức cần thiết và can thiệp kiểm soát tăng huyết áp này được thực hiện nhằm mục tiêu đánh giá hiệu quả can thiệp đối với tình trạng tăng huyết áp của người cao tuổi ở cộng đồng nông thôn.
II.    ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Thiết kế nghiên cứu, địa điểm, thời gian
Đây là một nghiên cứu thử nghiệm thực địa được thực hiện ở xã Cộng Hòa và thị trấn Sao Đỏ của huyện Chí Linh, Hải Dương. Trong đó, can thiệp được thực hiện ở Cộng Hòa và Sao Đỏ là địa điểm đối chứng. Thời gian thực hiện can thiệp từ tháng 12 năm 2007 đến tháng 12 năm 2008.
Phương pháp can thiệp thực hiện
Can thiệp được thực hiện như sau: toàn bộ người cao tuổi ở hai địa điểm trên được khám sức khỏe và hỏi các thông tin liên quan đến hiểu biết về tăng huyết áp, thông tin cá nhân vào tháng 12 năm 2007. Những người bị tăng huyết áp ở cả hai địa điểm đều được thông báo về tình trạng bệnh của mình. Sau đó, những người cao tuổi ở xã can thiệp được lập sổ theo dõi sức khỏe và phát thuốc điều trị hàng tháng. Thuốc được sử dụng là những thuốc thông thường trong điều trị huyết áp, dễ tìm, giá hợp lý. Chiến lược điều trị được áp dụng theo hướng dẫn của JNC7[7]. Người cao tuổi trong xã can thiệp được mời tham gia buổi tuyên truyền giáo dục sức khỏe về các nội dung liên quan đến phòng và điều trị tăng huyết áp. Đồng thời, trong các buổi khám và phát thuốc, người cao tuổi cũng được tư vấn về điều trị, chế độ ăn, sinh hoạt để kiểm soát huyết áp. Sau một năm can thiệp, những người cao tuổi ở hai địa điểm trên lại được kiểm tra sức khỏe và phỏng vấn các thông tin như trước khi can thiệp.