CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ TRÀN KHÍ MÀNG PHỔI TỰ PHÁT NGUYÊN PHÁT
Năm 1803, Etard chỉ mô tả bệnh tràn khí màng phổi, tuy nhiên, mãi đên năm 1819 Laennec mới mô tả dấu hiệu và triệu chứng lâm sàng bệnh này(3). Tràn khí màng phổi (TKMP) là sự tích tụ khí trong khoang màng phổi, nghĩa là khí giữa phổi và thành ngực. Tràn khí chia thành tràn khí màng phổi tự phát (TKMPTP) xảy ra mà không có tác nhân chân thương trước đó và TKMP chân thương xảy ra do chân thương trực tiêp hoặc gián tiêp vào lồng ngực. Một phân loại nhỏ hơn của TKMP chân thương là TKMP do thầy thuốc, TKMP này do tai biên trong chẩn đoán và điều trị. TKMPTP chia làm hai loại TKMPTP nguyên phát và TKMPTP thứ phát. TKMPTP nguyên phát (TKMPTPNP) xảy ra ở những cá thể khỏe manh, ngược lại TKMPTP thứ phát xảy ra như là biên chứng của những bệnh lý phổi trước đó, hầu hết là bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD).
TRÀN KHÍ MÀNG PHỔI TỰ PHÁT NGUYÊN PHÁT
Tần suất
Tần suất TKMP tự phát nguyên phát ở Bang Minnesota 7.4/100.000/năm ở nam và 1.2/100.000/năm ở nữ, nêu nhân rộng ra 250 triệu dân ở Mỹ thì mỗi năm có khoảng 10.000 trường hợp TKMP tự phát nguyên phát. Một nghiên cứu gần đây ở Anh tần suất TKMP tự phát nguyên phát ở nam và nữ tuổi từ 15 đêh 34 là 37,0 và 15,4/100.000/năm. Điều này cho thây tần suât TKMP tự phát nguyên phát ở Anh cao hơn ở Mỹ (6). Mặc dù một số” tràn khí màng phổi điều trị thành công bằng đặt dẫn lưu nhưng tỉ lệ tái phát cao nên can thiệp phẫu thuật được chỉ đinh
Lê Quốc Việt , Nguyễn Công Minh
ngày càng rộng rãi(3).
Bệnh nguyên
Nhiều tác giả nhât trí rằng TKMPTPNP do vỡ những bóng khí dưới màng phổi tạng nằm ở đỉnh phổi. Gobbel và cộng sự phẫu thuật 31 bệnh nhân TKMPTPNP tìm thây bóng khí và kén khí trên tât cả các bệnh nhân. Lesur và CS chụp CT cho tât cả 20 bệnh nhân TKMPTPNP thây bóng khí 16 trong 20 bệnh nhân (80%). Bense và CS chụp CT cho 27 bệnh nhân bị TKMPTPNP không hút thuốc cho thây có 22 (81%) ca có thay đổi giống khí phê’ thủng hầu hêt ở thuỳ trên. Bệnh nguyên của vỡ bóng khí liên quan đêh viêm đường hô hâp. Viêm tiểu phê’ quản hô hâp tìm thây 70 trong 79 bệnh nhân (89%) TKMPTPNP tái phát hoặc dò khí. Tât cả bệnh nhân trong nghiên cứu này đều hút thuốc, chắc chắn khói thuốc lá gây viêm đường khí đạo, đồng nghĩa thuốc lá chắc chắn gây nên TKMPTPNP. Thói quen hút thuốc lá của 505 bệnh nhân từ 4 nghiên cứu tách biệt cho thây 461 người (91%) hút thuốc lá, hơn nữa TKMPTP tái phát liên quan đêh sô” lượng thuốc hút. So sánh với những người không hút thuốc, nguy cơ TKMP ở nam tăng 7 lần nêu hút thuốc ít (1-12 điêu/ ngày), 21 lần nêu hút thuốc trung bình (13¬22 điêu/ ngày) và tăng 102 lần nêu hút thuốc nhiều (>22 điêu/ ngày). Ở nữ tỉ lệ đó là 4,14 và 68 lần. Bệnh lý tiểu phê’ quản liên quan đên hình thành bóng khí dưới màng phổi.
Hy vọng sẽ giúp ích cho các bạn, cũng như mở ra con đường nghiên cứu, tiếp cận được luồng thông tin hữu ích và chính xác nhất