CHỨC NĂNG NHĨ TRÁI TRÊN SIÊU ÂM ĐÁNH DẤU MÔ Ở BỆNH NHÂN SUY TIM MẠN TÍNH CÓ PHÂN SUÂT TỐNG MÁU GIẢM

CHỨC NĂNG NHĨ TRÁI TRÊN SIÊU ÂM ĐÁNH DẤU MÔ Ở BỆNH NHÂN SUY TIM MẠN TÍNH CÓ PHÂN SUÂT TỐNG MÁU GIẢM
Nguyễn Bảo Khánh1,2,, Nguyễn Thị Thu Hoài3, Đinh Thị Thu Hương4,5, Đào Bích Ngọc6, Nguyễn Mạnh Hùng7,8

Mở đầu: Ở bệnh nhân suy tim có phân suất tống máu giảm, tái cấu trúc nhĩ trái thường dẫn tới giãn nhĩ trái ở giai đoạn muộn. Siêu âm đánh dấu mô cho phép lượng giá những thay đổi kín đáo của chức năng nhĩ trái và dự báo tiên lượng cho các bệnh nhân suy tim. Mục tiêu: Khảo sát một số chỉ số kích thước và chức năng nhĩ trái trên siêu âm đánh dấu mô cơ tim ở bệnh nhân suy tim mạn tính có phân suất tống máu giảm. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Các bệnh nhân suy tim mạn tính có phân suất tống máu giảm (EF ≤ 40%) không có bệnh van tim thực thể nặng hay bệnh tim bẩm sinh và nhóm chứng bao gồm những người khỏe mạnh, cùng tuổi, cùng giới, không có biểu hiện suy tim trên lâm sàng và cấu trúc chức năng tim bình thường trên siêu âm tim. Tất cả các đối tượng nghiên cứu được làm siêu âm tim đánh giá kích thước và chức năng tim và đánh giá sức căng đỉnh nhĩ trái trên siêu âm đánh dấu mô cơ tim trên mặt cắt bốn buồng và mặt cắt hai buồng tim từ mỏm. Kết quả: Trong thời gian từ 02/2022 đến tháng 7/2022, 188 đối tượng nghiên cứu gồm 126 bệnh nhân suy tim phân suất tống máu EF giảm EF ≤40%, nam 78,6%, nữ 21,4%, tuổi trung bình là 59,3 ± 16,4 tuổi và nhóm chứng gồm 62 người khoẻ mạnh được đưa vào nghiên cứu. Ở các bệnh nhân suy tim phân suất tống máu giảm, bệnh đồng mắc hay gặp nhất là bệnh mạch vành (38,1%) sau đó là tăng huyết áp (31,3%) và đái tháo đường (9,5%). Sức căng nhĩ trái ở mặt cắt 4 buồng và 2 buồng lần lượt là (17,7±7,5% )và (15,5±7,1%) thấp hơn có ý nghĩa thống kê so với nhóm chứng khỏe mạnh. Các bệnh nhân có phì đại thất trái có sức căng nhĩ trái (13,94±6,96%) đo ở mặt cắt 4 buồng và (15,92±7,35%) đo ở mặt cắt 2 buồng, thấp hơn so với các bệnh nhân không có phì đại thất trái lần lượt ở các mặt cắt 4 buồng và 2 buồng là (16,63±6,38%) và (19,40±6,71%), (p<0,05). Các bệnh nhân có giãn buồng thất trái có sức căng nhĩ trái (13,39±6,90%) đo ở mặt cắt 4 buồng và (15,19±7,35%) đo ở mặt cắt 2 buồng, thấp hơn rõ rệt so với các bệnh nhân không có giãn buồng thất trái lần lượt là (18,37±5,86 %) và (21,16±5,88%). (p<0,05). Các bệnh nhân có hở hai lá vừa có sức căng nhĩ trái thấp nhất (13,36±6,48%) ở mặt cắt 4 buồng và (15,36±7,24%) ở mặt cắt 2 buồng, rồi đến các bệnh nhân có hở hai lá nhẹ(15,25±7,14%) và (17,45±7,20%), ở các mặt cắt 4 buồng và 2 buồng tương ứng, rồi đến các bệnh nhân không có hở hai lá (18,43±6,24%) và (20,89±6,54%), cũng với mặt cắt 4 buồng và 2 buồng tương ứng, (p<0,05). Các bệnh nhân có tăng áp lực ĐMP trên siêu âm có sức căng nhĩ trái (14,92± 6,82%), (17,10±7,14%) ở mặt cắt 4 buồng và 2 buồng  thấp hơn rõ rệt so với các bệnh nhân không có tăng áp lực ĐMP với sức căng lần lượt ở các mặt cắt 4 buồng và 2 buồng là (19,17±7,09%) và (21,50±7,94%) (p<0,05). Kết luận: Các bệnh nhân suy tim phân suất tống máu giảm có chỉ số sức căng nhĩ trái thấp hơn ở người khoẻ mạnh, có liên quan với triệu chứng cơ năng và với phì đại thất trái và giãn buồng thất trái và với hở hai lá và tăng áp lực động mạch phổi.

Suy tim là một hội chứng lâm sàng quan trọng, là hậu quả cuối cùng của nhiều bệnh nội khoa và tim mạch. Các bệnh nhân suy tim phân suất tống máu (PSTM) giảm có tỷ lệ tử vong và tái nhập viện cao. Bệnh nhân suy tim có phân số tống máu giảm thường có tái cấu trúc nhĩ trái dẫn đến giãn nhĩ trái và suy giảm chức năng nhĩ trái, thúc đẩy suy tim, hở hai lá, rung nhĩ[1]. Việc đánh giá chỉ số thể tích nhĩ trái trên siêu âm tim 2D đã được Hội Siêu Âm Tim Hoa Kỳ đề xuất năm 2015 trong khuyến cáo về lượng giá kích thước và chức năng các buồng tim và đã được ứng dụng rộng rãi ở Việt Nam trong siêu âm tim thường quy cho các bệnh nhân tim mạch[2].
Siêu âm đánh dấu mô cơ tim là một phương pháp siêu âm tim mới, cho phép lượng giá những thay đổi kín đáo của chức năng tim và dự báo tiên lượng cho các bệnh nhân suy tim. Các tác giả Mondilo (2011)[3], Rossi (2021)[4] đã báo cáo về vai trò của sức căng nhĩ trái ở các bệnh nhân tăng huyết áp, tiểu đường, suy tim. Hiện tại ở Việt Nam chưa có nghiên cứu nào đánh giá chức năng nhĩ trái bằng siêu âm đánh dấu mô cơ tim trên ở người bệnh suy tim mạn tính có phân suất tống máu giảm. Vì vậy chúng tôi thực hiện
nghiên cứu này nhằm mục tiêu sau: Khảo sát một số chỉ số đánh giá kích thước và chức năng nhĩ trái trên siêu âm đánh dấu mô cơ tim 2D ở bệnh nhân suy tim mạn tính có phân suất tống máu giảm