ĐẶC ĐIỂM BỆNH LÝ U MẠCH MÁU XƯƠNG HÀM Ở TRẺ EM TẠI BỆNH VIỆN NHI ĐỒNG I & KẾT QUẢ CỦA PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ BẢO TỒN
TÓM TẮT
Mục tiêu: U mạch máu xương hàm là bệnh lý hiếm gặp ở trẻ em và thường gây những nguy hiểm đe dọa tính mạng. Nghiên cứu được thực hiện nhằm xác định các đặc điểm về’ dịch tể học, lâm sàng, cận lâm sàng và kết quả của việc áp dụng phương pháp điều trị u mạch máu nhưng vẫn bảo tôn được cấu trúc xương hàm.
Đối tượng và Phương pháp nghiên cứu: Sử dụng phương pháp nghiên cứu mô tả hàng loạt ca. Đôi tượng là tất cả các bệnh nhân U mạch máu xương hàm đã được điều trị tại khoa Răng hàm mặt Bệnh viện Nhi Đông 1 từ 2003 đến 2011.
Kết quả: Có tất cả 16 bệnh nhân (10 nữ, 6 nam). Tuổi trung bình là 10,6. Thời gian theo dõi sau phẫu thuật là từ 5 tháng đến 8 năm (trung bình là 56 tháng/ca). Về’mô học, u là một khôi gôm các mạch máu tăng sinh hoặc dãn ra từ các mạch máu trong tủy xương hàm. Lâm sàng, u gặp nhiều ở xương hàm dưới hơn xương hàm trên, phát triển âm thầm và phá hủy dần cấu trúc xương hàm. U được phát hiện hoặc do tình cờ, hoặc do bị biến dạng mặt, hoặc bị chảy máu ở nướu răng, hoặc chảy máu không cầm sau nhổ răng, hoặc bất ngờ u bị vỡ ra gây chảy máu ồ ạt không cầm được khiến bệnh nhân phải nhập viện trong tình trạng tôi cấp. Cận lâm sàng, hình ảnh từ X quang và CT scanner là những vùng thấu quang do hủy xương, các răng và mầm răng bị xô lệch, kênh răng dưới và vách ngoài hốc mũi bị biến dạng. Chụp DSA cho thấy u gôm những búi mạch máu có cấu trúc dãn nở bất thường. Về’ điều trị, tất cả được điều trị theo phương pháp bảo tôn không cắt đoạn xương hàm. Qui trình điều trị gôm 3 giai đoạn: không chế chảy máu bằng thuyên tắc mạch hoặc thắt động mạch cảnh ngoài, nhôi sáp xương vào hôc u máu, nạo lấy mô mạch máu. Tất cả đều cho kết quả tôt, u thoái hóa dần, xương mới được tái tạo, không tái phát, xương hàm được bảo tôn. Giải phẫu bệnh lý, đa sô’ là dị dạng mạch máu thể hang.
Kết luận: U mạch máu xương hàm là một bệnh lý khá đặc biệt ở trẻ em. Điều trị u mạch máu bằng phẫu thuật mà vẫn bảo tôn xương hàm là phương pháp hiệu quả nhất.
ĐẶT VẤN ĐỀ
U mạch máu xương hàm (UMMXH) là một bệnh lý khá hiếm gặp ở trẻ em. U hình thành do sự tăng sinh hoặc dãn ra của các mạch máu trong tủy xương hàm và phá hủy dần cấu trúc xương hàm. Đặc điểm đáng chú ý của bệnh là phát triển âm thầm trong xương hàm nhưng diễn biến phức tạp, thể hiện lâm sàng đa dạng và đặc biệt là u có thể đột ngột vỡ ra gây chảy máu ồ ạt, bệnh nhân có thể chết nhanh chóng nếu không được xử trí phù hợp. Tuy là bệnh lý mang tính chất đặc biệt nhưng do số’ lượng bệnh khá hiếm, phân bố’ bệnh rải rác và việc xử lý phức tạp nên ít có tác giả đầu tư nghiên cứu(3), đặc biệt là ở đối tượng trẻ em.
Về điều trị, từ trước đến nay có hai phương pháp điều trị UMMXH được đề nghị:
-PP 1: Điều tri triệt để bằng phẫu thuật cắt đoạn loại bỏ hẳn phần xương hàm có u mạch máu. Kết quả là loại trừ được u nhưng sẽ để lại di chứng thiếu hổng xương hàm, biến dạng mặt, giảm thiểu chức năng®.
-PP 2: Điều trị bảo tồn xương hàm bằng cách sử dụng các phương pháp khống chế’ u mạch máu mà không cắt đoạn xương hàm. Đó là việc xử trí tại chỗ bằng nhiều cách như phẫu thuật thắt mạch máu, đốt điện, nạo vét, nhét sáp hoặc Spongel, chích xơ hóa, gây thuyên tắc mạch máu chính của sang thương, v.v mà không cắt bỏ xương hàm(6).
Ngày nay với sự tiến bộ chung của Y học, sự phân định giữa điều trị triệt để và điều trị bảo tồn không còn được rõ rệt như trước đây mà đôi khi còn được sử dụng phối hợp với nhau. Việc điều trị UMMXH vẫn còn nhiều tranh cãi.
Tại bệnh viện Nhi Đồng 1, qui trình điều trị bảo tồn được thực hiện qua ba bước:
1. Khống chế’ chảy máu bằng thuyên tắc mạch máu hoặc thắt động mạch cảnh ngoài cùng bên.
Khống chế chảy máu bằng Thuyên tắc mạch máu.
Kỹ thuật DSA Seldinger được sử dụng để đặt một ống dẫn qua động mạch đùi. Ống thông được đưa vào qua lối mở của ống dẫn và dần tiến tới động mạch cảnh chung; tại vị trí chia đôi của động mạch cảnh chung việc chụp mạch máu được thực hiện lần lượt thông qua động mạch
Hy vọng sẽ giúp ích cho các bạn, cũng như mở ra con đường nghiên cứu, tiếp cận được luồng thông tin hữu ích và chính xác nhất