ĐẶC ĐIỂM CỦA NGÁCH BÊN ỐNG SỐNG THẮT LƯNG Ở NGƯỜI TRƯỞNG THÀNH TRÊN HÌNH ẢNH X QUANG CẮT LỚP VI TÍNH

ĐẶC ĐIỂM CỦA NGÁCH BÊN ỐNG SỐNG THẮT LƯNG Ở NGƯỜI TRƯỞNG THÀNH TRÊN HÌNH ẢNH X QUANG CẮT LỚP VI TÍNH
Nguyễn Nhựt Linh1, Đặng Nguyễn Trung An1, Trần Công Đoàn2, Nguyễn Thị Phương Loan1,
Lê Quang Khang1, Nguyễn Thị Minh Trang1
TÓM TẮT
Đặt vấn đề: Biết được số đo bình thường là rất cần thiết trong chẩn đoán bệnh lý hẹp ngách bên ống sống thắt lưng.
Mục tiêu: Xác định một số kích thước của ngách bên ống sống thắt lưng và mối liên quan giữa chúng với một số đặc điểm sinh học và kích thước của ống sống.
Đối tượng và phương pháp: Nghiên cứu mô tả cắt ngang có phân tích, thông qua hồi cứu hình ảnh x quang cắt lớp vi tính cột sống thắt lưng của 106 bệnh nhân (56 nam và 50 nữ), từ 18 đến 48 tuổi, được xem như không có bệnh lý cột sống-tủy sống, bệnh lý rễ từ L1 đến L5.
Kết quả: Giá trị trung bình của kích thước theo chiều trước-sau ở mức mặt trên thân đốt sống, bờ trên cuống sống, giữa cuống sống, bờ dưới cuống sống; kích thước theo chiều ngang ở mức bờ trên cuống sống, giữa cuống sống, bờ dưới cuống sống; số đo góc ở mức bờ trên cuống sống, giữa cuống sống, bờ dưới cuống sống của ngách bên lần lượt là 9,04mm; 7,65mm; 9,55mm; 9,36mm; 3,34mm; 3,67mm; 5,07mm; 76,380; 80,840; 58,990.
Nghiên cứu này đã tiến hành so sánh sự khác biệt giữa nam và nữ, giữa bên phải và bên trái, giữa các tầng, giữa các mức đo trong cùng một tầng đốt sống, giữa nghiên cứu này với nghiên cứu khác về giá trị trung bình của các số đo của ngách bên; đồng thời phân tích mối tương quan giữa các số đo ấy với tuổi bệnh nhân.
Kết luận: Nghiên cứu này góp phần xác định số đo được xem là bình thường của ngách bên ống sống thắt lưng ở người trưởng thành không triệu chứng. Kết quả nghiên cứu có thể được sử dụng làm giá trị tham chiếu trong thực hành hằng ngày.

Hẹp ngách bên ống sống thắt lưng là bệnh lý khá phổ biến, có xu hướng ngày càng gia tăng và có thể xảy ra ở người trẻ. Bệnh ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày, làm giảm chất lượng cuộc sống, giảm khả năng lao động; trong khi việc điều trị dài và tốn kém(1). Để chẩn đoán hẹp ngách bên, cần có sự kết hợp giữa lâm sàng và các phương pháp hình ảnh như: x quang quy ước, chụp bao rễ thần kinh, x quang cắt lớp vi tính (XQCLVT), cộng hưởng từ(2). Trong đó, XQCLVT là phương pháp không xâm nhập, thực hiện dễ và nhanh chóng, tránh được sự chồng hình và có độ phân giải không gian cao trong khảo sát xương, có thể dễ dàng tái tạo ở nhiều mặt cắt khác nhau(3). Tuy nhiên, việc chẩn đoán sớm hẹp ngách bên còn nhiều thách thức, đặc biệt là về mặt chẩn đoán hình ảnh, do chưa có tiêu chuẩn thống nhất giữa các tác giả và có sự khác biệt giữa các chủng tộc về kích thước của ngách bên(4). Do đó, biết được kích thước của ngách bên trên người bình thường rất cần thiết, để làm tham khảo trong chẩn đoán hẹp ngách này. Với lý do trên, chúng tôi tiến hành nghiên cứu này với mục tiêu là: Xác định một số đặc điểm và kích thước của ngách bên ống sống thắt lưng ở người trưởng thành trên hình ảnh XQCLVT; khảo sát mối liên quan giữa các kích thước của ngách bên với một số đặc điểm sinh học (như tuổi, giới).