ĐẶC ĐIỂM HÌNH ẢNH CỘNG HƯỞNG TỪ XUNG ĐỘT THẦN KINH VII-MẠCH MÁU VÀ MỐI LIÊN QUAN VỚI KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ BOTULINUM TOXIN Ở BỆNH NHÂN CO THẮT NỬA MẶT NGUYÊN PHÁT

ĐẶC ĐIỂM HÌNH ẢNH CỘNG HƯỞNG TỪ XUNG ĐỘT THẦN KINH VII-MẠCH MÁU VÀ MỐI LIÊN QUAN VỚI KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ BOTULINUM TOXIN Ở BỆNH NHÂN CO THẮT NỬA MẶT NGUYÊN PHÁT
Trương Huệ Linh1, Nguyễn Văn Liệu1,2, Vũ Thị Hinh1, Nguyễn Đoàn Thủy1, Nguyễn Thu Hà1, Kiều Thị Hậu1, Phạm Ngọc Huyền1
1 Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh
2 Đại học Y Hà Nội
Nội dung chính của bài viết
Tóm tắt
Mục tiêu: Mô tả đặc điểm hình ảnh cộng hưởng từ xung đột thần kinh VII – mạch máu ở bệnh nhân co thắt nửa mặt nguyên phát và xác định mối liên quan của nó với mức độ nặng của bệnh và với hiệu quả điều trị bằng Botulinum toxin. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Mô tả cắt ngang, 58 bệnh nhân co thắt nửa mặt được chụp cộng hưởng từ dây VII và được điều trị bằng tiêm Dysport® tại bệnh viện đa khoa Tâm Anh trong khoảng thời gian từ tháng 6/2021 đến tháng 5/2022. Kết quả: 58 bệnh nhân, gồm 47 nữ (81%) và 11 nam (19%), tuổi trung bình là 57,1 ± 10,0.  96,6% bệnh nhân được phát hiện thấy có xung đột thần kinh VII với mạch máu trên chuỗi xung T2-CISS. Tác nhân là động mạch tiểu não dưới chiếm tỉ lệ cao nhất (56,9%). Xung đột ở vùng REZ/TZ chiếm 63,8%. Xung đột độ I chiếm 17,3%; độ II chiếm 56,9% và độ III (xung đột kép) chiếm 22,4%. Nguy cơ co thắt mức độ nặng đến rất nặng của nhóm có xung đột kép cao gấp 11,478 lần nhóm không phải xung đột kép. Khả năng điều trị bằng Botulinum toxin đạt hiệu quả tốt của nhóm không phải xung đột kép cao gấp 6,329 lần nhóm xung đột kép. Kết luận: Chụp cộng hưởng từ dựng xung T2-CISS cần thiết được thực hiện trên tất cả bệnh nhân co thắt nửa mặt để phát hiện và đánh giá đặc điểm của xung đột thần kinh VII – mạch máu. Khả năng điều trị bằng Botulinum toxin đạt hiệu quả tốt của nhóm không phải xung đột kép cao gấp 6,329 lần nhóm xung đột kép.

Co thắt nửa mặt là bệnh lý đặc trưng bởi các cử động co giật hoặc co cứng không chủ ý của các cơ ở một bên mặt do thần kinh VII cùng bên chi  phối.  Co  thắt  nửa  mặt  nguyên  phát  chiếm phần lớn các trường hợp, nguyên nhân chính là sự chèn ép của mạch máu vào dây thần kinh VII tại lối ra của dây này ởvùng thân não [4,5]. Dù lành tính nhưng co thắt nửa mặt nguyên phát có thể gây ảnh hưởng đến thẩm mỹ, giao tiếp, công việc, từ đó ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Chẩn đoán co thắt nửa mặt chủ yếu dựa vào lâm sàng. Ngày nay, nhờ tiến bộcủa chẩn đoán hình ảnh, đặc biệt là kỹ thuật chụp cộng hưởng từ dựng xung T2-CISS, tỷ lệ phát hiện xung đột thần kinh VII -mạch máu gia tăng.[2,3,5] Đã có nhiều nghiên cứu trên thế giới bàn luận về vấn đề này, tuy nhiên tại Việt Nam lại chưa có nhiều  nghiên  cứu  về  phát  hiện  xung  đột  thần kinh mạch máu trên cộng hưởng từ, cũng như mối liên quan giữa đặc điểm hình ảnh xung đột với mức độ nặng của bệnh và với hiệu quả điều trị bằng Botulinum toxin A -phương pháp điều trị triệu chứng được áp dụng hàng đầu hiện nay. [2-5,7,8] Vì vậy chúng tôi thực hiện nghiên cứu này với mục tiêu: Mô tả đặc điểm hình ảnh cộng hưởng từ  xung đột thần kinh VII -mạch máu ở bệnh nhân co thắt nửa mặt nguyên phát và xác định mối liên quan của nó với mức độ nặng của bệnh  và  với  hiệu  quả  điều  trị  bằng  Botulinum toxin A