Đặc điểm lâm sàng, các yếu tố liên quan và hiệu quả điều trị nhiễm Mycoplasma đường sinh dục bằng Doxycyclin
Luận văn thạc sĩ y học Đặc điểm lâm sàng, các yếu tố liên quan và hiệu quả điều trị nhiễm Mycoplasma đường sinh dục bằng Doxycyclin.Các nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục (NTLTQĐTD) do nhiều căn nguyên khác nhau, có xu hướng ngày một gia tăng. Theo báo cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) mỗi ngày có khoảng một triệu người mắc các NTLTQĐTD (bao gồm cả nhiễm HIV) tương đương 360 – 400 triệu người/năm [1]. Riêng khu vực châu Á – Thái Bình Dương con số này là 36 triệu người.
Ở Việt Nam, theo thống kê của ngành Da liễu, số người mắc NTLTQĐTD tăng lên hàng năm, trung bình 200.000 – 300.000 bệnh nhân/năm. Tuy nhiên, con số này thấp hơn nhiều so với thực tế là do đa số các phòng khám tư nhân và một số cơ sở y tế khác mặc dù có khám và điều trị các NTLTQĐTD nhưng không gửi báo cáo hoặc báo cáo không đầy đủ.
Điều đặc biệt nghiêm trọng là sự gia tăng các NTLTQĐTD luôn phối hợp và đồng hành cùng đại dịch HIV/AIDS. Bệnh lây truyền qua đường tình dục làm tăng khả năng mắc và lây truyền HIV; một số bệnh như: lậu, Chlamydia, Trichomonas làm HIV tăng gấp 2 đến 5 lần; các bệnh gây loét sinh dục như: hạ cam, giang mai, herpes làm HIV tăng gấp 3 đến 11 lần [2]. Có nhiều căn nguyên gây NTLTQĐTD, nhưng chủ yếu được chia làm 3 nhóm chính: nhóm bệnh do vi khuẩn (Lậu, Chlamydia, Mycoplasma, hạ cam, giang mai,…), nhóm bệnh do virus (Herpes, HPV, HIV…) và nhóm bệnh do ký sinh trùng (trùng roi, nấm, rận mu, ghẻ,.). Trong nhóm gây bệnh do vi khuấn thì Mycoplasma hominis (M. hominis) và Ureaplasma urealyticum
(U. urealyticum) là căn nguyên chưa được biết đến nhiều. Mycoplasma là loại vi khuẩn nhỏ nhất, không có vách; được phân lập lần đầu tiên vào năm 1898 và được phát hiện trên người vào năm 1937 [3] bởi Dienes và Edsall. Mycoplasma gây nhiễm khuẩn đường hô hấp chủ yếu do M. pneumoniae. Đến nay, đã có rất nhiều nghiên cứu trên thế giới chỉ ra vai trò gây bệnh của M. hominis và U. urealyticum trong các NTLTQĐTD. Bowie (1976) tìm hiểu trên bệnh nhân viêm niệu đạo không thấy lậu cầu nhưng lại có cả Chlamydia và Ureaplasma [4]. Nghiên cứu của Mardh và Collen (1975) cho thấy có khoảng 10% những bệnh nhân bị viêm tiền liệt tuyến do nhiễm M. hominis [5].
Tại Việt Nam, theo Nguyễn Minh Hằng (2011), ghi nhận tỷ lệ nhiễm Mycoplasma trên bệnh nhân có HCTDNĐ, AĐ đến khám tại Bệnh viện Da liễu
Trung ương chiếm 8,64% [6] và đưa ra phác đồ điều trị bằng azithromycin. Một vài nghiên cứu khác cho thấy, tỷ lệ nhiễm M. hominis ở âm đạo và cổ tử cung trên những người bị viêm âm đạo cao hơn nhiều so với người bình thường [7], [8], [9], [10], [11], [12], [13]. Một số nghiên cứu trên thế giới và trong nước cho thấy Mycoplasma còn nhạy cảm với kháng sinh nhóm Cyclin, nhóm Macrolid, nhóm Quinolone [14], [15], [16], [17], [18], [19]. Theo Lâm Thị Hậu (2013) nghiên cứu tỷ lệ nhiễm và mức độ nhạy cảm với kháng sinh của M. hominis và U. urealyticum là 100% nhạy cảm với kháng sinh nhóm Cyclin [20] nhưng chưa đưa ra phác đồ điều trị cụ thể. Vì vậy, để góp phần chẩn đoán và điều trị nhiễm Mycoplasma đường sinh dục, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài:
“Đặc điểm lâm sàng, các yếu tố liên quan và hiệu quả điều trị nhiễm Mycoplasma đường sinh dục bằng Doxycyclin”
với 2 mục tiêu
1.Khảo sát tỷ lệ nhiễm, chủng gây bệnh, đặc điểm lâm sàng và các yếu tố liên quan của Mycoplasma đường sinh dục tại Bệnh viện Da liêu Trung ương từ tháng 4/2014 – 8/2015.
- Đánh giá hiệu quả điều trị nhiêm Mycoplasma đường sinh dục bằng uống Doxycyclin.
TÀI LIỆU THAM KHẢO Đặc điểm lâm sàng, các yếu tố liên quan và hiệu quả điều trị nhiễm Mycoplasma đường sinh dục bằng Doxycyclin
- Bệnh học Da liễu (2003), Nhà xuất bản y học Thành phố Hồ Chí Minh.
- Bộ môn vi sinh vật – Trường Đại học Y Hà Nội (2009), Vi khuẩn y học, Nhà xuất bản Giáo dục, 394 – 414
- Phạm Văn Hiển. (2004), Tinh hình nhiễm khuẩn LTQĐTD tại Việt Nam, Tài liệu báo cáo tại hội nghị khoa học quản lý các BLTQĐTD/HIV/AIDS, 48-50
- Nguyễn Minh Hằng. (2011), Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng và hiệu quả điều trị nhiễm Mycoplasma đường sinh dục bằng Azithromycin, Luận văn bác sỹ chuyên khoa cấp II, Đại học Y Hà Nội.
- Lâm Thị Hậu. (2013), Xác định tỷ lệ nhiêm và mức độ nhạy cảm với kháng sinh của M. hominis và U. urealyticum trên bệnh nhân có HCTDNĐ, AĐ, Luận văn thạc sỹ y học, Đại học Y Hà Nội.
- Đào Hữu Ghi. (2005), Nghiên cứu tình hình, đặc điểm lâm sàng và căn nguyên gây HCTDNĐ ở bệnh nhân đến khám tại Viện Da liêu Quốc gia,Luận văn thạc sỹ y học, Đại học Y Hà Nội, 39.
- Phạm Văn Hiển. (1998), Cách thức lây truyền và biện pháp phòng chống bệnh lây truyền qua đường tình dục, những khó khăn và giải pháp khuyến cáo, Tài liệu tập huấn dịch tễ học giám sát, dự phòng HIV/AIDS
– Viện Da liễu , 35-53
- Diệp Xuân Thanh. (1999), Tình hình nhiêm trùng sinh dục do lậu cầu và
Chlamydia trachomatis tại Viện Da liêu từ năm 1997-1998,Luận văn
thạc sỹ Y học, Đại học Y Hà Nội, 46
- Garcia AL., Madkan VK., Tyring SK. (2008), Gonorrhea and other
venereal diseases, Fitzpatrick’s Dermatology in general Medicine,
McGraw Hill Mrdical, Seventh edition, Volume two, 1993-2000.
- Nguyễn Thị Thanh Huyền (2002), Nghiên cứu tình hình, nguyên nhân và
đặc điểm lâm sàng hội chứng tiết dịch đường sinh dục dưới ở phụ nữ
đến khám tại Viện Da liêu, Luận văn thạc sỹ Y học, Đại học Y Hà Nội,
12-15
- Nguyễn Xuân Hiền, Trương Mộc Lợi, Bùi Khánh Duy (1991), Viêm niệu đạo do Mycoplasma, Bệnh ngoài da và hoa liêu, Nhà xuất bản Y học, Tập 1, 333-334.
- Nguyễn Thị Như Lan. (2011), Nghiên cứu tỷ lệ nhiêm Mycoplasma trên bệnh nhân có hội chứng tiết dịch âm đạo đến khám tại Bệnh viện Da liêu Trung ương, Đề tài cấp cơ sở, 28-30.
- Nguyễn Ngọc Thiệp, Vũ Ngọc Thúy, (2010), Doxycyclin, Thuốc biệt dược và cách sử dụng,Nhà xuất bản Y học, 312-314
ĐẶT VẤN ĐỀ 1 Đặc điểm lâm sàng, các yếu tố liên quan và hiệu quả điều trị nhiễm Mycoplasma đường sinh dục bằng Doxycyclin
Chương 1: TỔNG QUAN 3
1.1. HỘI CHỨNG TIẾT DỊCH NIỆU ĐẠO, TIẾT DỊCH ÂM ĐẠO 3
1.1.1. Một số khái niệm 3
1.1.2. Một số căn nguyên và biểu hiện lâm sàng của hội chứng tiết dịch
niệu đạo, tiết dịch âm đạo 4
1.2. NHIỄM MYCOPLASMA ĐƯỜNG TIẾT NIỆU, SINH DỤC 9
1.2.1. Lịch sử bệnh do Mycoplasma 9
1.2.2. Đặc điểm sinh vật học của Mycoplasma 9
1.2.3. Khả năng gây bệnh 15
1.2.4. Điều trị nhiễm trùng tiết niệu – sinh dục do Mycoplasma 22
1.3. KHÁNG SINH DOXYCYCLIN 23
1.3.1. Dược lý và cơ chế tác dụng 23
1.3.2. Dược động học 23
1.3.3. Chỉ định 24
1.3.4. Chống chỉ định 24
1.3.5. Tương tác thuốc 24
1.3.6. Tác dụng không mong muốn 24
1.3.7. Dạng thuốc và hàm lượng 25
1.3.8. Liều dùng 25
1.4. NGHIÊN CỨU MYCOPLASMA TRÊN THẾ GIỚI VÀ VIỆT NAM . 25
1.4.1. Trên thế giới 25
1.4.2. Ở Việt Nam 26
Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 27
2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 27
2.1.1. Bệnh nhân 27
2.1.2. Tiêu chuẩn chẩn đoán 27
2.1.3. Tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân 27
2.1.4. Tiêu chuẩn loại trừ bệnh nhân 28
2.2. THIẾT BỊ, VẬT LIỆU NGHIÊN CỨU 28
2.2.1. Hóa chất, sinh phẩm, dụng cụ 28
2.2.2. Trang thiết bị 29
2.2.3. Thuốc 29
2.3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 29
2.3.1. Thiết kế nghiên cứu 29
2.3.2. Cỡ mẫu 29
2.3.3. Các bước tiến hành 30
2.3.4. Kỹ thuật nuôi cấy Mycoplasma và làm KSĐ trên môi trường IST 2 … 31
2.3.5. Các chỉ số nghiên cứu 37
2.4. XỬ LÝ SỐ LIỆU 39
2.5. ĐỊA ĐIỂM VÀ THỜI GIAN NGHIÊN CỨU 39
2.5.1. Địa điểm nghiên cứu 39
2.5.2. Thời gian nghiên cứu 39
2.6. ĐẠO ĐỨC NGHIÊN CỨU 40
2.7. HẠN CHẾ CỦA ĐỀ TÀI 40
Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 41
3.1. TỶ LỆ NHIỄM, CÁC CHỦNG MYCOPLASMA ĐƯỜNG SINH DỤC;
ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG VÀ CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN 41
3.1.1. Tỷ lệ nhiễm Mycoplasma đường sinh dục 41
3.1.2. Các chủng Mycoplasma đường sinh dục 44
3.1.3. Đặc điểm lâm sàng của bệnh nhân nhiễm Mycoplasma 47
3.1.4. Các yếu tố liên quan trên bệnh nhân TDNĐ, AĐ do nhềmMycoplasma. 52
3.1.5. Mức độ nhạy cảm với kháng sinh 57
3.2. KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ NHIỄM MYCOPLASMA BẰNG DOXYCYCLIN . 60
3.2.1. Đặc điểm đối tượng nghiên cứu 60
3.2.2. Hiệu quả điều trị Mycoplasma bằng Doxycyclin 60
3.2.3. Tác dụng không mong muốn 63
Chương 4: BÀN LUẬN 65
4.1. TỶ LỆ NHIỄM VÀ CÁC CHỦNG MYCOPLASMA ĐƯỜNG SINH DỤC . 65
4.1.1. Tỷ lệ nhiễm Mycoplasma 65
4.1.2. Các chủng Mycoplasma 67
4.2. ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG VÀ CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN 67
4.2.1. Đặc điểm lâm sàng 67
4.2.2. Các yếu tố liên quan đến nhiễm Mycoplasma 70
4.3. KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ 76
4.3.1. Đặc điểm đối tượng nghiên cứu điều trị 76
4.3.2. Hiệu quả điều trị nhiễm Mycoplasma bằng Doxycyclin 76
4.3.3. Kết quả điều trị theo chủng Mycoplasma 77
4.3.4. Kết quả điều trị liên quan đến thời gian bị bệnh 78
4.3.5. Kết quả điều trị liên quan đến dùng kháng sinh trước đó 78
4.3.6. Tác dụng không mong muốn khi điều trị bằng Doxycyclin 78
KẾT LUẬN 80
KIẾN NGHỊ 82
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
DANH MỤC BẢNG
Bảng 3.1. Tỷ lệ bệnh nhân nhiễm Mycoplasma trên tổng số bệnh nhân khám .. 41
Bảng 3.2. Tỷ lệ nhiễm Mycoplasma trên bệnh nhân NTLTQĐTD 42
Bảng 3.3. Tỷ lệ nhiễm Mycoplasma trên bệnh nhân có HCTDNĐ, AĐ 42
Bảng 3.4. Tỷ lệ nhiễm Mycoplasma trên bệnh nhân TDNĐ, AĐ dai dẳng 42
Bảng 3.5. Tỷ lệ nhiễm các vi sinh vật 43
Bảng 3.6. Phân bố tỷ lệ nhiễm các chủng Mycoplasma 44
Bảng 3.7. Tỷ lệ lượt nhiễm mỗi chủng Mycoplasma 45
Bảng 3.8. Tỷ lệ lượt nhiễm các chủng Mycoplasma theo giới tính 46
Bảng 3.9. Thời gian mắc bệnh 47
Bảng 3.10. T riệu chứng khởi phát bệnh 48
Bảng 3.11. Triệu chứng cơ năng hiện tại 49
Bảng 3.12. Số lượng dịch tiết trong nhiễm Mycoplasma 50
Bảng 3.13. Màu sắc dịch tiết 51
Bảng 3.14. Các thương tổn sinh dục trong nhiễm Mycoplasma 51
Bảng 3.15. Phân bố nhiễm Mycoplasma theo nhóm tuổi 53
Bảng 3.16. Phân bố bệnh nhân nhiễm Mycoplasma theo trình độ học vấn .. 54
Bảng 3.17. Phân bố bệnh nhân nhiễm Mycoplasma theo tình trạng hôn nhân. 55
Bảng 3.18. Phân bố bệnh nhân nhiễm Mycoplasma theo địa dư 55
Bảng 3.19. Phân bố bệnh nhân nhiễm Mycoplasma theo nguồn lây 56
Bảng 3.20. Kết quả kháng sinh đồ của M. hominis 57
Bảng 3.21. Kháng sinh đồ của U. urealyticum 58
Bảng 3.22. Kháng sinh đồ của bệnh nhân đồng nhiễm 2 chủng 59
Bảng 3.23. Đặc điểm đối tượng nghiên cứu 60
Bảng 3.24. Đánh giá kết quả điều trị theo khỏi bệnh 60
Bảng 3.25. Kết quả điều trị theo chủng Mycoplasma 61
Bảng 3.26. Kết quả điều trị theo thời gian mắc bệnh 62
Bảng 3.27. Kết quả điều trị liên quan với sử dụng kháng sinh trước đó 63
Bảng 3.28. Tác dụng không mong muốn trên lâm sàng 63
Bảng 3.29. Chỉ số xét nghiệm men gan 64
Biểu đồ 3.1. Tỷ lệ nhiễm VSV trên BN có hội chứng TDNĐ, AĐ dai dẳng 43
Biểu đồ 3.2. Tỷ lệ các chủng Mycoplasma 44
Biểu đồ 3.3. Tỷ lệ lượt nhiễm chủng Mycoplasma 45
Biểu đồ 3.4. Tỷ lệ lượt nhiễm chủng Mycoplasma theo giới tính 46
Biểu đồ 3.5. Thời gian ủ bệnh sau khi nhiễm Mycoplasma 47
Biểu đồ 3.6. Tỷ lệ thời gian mắc bệnh 48
Biểu đồ 3.7. Triệu chứng cơ năng khởi phát bệnh 49
Biểu đồ 3.8. Triệu chứng cơ năng hiện tại 50
Biểu đồ 3.9. Tỷ lệ các tổn thương thực thể trong nhiễm Mycoplasma 52
Biểu đồ 3.10. Phân bố nhiễm Mycoplasma theo giới tính 52
Biểu đồ 3.11. Theo nhóm tuổi 53
Biểu đồ 3.12. Tỷ lệ phân bố theo nghề nghiệp 54
Biểu đồ 3.13. Tỷ lệ nhiễm Mycoplasma theo địa dư 56
Biểu đồ 3.14. Tỷ lệ nhiễm bệnh theo nguồn lây 57
Biểu đồ 3.15. Kết quả điều trị theo đánh giá khỏi bệnh 61
Biểu đồ 3.16. Kết quả điều trị Mycoplasma theo chủng 62
Hình 1.1. Lậu cấp ở nam giới 6
Hình 1.2. Viêm niệu đạo do Chlamydia 6
Hình 1.3. Viêm âm đạo do trùng roi 7
Hình 1.4. Viêm âm đạo do Candida albicans 8
Hình 1.5. Khuẩn lạc M. hominis trên môi trường nuôi cấyA7 12
Hình 1.6. Khuẩn lạc U. urealyticum trên môi trường nuôi cấy A7 12
Hình 1.7. M. hominis âm tính 21
Hình 1.8. M. hominis dương tính 21
Hình 1.9. Hình ảnh dương tính của U. Urealyticum 22
Hình 2.1. Kỹ thuật nuôi cấy Mycoplasma trên môi trường IST 2 33
Hình 2.2. Phiên giải kết quả nuôi cấy Mycoplasma 33
Hình 2.3. Kỹ thuật tiến hành thử nghiệm độ nhạy cảm của Mycoplasma với
kháng sinh 35
Hình 2.4. Nuôi cấy âm tính cả 2 loài 36
Hình 2.5. Dương tính của M. hominis và U. urealyticum 36