Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và hiệu quả điều trịbệnh zona ở trẻ em tại Bệnh viện Da liễu Trung ương

Luận văn thạc sĩ y học Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và hiệu quả điều trịbệnh zona ở trẻ em tại Bệnh viện Da liễu Trung ương.Bệnh zona hay còn gọi là bệnh giời leo, tiếng Anh là Shingles, tên y học là herpes zoster, gây ra do sự tái hoạt của varicella zoster virus (VZV) tiềm ẩn ở rễ thần kinh cảm giác cạnh cột sống [1].
Trên thế giới có 1,3-5 người/100 người mỗi năm mắc bệnh zona và ở Mỹ có khoảng 1.000.000 bệnh nhân/ năm [2].Ở Việt Nam, bệnh có xu hướng tăng nhanh trong những năm gần đây, từ một bệnh ít gặp nay đã trở thành khá phổ biến và chiếm tỷ lệ 5-10% trong tổng số bệnh nhân da liễu nằm điều trị nội trú tại bệnh viện [3], [4].Bệnh gặp ở mọi giới, mọi chủng tộc cũng như mọi lứa tuổi, trong đó chủ yếu ở người trên 50 tuổi, hiếm gặp ở trẻ nhỏ và thanh niên. Gần đây, nhiều tác giả đã chỉ ra rằng tỷ lệ mắc bệnh zona ở trẻ em có sự gia tăng. Bệnh có thể xảy ra ở mọi thời điểm sau khi nhiễm VZV lần đầu hoặc sau tiêm chủng vắc-xin thủy đậu. Trong đó, nhiễm VZV từ mẹtrong quá trình mang thai và khi mới ra đời là yếu tố nguy cơ mắc bệnh zona ở trẻ em [5].

Chẩn đoán zona trong đa số trường hợp thường dựa vào lâm sàng, đầu tiên là giai đoạn viêm thần kinh với đau, dị cảm trên phân vùng da sắp xuất hiện tổn thương, 2-3 ngày sau sẽ xuất hiện mụn nước, bọng nước trong trên nền da đỏ, sau đó có thể hóa mủ. Sưng hạch vùng tương ứng, sốt, đau là các triệu chứng thường gặp. Bệnh tiến triển lành tính, tuy nhiên, cũng có thể gây một số biến chứng ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân như biến chứng da, mắt, nội tạng, đau sau zona,… [6].
Các xét nghiệm cận lâm sàng như chẩn đoán tế bào học, nuôi cấy virus, phản ứng khuếch đại chuỗi polymerase(PCR) đóng vai trò hỗ trợ trong một số trường hợp. Điều trị bệnh zona bằng các thuốc kháng virus như acyclovir, famciclovir, valaclovir… giúp nhanh lành tổn thương, giảm tổn thương mới, giảm đau. Ngoài ra, hiện nay còn có nhiều phương pháp khác điều trị zona như điều biến miễn dịch, phong bế thần kinh, liệu pháp corticoid, điều trị vật lý (chiếu tia tử ngoại, hồng ngoại, tia laser) [7].
Trên thế giới cũng như tại Việt Nam đã có nhiều công trình nghiên cứu bệnh zona. Nhưng hiện nay vẫn chưa có nghiên cứu nào nghiên cứu về đặc điểm của bệnh zona ở trẻ em tại Bệnh viện Da liễu Trung ương.
Vì vậy, chúng tôi tiến hành nghiên cứu: “Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và hiệu quả điều trịbệnh zona ở trẻ em tại Bệnh viện Da liễu Trung ương” với 2 mục tiêu:
1. Khảo sát đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng bệnh zona ở trẻ em điều trị nội trú tại Bệnh viện Da liễu Trung ương.
2. Đánh giá hiệu quả điều trị bệnh zona ở trẻ em điều trị nội trú tại Bệnh viện Da liễu Trung ương từ tháng 01/2011 đến tháng 04/2017.

MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ………………………………………………………………………………………1
Chương 1: TỔNG QUAN………………………………………………………………………3
1.1. Đại cương về bệnh zona………………………………….……………….3
1.1.1. Vài nét lịch sử bệnh zona…………………….…………………………3
1.1.2. Dịch tễ học………………………………………………………….……..4
1.1.3. Nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh……………………………….…..…5
1.1.4. Triệu chứng lâm sàng…………………………………………….………8
1.1.5. Thể lâm sàng……………………………………………………..….…..11
1.1.6. Cận lâm sàng…………………………………………………….……..13
1.1.7. Chẩnđoán……………………………………………..………………..16
1.1.8. Biến chứng……………………………………..………..……….……16
1.1.9. Điều trị………………………………………………..…….…………18
1.1.10. Phòng bệnh…………………………………………………….…..…21
1.2. Đặcđiểm bệnh zona ở trẻ em…………………………………..….……22
1.2.1. Dịch tễ học và cơ chế bệnh sinh………………………………………..22
1.2.2. Lâm sàng………………………………………………………….……23
1.2.3. Biến chứng………………………………………………………….……24
1.2.4. Điều trị…………………………………………………………………..24
1.3. Một số nghiên cứu về bệnh zona ở trẻ em………………………………25
Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU……………27
2.1. Đối tượng nghiên cứu……………………………………………………27
2.2. Phương pháp nghiên cứu……………….…………………………….….27
2.2.1. Phương pháp nghiên cứu…………………………………..…….……27
2.2.2. Thời gian nghiên cứu……………………………………………….….27
2.2.3. Địa điểm nghiên cứu……………………………………..……..…….27
2.2.4. Cỡ mẫu nghiên cứu……………………………………………………..28
2.2.5. Các bước tiến hành nghiên cứu………………….……………..……..28
2.3. Đạo đức trong nghiên cứu……………………………………………….30
2.4. Hạn chế của nghiên cứu…………………………………………………31
Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU………………………………………32
3.1. Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng……………….………………………32
3.2. Hiệu quả điều trị…………………………………………………………47
Chương 4: BÀN LUẬN………………………………………………………50
4.1. Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng…………….…………………………50
4.2. Hiệu quả điều trị…………………………………………………………61
KẾT LUẬN………………………………………………………………….64
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

DANH MỤC BẢNG
Bảng 3.1. Liên quan giữa tuổi và giới………………………………………..34
Bảng 3.2. Tiền sử của bệnh nhân trước khi mắc bệnh zona………………….35
Bảng 3.3. Đặcđiểm sốt của bệnh nhân………………………….……………39
Bảng 3.4. Liên quan giữa triệu chứngđau và tuổi………………….………..39
Bảng 3.5. Liên quan giữa triệu chứngđau và thời gian tiền triệu………..….40
Bảng 3.6. Phân bố vùng tổn thương………………………………………….41
Bảng 3.7. Tính chất của tổn thương cơ bản………………………………….42
Bảng 3.8. Tổn thương niêm mạc……………………………………….……43
Bảng 3.9. Phân bố tổn thương theo các dây thần kinh vùng đầu mặt……….43
Bảng 3.10. Liên quan giữa thời gian đến viện và diện tích tổn thương……..44
Bảng 3.11. Xét nghiệm huyết học……………………………………………45
Bảng 3.12. Xét nghiệm sinh hóa…………………………………………….46
Bảng 3.13. Thời gian điều trị…………………………………………………47
Bảng 3.14. Thuốcđiều trị của bệnh nhân…………………………………….47
Bảng 3.15. Liên quan giữađiều trị thuốc kháng virus và tình trạng ra viện…48
Bảng 3.16. Biến chứng da sau zona………………………………………….49

DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 3.1. Tỷ lệ trẻ em mắc bệnh zona qua các năm 2011-2016………….32
Biểuđồ 3.2. Phân bố bệnh nhân theo giới…………………………………….33
Biểu đồ 3.3. Phân bố bệnh nhân theo nhóm tuổi………………………….…33
Biểu đồ 3.4. Tiêm chủng vắc-xin thủy đậu của bệnh nhân…………………..35
Biểuđồ 3.5. Đặcđiểm về các tiền triệu của bệnh nhân……………….………36
Biểu đồ 3.6. Thời gian tiền triệu và thời gian đến viện………………………37
Biểu đồ 3.7. Điều trị của bệnh nhân trước vào viện…………………………38
Biểuđồ 3.8. Triệu chứng toàn thân……………………………………………38
Biểuđồ 3.9. Phân bố vị trí của tổn thương……………………………………40
Biểu đồ 3.10. Loại tổn thương cơ bản……………………………………….41
Biểuđồ 3.11. Phân bố của tổn thương cơ bản……….………….……..…….42
Biểuđồ 3.12. Diện tích của tổn thương………………………………………44
Biểuđồ 3.13. Xét nghiệm tế bào Tzanck……………………….……..……..45
Biểu đồ 3.14. Đặcđiểm của sẹo trên da………………………………………49