Đặc điểm lâm sàng loạn động muộn trên bệnh nhân loạn thần điểu trị bằng haloperidol và chlorpròmazine

Nghiên cứu ở 35 bệnh nhân được chuẩn đoán loạn động muộn do dùng Haloperidol và Chlorpromazine kéo dài từ 3 tháng trở lên (theo tiêu chuẩn DSM- IV mục 333.82). Độ tuổi từ 18-60 trong đó có 23 bệnh nhân nữ giới, 12 bệnh nhân nam giới. Tỷ lệ loạn động muộn gặp trên nữ giới nhiều hơn nam giới (1,92:1) trên lâm sàng các triệu chứng thường gặp là: động tác nhai tóp tép (77,1%), nháy chớp chớp mắt 68,6%, lưỡi tắc kè 65,7%. Các hình thức rối loạn vận động đặc chưng nhất của loạn động muộn là các động tác mang tính nhịp điệu định hình (51,4%), các động tác múa vờn múa giật ít gặp hơn. Các yếu tố: tuổi, giới, bệnh loạn thần, hội chứng ngoại tháp, íthời gian điều trị bằng Haloperiđol và Chlorpromazine kéo dài là những yếu tố thúc đẩy loạn động muộn phát triển.
1.    Đặt vấn đề
Ngày nay trong lâm sàng tâm thần học việc sử dụng rộng rãi các thuốc an thần kinh để điều trị các bệnh loạn thần (như bệnh tâm thần phân liệt, loạn thần triệu chứng, loạn thần cảm xúc…) đã đạt được những thành tựu to lớn, cải thiện rõ rệt bộ mặt tâm thần học. Nhưng bên cạnh đó vẫn còn tồn tại một vấn đề cần được giải quyết đó là các tác dụng phụ do các thuốc an thần kinh gây ra, một trong các tác dụng phụ nặng là loạn động muộn (Tardive dyskinesia).
Loạn động muộn được mô tả như những vận động, những động tác bất thường không tự chủ có xu hướng lặp đi lặp lại của các cơ vùng mặt, mắt, lưỡi, thân mình và các chi xẩy ra khi dùng an thần kinh kéo dài.
Loạn động muộn là một trong tác dụng phụ nặng do dùng an thần kinh kéo dài ảnh hưởng sâu sắc tới cuộc sống người bệnh, cản trở các hoạt động hàng ngày, ảnh hưởng tới khả năng thích ứng xã hội của bệnh nhân tâm thần. Chính điều này gây lên sự lo ngại cho người bệnh và gia đình họ khi phải điều trị bằng an thần kinh kéo dắi Đây cũng là một trong những nguyên nhân chính khiến bệnh nhân bỏ thuốc, ở Việt Nam tuy có gặp loạn động muộn trên lâm sàng nhưng chưa có đề tài nào đi sâu nghiên cứu về-vấn đề này.
–    Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng của loạn động muộn do dùng Haloperidol và Chlorpromazine
–    Nhận xét các yếu tố ảnh hưởng tới loạn động muộn.
2.    Đối tượng và phương pháp nghiên cứu.
2.1. Đối tượng.
–    35 bệnh nhận được chuẩn đoán loạn động muộn do dùng Haloperidol và Chlorpromazine kéo dài theo tiêu chuẩn của DSM – IV mục 333.82 đang điều trị nội trú tại bệnh viện tâm thần
Trung ương, bệnh viện tâm thần Hà nội, độ tuổi từ 18-60, trong đó có, 23 bệnh nhân nữ giới, 12 bệnh nhân nam.
–    Tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân: bệnh nhân phải được điều trị bằng Haloperidọl và Chlorpromazine từ 3 tháng trở lên, loạn động muộn được chuẩn đoán theo tiêu chuẩn của hội tâm thần học Mỹ (DSM-IV mục 333.82)
–    Tiêu chuẩn loại trừ: bệnh nhân không loạn thần vẫn được điều trị bằng Haloperidol và Chlorpromazine hoặc bệnh nhân loạn thần điều trị phối hợp với các an thần kinh khác, bệnh nhân có rối loạn vận động do dùng các thuốc khác như Bromocriptin, L-dopa, nhiễm độc…
2.2 Phương pháp nghiên cứu.
Phương pháp tiến cứu, mô tả, quan sát thống kê từng trường họp theo chiều dọc quá trình bệnh lý từ tiền sử tới hiện tại.
–    Mẫu bệnh án nghiên cứu chuyên biệt, các triệu chứng thu thập thông qua thăm khám hỏi bệnh trực tiếp bệnh nhân, gia đình bệnh nhân, qua hồ sơ bệnh án.
–    Xử lý số liệu bằng thuật toán thống kê.