ĐẶC ĐIỂM MÔ BỆNH HỌC BỆNH LÝ HOẠI TỬ VÔ KHUẨN CHỎM XƯƠNG ĐÙI ĐƯỢC PHẪU THUẬT THAY KHỚP HÁNG

ĐẶC ĐIỂM MÔ BỆNH HỌC BỆNH LÝ HOẠI TỬ VÔ KHUẨN CHỎM XƯƠNG ĐÙI ĐƯỢC PHẪU THUẬT THAY KHỚP HÁNG
Dương Đình Toàn1,2, Nguyễn Thị Thảo1, Nguyễn Sỹ Lánh2
Tóm tắt
Hoại tử vô khuẩn chỏm xương đùi (HTVKCXĐ) chiếm khoảng 2,24% trong số các bệnh khớp thường gặp. Cơ chế bệnh sinh của HTVKCXĐ là thiếu máu nuôi chỏm dẫn đến tế bào xương và tủy chết, dẫn đến xẹp, biến dạng chỏm. Mục tiêu: Mô tả đặc điểm tổn thương vi thể vùng chỏm khớp háng của bệnh lý HTVKCXĐ không do chấn thương. Đối tượng và phương pháp: Nghiên cứu mô tả, cắt ngang trên 31 chỏm xương đùi của 31 bệnh nhân (BN) bị HTVKCXĐ được phẫu thuật thay khớp háng tại Bệnh viện Việt Đức. Các mẫu bệnh phẩm được phân tích, xử lý, nhuộm và cố định theo phương pháp nhuộm HE. Kết quả:

Tất cả bệnh phẩm đều có tổn thương tủy xương; trong đó, nhồi máu tủy xương chiếm 58,1%; tổn thương dạng mô hạt chiếm 71%, hoại tử mỡ và các tế bào tạo máu chiếm 80,6%; mảng xương chết chiếm 93,3% và tạo xương mới trên nền xương chết chiếm 61,3%. Kết luận: Tổn thương nhồi máu tủy xương, hoại tử mỡ và các tế bào tạo máu có mối liên quan với sự hình thành mô hạt bao quanh vùng hoại tử. Sự mất các tế bào xương trong bè xương có liên quan tới sự hình thành các mảnh xương chết. Tuổi càng cao sự hình thành xương mới trên nền xương chết càng giảm.

Hoại tử vô khuẩn chỏm xương đùi là bệnh lý được biết đến từ thời Hippocrates [1]. Theo các nghiên cứu gần đây, hằng năm có khoảng 10.000 – 20.000 ca mới được phát hiện tại Mỹ [2]. Tại Pháp, theo điều tra của Zinn, tỷ lệ mắc bệnh trong công đồng khoảng 1/1000 [3]. Ở Việt Nam, theo nghiên cứu của Nguyễn Thu Hiền (2001) về mô hình bệnh tại Khoa Khớp – Bệnh viện Bạch Mai trong vòng 10 năm
(1991 – 2000) HTVKCXĐ đứng thứ 14 trong số 15 bệnh khớp nội trú hay gặp, chiếm 2,24%, độ tuổi hay gặpnhất 36 – 45 tuổi [4]. Nguyên nhân gây HTVKCXĐ gồm hai nhóm chính:
Chấn thương và không do chấn thương [2]. Nhóm không do chấn thương liên quan đến nhiều yếu tố nguy cơ gây nên như: Lạm dụng rượu, nghiện thuốc lá, dùng corticoid kéo dài, rối loạn lipid máu. Những trường hợp không thuộc hai nhóm trên đây được cho là HTVKCXĐ vô căn