Đặc điểm phù ở bệnh nhân bị hội chứng thận hư tiên phát kháng thuốc Corticosteroid

Hội chứng thận hư tiên phát  là bệnh cầu thận  hay gặp  nhất  ở  trẻ  em,  trong  đó  hội chứng thận hư tiên phát kháng corticosteroid chiếm tỷ lệ không nhỏ. Theo P. Niaudet [1] có khoảng 10% trẻ bị hội chứng thận hư tiên phát kháng corticosteroid, theo N.N. Sáng tỷ lệ này là 12,4% [2]. Phù là một trong những biểu hiện hay  gặp  của  bệnh  thận  nói  chung  và  hội chứng thận hư nói riêng. Một trong các tiêu chuẩn cần nhập viện là xuất hiện triệu chứng phù. Tuy nhiên trong hội chứng thận hư tiên phát kháng corticosteroid thì triệu chứng phù nhiều khi kéo dài, triệu chứng phù có những điểm khác nhau gì giữa hội chứng thận hư tiên  phát  nhạy  cảm  corticosteroid  và  hội chứng thận hư tiên phát kháng corticosteroid? Sự tồn tại dai dẳng của phù trên bệnh nhân bị hội chứng thận hư tiên phát kháng corticoster- oid vẫn là mối quan tâm của các bác sỹ thận nhi, việc dùng thuốc lợi tiểu phối hợp với các thuốc ức chế miễn dịch khác nhau để tham gia vào điều trị hội chứng thận hư tiên phát kháng corticosteroid đã phần nào giúp làm giảm triệu chứng của hội chứng thận hư tiên phát kháng corticosteroid, đặc biệt là triệu chứng phù. Ở Việt Nam đã có khá nhiều nghiên cứu về hội chứng thận hư tuy nhiên nghiên cứu về phù trên bệnh nhân bị hội chứng thận hư tiên phát kháng corticosteroid ở trẻ em trong giai đoạn gần đây đặc biệt còn ít. Chính vì vậy chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài này với mục tiêu: Nghiên cứu đặc điểm phù ở bệnh nhân bị hội chứng thận hư tiên phát kháng cor- ticosteroid tại khoa Thận-Tiết niệu bệnh viện Nhi Trung ương từ 1/1/2008 đến 31/12/2010.
II.    ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP
1.    Đối tượng
    Nhóm bệnh
Các bệnh nhân được chẩn đoán là Hội chứng thận hư tiên phát kháng corticosteroid nhập viện tại khoa Thận Tiết niệu bệnh viện Nhi Trung ương trong thời gian 3 năm từ 1/1/2008 đến 31/12/2010.
–    Tiêu chuẩn chẩn đoán Hội chứng  thận hư: Protein niệu > 50mg/kg/24 giờ,  albumin máu < 25g/l, protid máu < 56g/l  (tiêu chuẩn của ISKDC – nghiên cứu quốc tế về bệnh thận ở trẻ em) [3].
–    Tiêu chuẩn chẩn đoán Hội chứng thận hư tiên phát kháng corticosteroid: sau khi  dùng prednisolon  liều  2mg/kg/ngày  trong  4  tuần, sau đó 3 lần truyền  methylprednisolon  1000 mg/1,73m2/48 giờ  mà protein niệu vẫn > 50 mg/kg/24giờ [3].
Tiêu chuẩn loại trừ:
–    Những bệnh nhân không điều trị đầy đủ theo phác đồ.
–    Hội chứng thận hư bẩm sinh (tức là Hội chứng thận hư khởi bệnh ở độ tuổi < 3 tháng)
–    Hội chứng thận hư thứ phát (tìm  thấy nguyên nhân ví dụ lupus ban đỏ hệ thống, ban xuất huyết dị ứng, ong đốt, ngộ độc…).
    Nhóm chứng
Các  bệnh  nhân  được  chẩn  đoán  Hội chứng thận hư tiên phát thể nhạy cảm corticosteroid  nhập  viện  trong  khoảng  thời gian nghiên cứu, với kết quả sau 4 tuần điều trị prednisolon liều tấn công (2mg/kg/ngày) thì protein niệu âm tính [3].
Đề tài nghiên cứu đặc điểm phù của bệnh nhân bị hội chứng thận hư tiên phát (HCTH TP) kháng corti- costeroid với phương pháp nghiên cứu mô tả 132 bệnh nhân gồm 64 bệnh nhân được chẩn đoán là hội chứng thận hư tiên phát kháng corticosteroid và 68 bệnh nhân bị hội chứng thận hư tiên phát nhạy cảm corticosteroid nhập viện tại khoa Thận Tiết niệu bệnh viện Nhi Trung ương từ 1/1/2008 đến 31/12/2010. Kết quả cho thấy ở bệnh nhân bị hội chứng thận hư tiên phát kháng corticosteroid gặp phù vừa và nặng (64,1%), cổ chướng (82,8%), thời gian trung bình hết phù (24,47 ± 0,46 ngày) cao hơn hẳn ở nhóm bệnh nhân bị hội chứng thận hư tiên phát nhạy cảm corticosteroid (với p < 0,05). Không có sự giảm phù rõ rệt sau 1 tháng dùng cyclophosphamid, mycophenolate mofetil hay cyclosporin (p > 0,05). Tuy nhiên có sự giảm phù rõ rệt sau 1 tháng điều trị theo phác đồ Mendozza với p < 0,05. Bệnh nhân bị  hội chứng thận hư tiên phát kháng corticosteroid bị phù nặng hơn, thời gian phù kéo dài hơn hẳn hội chứng thận hư tiên phát nhạy cảm corticosteroid và tỷ lệ phù giảm rõ rệt sau 1 tháng điều trị theo phác đồ Mendozza nhưng lại không hề giảm sau điều trị 1 tháng bằng các thuốc cyclophosphamid, mycophenolate mofetil hay cyclosporin A.