Đặc điếm tổn thương khớp cổ chân trong bệnh gút trên siêu âm

Nghiên cứu nhằm mô tả hình ảnh siêu âm khớp cổ chân trong bệnh gút và so sánh khả năng phát hiện các tổn thương khớp cổ chân do bệnh gút giữa siêu âm, lâm sàng và X quang. Kết quả cho thấy bằng chứng của sự lắng đọng tinh thể urat tại khớp cổ chân được phát hiện là: (1) hình ảnh đường đôi:46,3% số khớp cổ chân ở giai đoạn gút cấp; và 56% ở giai đoạn gút mạn; (2) hình ảnh hạt tôphi và khuyết xương: 48,3% và 26,7%. Tình trạng viêm màng hoạt dịch biểu hiện bởi hình ảnh dịch khớp (40% với gút cấp và 42,2% với gút mạn) và/hoặc hình ảnh dày màng hoạt dịch (32,5% với gút cấp và 37% với gút mạn). Tỷ lệ hạt tôphi phát hiện trên siêu âm là 48,3%, cao hơn X quang (28,5%) ở bệnh nhân gút mạn tính (p < 0,05) trong khi tỷ lệ khuyết xương phát hiện trên X quang là 39,7%, cao hơn siêu âm (26,7%) ở bệnh nhân gút mạn tính ( p < 0,05). Sự có mặt của hình ảnh đường đôi trên siêu âm không phụ thuộc vào thời gian mắc bệnh (p > 0,05). Kết luận: Siêu âm phát hiện bằng chứng của sự lắng đọng tinh thể urat ở ngay giai đoạn gút cấp (46,3% số trường hợp) và bằng chứng viêm màng hoạt dịch là các tổn thương mà X quang không phát hiện được.

Bệnh gút là bệnh do rối loạn chuyển hóa nhân purin với đặc điểm chính là tăng acid uric máu và tình trạng lắng đọng tinh thể monosodium urat (MSU) tại màng hoạt dịch khớp và phần mềm quanh khớp [5]. Tỷ lệ mắc bệnh gút vào khoảng 1,4% dân số nước Anh [3], 0,14% tại Việt Nam [1]. Chẩn đoán bệnh hiện nay tại Việt nam thường sử dụng tiêu chuẩn Bennett và Wood -1968 b, chủ yếu dựa vào đặc điểm cơn gút cấp và sự xuất hiện hạt tô phi. Từ năm 2007, Rettenbacher đã nhận thấy siêu âm có khả năng phát hiện các hình ảnh gián tiếp của tình trạng lắng đọng tinh thể urat tại khớp biểu hiện bằng hình ảnh đường đôi, hạt tôphi, hình khuyết xương; có giá trị chẩn đoán bệnh gút với độ nhạy 96% và độ đặc hiệu 73% [5]. Hiện nay, chưa có nghiên cứu về hình ảnh siêu âm khớp cổ chân trong bệnh gút trong khi tại Việt Nam, tỷ lệ tổn thương khớp cổ chân gặp trong bệnh gút khoảng 30%. Trong những trường hợp không điển hình, việc bổ sung các đặc điểm siêu âm sẽ giúp ích cho chẩn đoán. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài:
Mô tả hình ảnh siêu âm khớp cổ chân trong bệnh gút.
So sánh khả năng phát hiện các tổn thương khớp cổ chân do bệnh gút giữa siêu âm, lâm sàng và X quang.
II.    ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP
1.    Đối tượng
98 bệnh nhân điều trị nội trú tại khoa Cơ Xương Khớp bệnh viện Bạch Mai từ tháng 5/2010 đến tháng 3/2011, được chẩn đoán bệnh gút theo tiêu chuẩn của Bennett và Wood năm 1968 và chấp nhận tham gia nghiên cứu.
2.    Phương pháp
Nghiên cứu tiến cứu, mô tả cắt ngang
3.    Nội dung
Tất cả bệnh nhân được khai thác triệu chứng lâm sàng và làm các xét nghiệm huyết học, sinh hóa, X quang (được thực hiện tại các khoa chuyên trách bệnh viện Bạch Mai với các thông số tham chiếu do các khoa này công bố). Mọi bệnh nhân đều được siêu âm khớp cổ chân hai bên, thực hiện trên máy Phil¬ips 2D của Hoa Kỳ, đầu dò Linear tần số cao 5 – 9 MHz, khảo sát các thông số sau:
+ Các bằng chứng gián tiếp của tình trạng lắng đọng tinh thể urat: (1) Dấu hiệu đường đôi: Là hai đường tăng âm song song, đường tăng âm phía ngoài do tinh thể urat lắng đọng trên bền mặt sụn khớp và đường viền của vỏ xương. (2) Hạt tôphi: khối tổn thương ở cạnh khớp hoặc ngoài khớp, tăng âm hoặc giảm âm hay hỗn hợp âm, có hoặc không có đường