ĐẶC ĐIỂM TỔN THƯƠNG Ở BỆNH NHÂN ĐƯỢC XẠ HÌNH XƯƠNG TẠI TRUNG TÂM Y HỌC HẠT NHÂN VÀ UNG BƯỚU-BỆNH VIỆN BẠCH MAI

ĐẶC ĐIỂM TỔN THƯƠNG Ở BỆNH NHÂN ĐƯỢC XẠ HÌNH XƯƠNG TẠI TRUNG TÂM Y HỌC HẠT NHÂN VÀ UNG BƯỚU-BỆNH VIỆN BẠCH MAI
PHAM CẨM PHƯƠNG1, NGUYỄN TIÊN ĐỒNG2, MAI TRỌNG KHOA2,
ĐAM VĂN QUÝ3, NGUYỄN THỊ NGA3
TÓM TẮT
Mục tiêu nghiên cứu: Đánh giá tổn thương xương ở các bệnh nhân được xạ hình xương tại Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu Bệnh viện Bạch Mai từ 01/01/2018 đến 31/05/2018.
Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu hồi cứu mô tả cắt ngang thực hiện trên kết quả xạ hình xương của 802 bệnh nhân tại Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu Bệnh viện Bạch Mai.
Kết quả: 50,9% bệnh nhân có tuổi ≥ 60, tỉ lệ nam/ nữ: 1,6/1. Tỉ lệ bệnh nhân ung thư phổi, ung thư đại trực tràng và dạ dày được làm xạ hình xương là 23,5%: 7,7% và 7,1%; tương ứng. 13,5% bệnh nhân được làm xạ hình xương với chẩn đoán viêm xương khớp hoặc chưa được khẳng định chẩn đoán là ung thư. Kết quả xạ hình xương: 33% bệnh nhân có tổn thương di căn; 18,6% bệnh nhân bị viêm thoái hóa, chấn thương cũ, loãng xương. 3,4% bệnh nhân có tổn thương nghi ngờ trên xạ hình xương cần phối hợp thêm các phương pháp chẩn đoán khác. Trong các bệnh nhân có tổn thương di căn xương gặp nhiều nhất ở nhóm bệnh nhân ung thư tuyến tiền liệt (65,6%), ung thư phổi (43,0%) và ung thư vú (41,9%).

Kết luận: Xạ hình xương là phương pháp hữu hiệu để phát hiện tổn thương tại xương, đặc biệt là di căn xương ở những bệnh nhân ung thư

Xạ hình xương là một trong những ứng dụng của chụp phát xạ đơn photon (Single photon emission computer tomography-SPECT) trong chẩn đoán sớm các bệnh lý trên hệ xương, dựa trên nguyên lý các vùng bị tổn thương, hay vùng xương bị phá hủy thường đi kèm với tái tạo xương mà hệ quả là tăng hoạt độ chuyển hóa và quay vòng canxi. Dùng các đồng vị phóng xạ như 99mTc-MDP có
chuyển hóa tương đồng với canxi, chất này sẽ tập trung tại vùng tái tạo với nồng độ cao hơn hẳn so với tổ chức xương bình thường, dẫn tới hoạt độ phóng xạ cao hơn và cho hình ảnh rõ ràng trên các bộ phận ghi hình[1].
Trong ung thư, xạ hình xương có vai trò quan trọng trong chẩn đoán, tiên lượng, lập kế hoạch điều trị, theo dõi trong và sau điều trị đối với cả bệnh nhân ung thư xương nguyên phát và di căn xương[2].
Xạ hình xương giúp đánh giá toàn bộ hệ thống xương của cơ thể, cung cấp hình ảnh tổn thương xương ngay từ giai đoạn sớm[3]. Những năm gần đây, xạ hình xương được sử dụng rộng rãi như là một phương pháp phát hiện tổn thương xương, cung cấp thông tin về vị trí và mức độ tổn thương xương trên nhiều loại ung thư khác nhau. Kỹ thuật xạ hình bằng máy SPECT được triển khai tại Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu
Bệnh viện Bạch Mai từ tháng 6/2007 trong đó xạ hình xương với Tc99m – MDP được thực hiện cho hầu hết các loại ung thư như một xét nghiệm giúp chẩn đoán di căn sớm và đánh giá đúng giai đoạn bệnh. Theo kết quả nghiên cứu từ tháng 6/2007 đến tháng 7/2009 đã có 3211 bệnh nhân được làm xạ hình xương. Trên các bệnh nhân phát hiện di căn xương thấy tỉ lệ di căn xương cao nhất là ung thư tuyến tiền liệt (76%), ung thư phổi (61%), và tiếp theo là ung thư vòm mũi họng, ung thư dạ dày, ung thư vú[4].
Với mục đích tiếp tục đánh giá mức độ tổn thương xương trên các bệnh nhân được xạ hình xương tại Bệnh viện Bạch Mai, chúng tôi thực hiện nghiên cứu nhằm mục tiêu: Đánh giá tổn thương xương ở các bệnh nhân được xạ hình xương tại Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu Bệnh viện Bạch Mai từ 01/01/2018 đến 31/05/2018