Đánh giá chất lượng cuộc sống ở bệnh nhân suy tim mạn điều trị ngoại trú qua thang đo Kansas City Cardiomyopathy Questionnaire

Luận văn bác sĩ nội trú Đánh giá chất lượng cuộc sống ở bệnh nhân suy tim mạn điều trị ngoại trú qua thang đo Kansas City Cardiomyopathy Questionnaire. Suy tim là kết cục sau cùng của nhiều bệnh lý tim mạch và là một vấn đề sức khỏe toàn cầu với khoảng 64,3 triệu người hiện mắc suy tim trên toàn thế giới1. Tần suất suy tim mạn ngày càng tăng theo sự già hóa dân số. Trong dân số chung ở các nước phát triển, tỷ lệ hiện mắc suy tim mạn là 1-2%, ở người trên 65 tuổi, tỷ lệ này tăng lên khoảng 5-9%2. Những tiến bộ trong điều trị nội khoa, can thiệp dụng cụ và phẫu thuật đã cải thiện đáng kể tiên lượng bệnh nhân suy tim, tuy nhiên, tỷ lệ tử vong vẫn còn cao ở mức 50% sau 5 năm kể từ khi chẩn đoán. Nếu tính trong dân số chung, tỷ lệ tử vong ở bệnh nhân suy tim cao hơn gấp 5 lần, bất kể hiệu chỉnh theo tuổi và bệnh đi kèm.

Cải thiện chất lượng cuộc sống là một trong ba mục tiêu chính của điều trị suy tim mạn. Nếu tử vong và tái nhập viện vì suy tim là một kết cục nhị giá dễ định nghĩa, thì tình trạng sức khoẻ hay chất lượng cuộc sống là một biến số khó đánh giá chính xác và toàn diện. Tình trạng chức năng của bệnh nhân suy tim mạn thường được đánh giá theo phân độ NYHA, tuy nhiên, phân độ này không mang tính đại điện cho chất lượng cuộc sống. Chất lượng cuộc sống là một khái niệm đa chiều, chịu sự chi phối của nhiều yếu tố khác nhau trong đời sống cá nhân. Chất lượng cuộc sống liên quan đến sức khỏe là một khái niệm cụ thể hơn, chú trọng vào ảnh hưởng của bệnh tật, đặc biệt là hiệu quả của điều trị lên người bệnh, bao gồm 4 khía cạnh: triệu chứng, hoạt động thể lực, tình trạng tinh thần, tương tác xã hội3. Ở bệnh nhân suy tim mạn, chất lượng cuộc sống thấp làm tăng nguy cơ tử vong và tái nhập viện, tăng chi phí lên hệ thống y tế, gia đình và bệnh nhân suy tim4. Kể từ năm 2019, Cục quản lý Thực phẩm và Thuốc Hoa Kỳ (FDA) đã đưa ra quan điểm có thể cấp phép chứng nhận lưu hành một thuốc hay dụng cụ chỉ cần dựa trên bằng chứng cải thiện chất lượng cuộc sống đơn thuần5.
Hiện tại, nhiều thang đo được đưa ra để đánh giá chất lượng cuộc sống ở bệnh nhân suy tim mạn như Minnesota Living with Heart Failure Questionnaire (MLHFQ), EuroQoL 5D-3L (EQ-5D-3L), Chronic Heart Failure Questionnaire (CHFQ), hay Kansas City Cardiomyopathy Questionnaire (KCCQ). Tuy nhiên, khuyến cáo Hội Tim Châu Âu (ESC) và Hội Tim Hoa Kỳ/Trường môn Tim Hoa Kỳ (AHA/ACC) đều đề nghị sử dụng thang đo KCCQ để đánh giá toàn diện hơn chất lượng cuộc sống và dự đoán các kết cục lâm sàng chính ở bệnh nhân suy tim mạn. KCCQ là một thang đo đơn giản, không tốn kém, sẵn có, được sử dụng rộng rãi trong hầu hết các thử nghiệm lâm sàng bản lề của thuốc và dụng cụ trong điều trị suy tim mạn. Qua đó, KCCQ đã được chứng minh là yếu tố tiên đoán độc lập, liên quan đến tử vong và tái nhập viện ở cả bệnh nhân suy tim phân suất tống máu giảm và suy tim phân suất tống máu bảo tồn6. KCCQ được kì vọng là một phương thức chuẩn hoá giữa các bác sĩ khác nhau khi theo dõi dài hạn cùng một bệnh nhân suy tim, phát hiện kịp thời những thay đổi trong tình trạng sức khoẻ và có biện pháp can thiệp lâm sàng phù hợp.
Các nghiên cứu khảo sát chất lượng cuộc sống của bệnh nhân suy tim đa phần được thực hiện ở các nước có thu nhập cao (Châu Âu và Hoa Kỳ), trong khi đó ở các nước có thu nhập thấp và trung bình, vấn đề nay chưa được quan tâm đúng mức. Tại Việt Nam, các khảo sát chất lượng cuộc sống sử dụng thang đo KCCQ ở bệnh nhân suy tim mạn còn ít. Chúng tôi tìm được hai nghiên cứu thực hiện cách nay hơn 5 năm của Lê Minh Đức8, Nguyễn Thị Thúy Minh9 đánh giá tương quan chất lượng cuộc sống với đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng ở bệnh nhân suy tim.
Tuy nhiên hai nghiên cứu này sử dụng bộ câu hỏi SF-36, đây là bộ câu hỏi đánh giá chất lượng cuộc sống chung cho bệnh mạn tính, hạn chế khi sử dụng ở người lớn
tuổi, đồng thời chưa khảo sát mối liên quan giữa chất lượng cuộc sống với điều trị nội khoa suy tim hiện hành. Do đó chúng tôi tiến hành nghiên cứu “Đánh giá chất lượng cuộc sống ở bệnh nhân suy tim mạn điều trị ngoại trú qua thang đo Kansas City Cardiomyopathy Questionnaire”.
MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
Mục tiêu tổng quát
Đánh giá chất lượng cuộc sống ở bệnh nhân suy tim mạn điều trị ngoại trú qua thang đo Kansas City Cardiomyopathy Questionnaire.
Mục tiêu cụ thể
1. Khảo sát điểm KCCQ và mối tương quan giữa điểm KCCQ với các đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng, và mức độ tối ưu điều trị nội khoa ở bệnh nhân suy
tim mạn.
2. Xác định các yếu tố dự đoán điểm chất lượng cuộc sống tốt ở bệnh nhân suy tim mạn.
3. So sánh điểm KCCQ theo biến cố phối hợp (tái nhập viện suy tim và tử vong do mọi nguyên nhân) và xác định điểm cắt của điểm KCCQ dự đoán biến cố
phối hợp ở thời điểm 3 tháng kể từ lần đầu đánh giá bệnh nhân suy tim mạn

MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT………………………………………………………………………… i
DANH MỤC ĐỐI CHIẾU ANH VIỆT ………………………………………………………… ii
DANH MỤC BẢNG……………………………………………………………………………………..v
DANH MỤC BIỂU ĐỒ……………………………………………………………………………… vii
DANH MỤC SƠ ĐỒ ………………………………………………………………………………….. ix
DANH MỤC HÌNH………………………………………………………………………………………x
MỞ ĐẦU ……………………………………………………………………………………………………..1
MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ………………………………………………………………………….3
Chương 1. TỔNG QUAN …………………………………………………………………………4
1.1. Tổng quan về suy tim mạn………………………………………………………………………..4
1.2. Chất lượng cuộc sống ở bệnh nhân suy tim mạn ………………………………………..14
1.3. Các thang đo chất lượng cuộc sống ở bệnh nhân suy tim mạn……………………..16
1.4. Thang đo KCCQ ……………………………………………………………………………………18
1.5. Sơ lược các nghiên cứu trong và ngoài nước……………………………………………..27
Chương 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU……………….31
2.1. Thiết kế nghiên cứu………………………………………………………………………………..31
2.2. Đối tượng nghiên cứu……………………………………………………………………………..31
2.3. Thời gian và địa điểm nghiên cứu…………………………………………………………….31
2.4. Cỡ mẫu của nghiên cứu…………………………………………………………………………..32
2.5. Xác định các biến số nghiên cứu………………………………………………………………33
2.6. Phương pháp và công cụ đo lường, thu thập số liệu ……………………………………41
2.7. Quy trình nghiên cứu ……………………………………………………………………………..44
2.8. Kiểm soát sai lệch ………………………………………………………………………………….45
2.9. Phương pháp phân tích dữ liệu ………………………………………………………………..45
2.10. Đạo đức trong nghiên cứu……………………………………………………………………..46
Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU …………………………………………………….47
3.1. Đặc điểm dân số nghiên cứu ……………………………………………………………………47
.
.3.2. Khảo sát điểm KCCQ và mối tương quan giữa điểm KCCQ với đặc điểm lâm
sàng, cận lâm sàng, mức độ tối ưu điều trị nội khoa ở bệnh nhân suy tim
mạn…………………………………………………………………………………………………54
3.3. Các yếu tố dự đoán điểm chất lượng cuộc sống tốt ở bệnh nhân suy tim……….67
3.4. Vai trò của điểm KCCQ tổng thể đối với biến cố phối hợp ở thời điểm 3 tháng
kể từ lần đầu đánh giá bệnh nhân suy tim…………………………………………….69
Chương 4. BÀN LUẬN …………………………………………………………………………..74
4.1. Đặc điểm dân số nghiên cứu ……………………………………………………………………74
4.2. Khảo sát điểm KCCQ và mối tương quan giữa điểm KCCQ với các đặc điểm
lâm sàng, cận lâm sàng, và mức độ tối ưu điều trị nội khoa ở bệnh nhân suy
tim mạn …………………………………………………………………………………………..84
4.3. Các yếu tố dự đoán điểm chất lượng cuộc sống tốt ở bệnh nhân suy tim……….91
4.4. Vai trò của điểm KCCQ tổng thể đối với biến cố phối hợp ở thời điểm 3 tháng
kể từ lần đầu đánh giá bệnh nhân suy tim…………………………………………….92
HẠN CHẾ NGHIÊN CỨU ………………………………………………………………………….97
KẾT LUẬN ………………………………………………………………………………………………..98
KIẾN NGHỊ……………………………………………………………………………………………..100
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC