Đánh giá chất lượng thị giác của người khiếm thị

Như chúng ta đã biết 80% lượng thông tin từ bên ngoài được con người tiếp nhận thông qua hệ thống thị giác, bởi vậy khi hệ thống này không hoàn chỉnh sẽ làm ảnh hưởng đến khả năng tru- yền thông tin lên vỏ não, ảnh hưởng trực tiếp tới những hoạt động trong cuộc sống, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.
Theo khái niệm của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) 1992 một người được gọi là khiếm thị khi chức năng thị giác của người đó bị giảm nặng, thậm chí ngay cả khi đã được điều trị hoặc điều chỉnh tật khúc xạ tốt nhất nhưng thị lực ở mắt tốt chỉ ở mức dưới 6/18 (0,33) cho đến còn phân biệt sáng tối (ST+) và/hoặc thị trường bị thu hẹp dưới 100 kể từ điểm định thị. Khi thị giác bị tổn hại sẽ gây rất nhiều khó khăn trong cuộc sống độc lập hàng ngày của người khiếm thị, cản trở những hoạt động như đọc, viết, ăn, khâu vá, đi du lịch, giao tiếp và tiếp xúc với người khác.
Chất lượng thị giác [3] là một thuật ngữ chỉ sự ảnh hưởng của những thay đổi thị giác đến sức khoẻ chung và các hoạt động trong cuộc sống. Bởi vậy muốn đánh giá được chất lượng cuộc sống của một người khiếm thị người ta chủ yếu dựa vào yếu tố chất lượng thị giác. Ví dụ một người bị Glôcôm thị lực nhìn xa có thể còn ở mức tốt (trên 0,8) nhưng thị trường ngoại vi bị tổn thương trầm trọng có thể làm cho bệnh nhân gặp rất nhiều khó khăn trong việc đi lại, lên xuống cầu thang. Việc khai thác tiền sử chức năng giúp cho các nhà nghiên cứu đưa ra những kết luận về tình trạng chất lượng thị giác của người khiếm thị. Đối với người khiếm thị chất lượng thị giác thường bị giảm sút trầm trọng, gây ảnh hưởng nặng tới chất lượng cuộc sống của họ. Việc cải thiện chất lượng thị giác cho họ cũng chính là cải thiện chất lượng cuộc sống cho họ.
Trên thế giới, đã có rất nhiều nghiên cứu đánh giá chất lượng cuộc sống của những người khiếm thị, có nhiều bộ câu hỏi được thiết kế để đánh giá chất lượng thị giác và chất lượng cuộc sống của người khiếm thị. Ở Việt Nam, mặc dù lĩnh vực khiếm thị đã được quan tâm từ năm 1999 nhưng chưa có một nghiên cứu nào đánh giá chất lượng thị giác của người khiếm thị. Bởi vậy, chúng tôi thực hiện nghiên cứu này nhằm mục tiêu:
1.    Đánh giá chất lượng thị giác của  người khiếm thị.
2.    Tìm hiểu một số yếu tố liên quan đến chất lượng thị giác của người khiếm thị.
I.    ĐỐI   TƯỢNG   VÀ   PHƯƠNG   PHÁP NGHIÊN CỨU
1.    Đối tượng nghiên cứu
Nghiên cứu của chúng tôi được thực hiện trên những bệnh nhân khiếm thị lớn tuổi đến khám tại phòng khiếm thị bệnh viện Mắt Trung ương từ 7/2007 đến 12/2008.
2.    Tiêu chuẩn lựa chọn
–    Bệnh nhân trên 18 tuổi.
–    Thị lực nhìn xa sau khi điều trị hoặc  chỉnh kính tốt nhất từ 0,33 đến ST(+).
–    Bệnh nhân có nhu cầu được trợ thị sau  khi nghe tư vấn và giải thích.
–    Bệnh nhân có khả năng đọc, viết và  nhận thức tốt để có thể phối hợp thử các chức năng thị giác và trả lời các câu hỏi phỏng vấn.
3.    Tiêu chuẩn loại trừ
–    Bệnh nhân đang mắc bệnh cấp tính.
–    Bệnh nhân tinh thần không ổn định.
4.    Phương pháp nghiên cứu
Thiết kế nghiên cứu: nghiên cứu mô tả.
Phương tiện nghiên cứu:
–    Hồ sơ nghiên cứu.
–    Bộ câu hỏi: chúng tôi sử dụng bộ câu  hỏi LVQOL (Low Vision Quality of Life) của Wolffsohn [5] năm 2000, gồm 5 mục với 25 câu hỏi.
Cách thức nghiên cứu: nghiên cứu được tiến hành theo trình tự các bước như sau:
Hỏi tiền sử gồm: tiền sử sức khoẻ nói chung, tiền sử xã hội, tiền sử chức năng, tiền sử bệnh mắt.
Khám chẩn đoán nguyên nhân gây khiếm thị.
Thử thị lực nhìn xa, thử thị lực nhìn gần. Mức độ khiếm thị được phân loại dựa vào kết quả thị lực nhìn xa tốt nhất, gồm 4 mức độ:
0,1 – 0,3: khiếm thị nhẹ 0,05 – 0,1: khiếm thị vừa. 0,017 – 0,05: khiếm thị nặng.
≤ 0,017: khiếm thị rất nặng.
Phỏng vấn bằng bộ câu hỏi để đánh giá chất lượng  thị  giác  của  bệnh  nhân.  Bệnh  nhân  tự chấm điểm theo 5 cấp độ: 5 (125điểm) hoàn toàn không gặp khó khăn hoặc ảnh hưởng, 4 (100 điểm) có một chút khó khăn hoặc ảnh hưởng, 3 (75 điểm) có khó khăn hoặc ảnh hưởng ở mức độ trung bình, 2 (50 điểm) có khó khăn hoặc ảnh hưởng ở mức độ nặng, 1 (25 điểm) có khó khăn hoặc ảnh hưởng ở mức độ trầm trọng.
Mục tiêu: đánh giá chất lượng thị giác của những người khiếm thị và tìm hiểu một số yếu tố liên quan đến chất lượng thị giác của người khiếm thị. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: nghiên cứu được thực hiện trên 85 bệnh nhân khiếm thị từ 18 tuổi trở lên. Tất cả các bệnh nhân được khám lâm sàng để tìm nguyên nhân gây khiếm thị, đánh giá thị lực nhìn xa và thị lực nhìn gần, và phỏng vấn bằng bộ câu hỏi để tìm hiểu chất lượng thị giác của bệnh nhân. Kết quả: điểm trung bình thị giác chung là 70,5 ± 14. Những yếu tố: thị lực xa, thị lực gần liên quan có ý nghĩa thống kê (p < 0,05) với điểm trung bình thị giác chung. Kết luận: chất lượng thị giác của bệnh nhân đạt ở mức trung bình. Một số yếu tố liên quan đến chất lượng thị giác của bệnh nhân khiếm thị: thị lực nhìn xa, thị lực nhìn gần.