Đánh giá giá trị của xét nghiệm tìm máu tiềm ẩn trong phân trong sàng lọc phát hiện sớm ung thư đại trực tràng

Ung thư đại trực tràng (UTĐTT) là bệnh thường gặp ở các nước phát triển và đang có xu hướng tăng nhanh ở các nước đang phát triển [10], [30], [38], [39], [75]. Trên Thế giới, ung thư đại trực tràng đứng hàng thứ 2 trong số các bệnh ung thư ở cả hai giới, sau ung thư phổi ở nam và sau ung thư vú ở nữ [89]. Tỷ lệ mắc bệnh cao ở các nước Bắc Mỹ và Tây Âu. Tỷ lệ mắc bệnh thấp ở các nước Châu Phi, Châu Á và một số nước Nam Mỹ [5], [8], [34], [39], [75].

Ở Pháp, mỗi năm trung bình có khoảng 25.000 ca mới mắc ung thư đại trực tràng và khoảng 15.000 ca tử vong do ung thư đại trực tràng [34], [39], [40], [43], [75].

Tỷ lệ sống 5 năm đạt hơn 90% đối với UTĐTT được chẩn đoán phát hiện ở giai đoạn sớm, tỷ lệ này giảm xuống còn 35- 60% khi đã có di căn hạch và chỉ dưới 10% khi có di căn xa [24].

Theo số liệu của Tổ chức Y tế Thế giới Globocan năm 2008 tỷ lệ mới mắc ung thư đại trực tràng chuẩn theo tuổi là 20,1/100.000 dân đối với nam và 12,2/100.000 dân đối với nữ, ước tính mỗi năm thế giới có khoảng 1.234.000 ca mới mắc ung thư đại trực tràng và khoảng 608.000 ca tử vong do ung thư đại trực tràng [34], [39], [42], [43], [75].

Tại Việt Nam, ung thư đại trực tràng đứng hàng thứ 4 ở nam giới, đứng hàng thứ 3 ở nữ giới [15]. Tỷ lệ mới mắc chuẩn ung thư đại trực tràng trên người Hà Nội giai đoạn 2004-2008 ở nam là 16,9/100.000 dân ở nữ là 15,6/100.000 dân [5], [6], [15]. Cả nước năm 2010 có 7.568 ca mới mắc UTĐTT ở nam giới, có 6.110 ca mới mắc UTĐTT ở nữ giới [5], [6], [15].

Bệnh ung thư đại trực tràng đang có xu hướng tăng cao là do có sự kéo dài tuổi thọ, quá trình đô thị hoá kéo theo tình trạng ô nhiễm môi trường và những thay đổi thói quen ăn uống cũng như các yếu tố về dinh dưỡng [39] [60], [65], [71], [72], [74].

Việc sàng lọc phát hiện sớm bệnh ung thư đại trực tràng là rất cần thiết và quan trọng góp phần nâng cao chất lượng điều trị và cải thiện chất lượng sồng cho người bệnh, đem lại giá trị lớn trong việc bảo vệ nhân dân trước căn bệnh này [11], làm tăng thời gian sống thêm của bệnh nhân ung thư đại trực tràng. Có nhiều phương pháp sàng lọc phát hiện sớm ung thư đại trực tràng trong đó có phương pháp xét nghiệm tìm máu ẩn trong phân (Fecal Occult Blood Test – FOBT) [11], [63], [65], [89]. Nhiều nước trên thế giới sử dụng phương pháp này và đã đạt được những hiệu quả nhất định trong quá trình sàng lọc phát hiện sớm ung thư đại trực tràng.

Tại Việt Nam một số nghiên cứu về sàng lọc chẩn đoán phát hiện sớm UTĐTT bằng những phương pháp khác nhau, nhưng phương pháp xét nghiệm tìm máu ẩn trong phân trong sàng lọc phát hiện sớm ung thư đại trực tràng bằng FOBT thì mới được triển khai và áp dụng. Chúng tôi thực hiện đề tài “ Đánh giá giá trị của xét nghiệm tìm máu tiềm ẩn trong phân trong sàng lọc phát hiện sớm ung thư đại trực tràng ” này với 2 mục tiêu:

– Xác định tỷ lệ máu trong phân của nhóm nghiên cứu.

– Đánh giá giá trị của xét nghiệm tìm máu tiềm ẩn trong phân trong sàng lọc phát hiện sớm ung thư đại trực tràng.

MỤC LỤC

Trang

ĐẶT VẤN ĐỀ 1

Chương 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 3

1.1. Tình hình bệnh ung thư đại trực tràng 3

1.2. Các yếu tố nguy cơ ung thư đại trực tràng 6

1.3. Giải phẫu đại trực tràng 7

1.4. Sàng lọc phát hiện sớm ung thư đại trực tràng 9

1.5. Chẩn đoán ung thư đại trực tràng 19

1.5.1. Hỏi bệnh 19

1.5.2. Cận lâm sàng 21

1.5.4. Chẩn đoán giai đoạn UTĐTT theo Dukes 26

Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 27

2.1. Đối tượng 27

2.2. Phương pháp nghiên cứu 28

2.3. Phương pháp xử lý số liệu 33

2.4. Sai số và cách khắc phục 33

2.5. Khía cạnh đạo đức trong nghiên cứu 33

2.6. Sơ đồ nghiên cứu 35

Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 36

3.1. Đặc đ iểm chung của đối tượng nghiên cứu 36

3.2. Kết quả và giá trị của FOBT trong sàng lọc phát hiện 40

sớm UTĐTT

Chương 4: BÀN LUẬN 54

4.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu 54

4.2. Kết quả và giá trị của FOBT trong sàng lọc phát hiện 58

sớm UTĐTT

4.3. Ưu nhược điểm của phương pháp tìm máu ấn trong 68

phân – FOBT

KÉT LUẬN 70

KIÉN NGHỊ 72

PHỤ LỤC BẢNG DÂN SỐ 8 XÃ HUYỆN BÌNH LỤC

MẫU PHIÉU KHÁM ĐạI TRựC TRÀNG

TÀI LIỆU THAM KHảO 81

DANH SÁCH FOBT DƯƠNG TÍNH VÀ UNG THƯ ĐTT 94