Đánh giá hiệu quả bài tập duỗi McKenzie kết hợp vật lý trị liệu trong điều trị bệnh nhân thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng

Đau thắt lưng (ĐTL) là một vấn đề rất thường gặp trong đời sống con người. Người ta ước tính rằng khoảng 80% người trưởng thành trải qua ít nhất một lần có đau thắt lưng trong đời [73]. Đau thắt lưng do nhiều nguyên nhân khác nhau gây nên, một trong những nguyên nhân đó là do thoát vị đĩa đệm (TVĐĐ). Tình trạng này xảy ra chủ yếu ở người trẻ trong độ tuổi lao động. Mặc dù TVĐĐ ít gây nguy hiểm đến tính mạng, tuy nhiên tình trạng này là một vấn đề y học rất thường gặp, ảnh hưởng nhiều đến năng suất lao động sản xuất, đến chất lượng cuộc sống, và chi phí điều trị khá tốn kém [18].

Cột sống là nơi phải chịu gần như toàn bộ trọng lượng từ phần trên của cơ thể dồn xuống. Tải trọng này càng tăng lên khi mang vác, cả ở trạng thái tĩnh cũng như lúc chuyển động. Sự chịu trọng tải này làm cho đĩa đệm dễ bị thoái hóa và thoát vị, trong đó đĩa đệm cột sống thắt lưng là nơi dễ tổn thương nhất, đặc biệt là hai đĩa đệm L4 -L5 và L5-S1.

Những khám phá, nhận thức mới về đĩa đệm cột sống trong các chuyên ngành như mô phôi, giải phẫu bệnh và nhất là vi cấu trúc, sinh hóa, sinh cơ học của đĩa đệm đã làm sáng tỏ về bản chất và làm cơ sở cho hướng nghiên cứu nhiều mặt về động học chức năng của đĩa đệm [2].

Cùng với sự phát triển của khoa học nói chung và y học nói riêng, việc nghiên cứu chẩn đoán, điều trị TVĐĐ ngày nay đã có nhiều tiến bộ. Các biện pháp điều trị thụ động với nghỉ ngơi tại giường trong thời gian khá dài kết hợp sử dụng thuốc dần được thay đổi bằng các phương pháp điều trị mang tính tích cực và năng động hơn, đó là việc cho bệnh nhân nằm nghỉ trong thời gian ngắn kết hợp cho người bệnh vận động sớm cùng với các bài tập vận động để điều trị [47][52].

Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng (TVĐĐ CSTL) là một vấn đề thường gặp trong lâm sàng ở các cơ sở phục hồi chức năng. Ngoài điều trị bằng các phương pháp vật lý trị liệu thì tập luyện cũng đóng vai trò quan trọng. Các bài tập vận động trị liệu là một khuynh hướng trị liệu tích cực và năng động đã được nghiên cứu và ứng dụng xưa nay và ngày càng phát triển. Phương pháp tập luyện của McKenzie là phương pháp phổ biến được dùng để điều trị có hiệu quả trong điều trị đau thắt lưng bao gồm cả TVĐĐ CSTL ở các nước phương Tây [52][55]. Phương pháp tập McKenzie gồm chủ yếu là các bài tập duỗi cột sống, có tác dụng điều trị đau thắt lưng và thoát vị đĩa đệm. Với TVĐĐ CSTL, các bài tập gập cột sống làm tăng lồi đĩa đệm ra sau, tăng sự chèn ép lên rễ thần kinh gây nên tình trạng bệnh nặng thêm. Ngược lại các bài tập duỗi cột sống là phù hợp với sinh cơ học trong điều trị TVĐĐ do nó làm cho nhân nhầy đĩa đệm dịch chuyển ra trước, giải phóng sự chèn ép rễ thần kinh. Ở Việt Nam, việc nghiên cứu đánh giá, ứng dụng bài tập này trong điều trị TVĐĐ CSTL chưa được nghiên cứu.

Vì vậy chúng tôi thực hiện đề tài: “Đánh giá hiệu quả bài tập duỗi McKenzie kết hợp vật lý trị liệu trong điều trị bệnh nhân thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng” với 2 mục tiêu chính:

1. Đánh giá hiệu quả bài tập duỗi McKenzie kết hợp vật lý trị liệu trong điều trị bệnh nhân thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng.

2. Xác định một số yếu tố chính liên quan đến thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng. 

MỤC LỤC

ĐẶT VẤN ĐỀ 1

Chương 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 3

1.1. Giải phẫu chức năng – vận động học vùng cột sống thắt lưng – cùng 3

1.2. Sinh cơ học đĩa đệm cột sống thắt lưng 7

1.3. Bệnh căn, bệnh sinh, cơ chế hình thành TVĐĐ CSTL 9

1.4. Triệu chứng lâm sàng TVĐĐ CSTL 11

1.5. Cận lâm sàng TVĐĐ CSTL 14

1.6. Chẩn đoán TVĐĐ CSTL 16

1.7. Tổng quan các phương pháp điều trị TVĐĐ CSTL 18

1.8. Điều trị bằng bài tập duỗi McKENZIE 24

1.9. Một số yếu tố liên quan đến TVĐĐ CSTL 27

1.10. Các nghiên cứu trên thế giới và ở Việt Nam liên quan đến đề tài …. 28

Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 31

2.1. Đối tượng nghiên cứu 31

2.2. Phương pháp nghiên cứu 32

2.3. Phương pháp đánh giá 37

2.4. Xử lý số liệu 42

2.5. Thời gian nghiên cứu 42

2.6. Địa điểm nghiên cứu 42

2.7. Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu 42

Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 43

3.1. Đặc điểm chung của hai nhóm bệnh nhân nghiên cứu 43

3 2. Hiệu quả bài tập duỗi McKENZIE kết hợp VLTL trong điều trị TVĐĐ CSTL … 49

3.3. Một số yếu tố chính liên quan đến thoát vị địa đệm CSTL 58

Chương 4: BÀN LUẬN 60

4.1. Đặc điểm chung của hai nhóm bệnh nhân nghiên cứu 60

4 2. Hiệu quả bài tập duỗi McKENZIE kết hợp VLTL trong điều trị TVĐĐ CSTL 68

4.3. Một số yếu tố chính liên quan đến thoát vị địa đệm CSTL 77

KẾT LUẬN 80

KIẾN NGHỊ 82

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC