Đánh giá hiệu quả can thiệp sử dụng thuốc hợp lý trong xử lý nhiễm khuân hô hấp cấp tại tuyến y tế cơ sở nhằm góp phần đảm bảo công bằng trong khám chữa bệnh

Luận án Đánh giá hiệu quả can thiệp sử dụng thuốc hợp lý trong xử lý nhiễm khuân hô hấp cấp tại tuyến y tế cơ sở nhằm góp phần đảm bảo công bằng trong khám chữa bệnh.Trước đổi mới, thuốc chừa bệnh chỉ được bán khi có dơn kê. Thuốc thiếu khiến cho thầy thuốc mỗi khi kc đơn phải đán đo. người dân luôn thận irọng khi mua cũng như sử dụne theo chỉ dản của thầy thuốc (40). Pháp lệnh hành nghề y dược lư nhân ra đời năm 1993 mờ dường cho nhiều thành phần kinh tế tham gia sản xuất, kinh doanh dược phẩm. Viộc hình thành một hệ ihống phân phối thuốc rộng khắp với gần 200 doanh nghiệp tư nliân. công ty cổ phan, công ty trách nhiệm hữu hạn, gán 6000 nhà thuốc tư, gán 9000 dại lý thuốc tạo ra một thị trường thuốc phong phú. đa dạng và sẩn có |60|.

Tinh trạng khan hiếm thuốc được thay bàng lạm dụng thuốc (821. Chi phí cho thuốc chiếm 70% lổng số chi phí cho y tế của hộ gia đình. Tién mua thuốc kháng sinh chiếm 42% lòng số liền mua thuốc cua irạm y tố xà. Sử dụng ihuốc không họp lý, lạm dụng thuốc đặc biệt kháng sinh dần tới tâng chi phí khỏng cần ihiếl cho thuốc, lăng gánh Iìậng về chi phí y lõ lừ dó ảnh hường đen còng bằng irong khám chữa bệnh í711- Bên cạnh (ló. tình irạng vi khuán khán« thuốc, nhờn thuốc do sứ dụng kháng sinh bát hợp lý là vấn đe cấp hách cần giải quyết. Theo Tổ chức Y té’Thế giới, cùng với Trung Quốc, Việt Nam là nước có tỷ lệ vi khuẩn kháng kháng sinh cao nhất cháu Á xuất phát phán lớn từ sử dụng kháng sinh khổng hợp lý tại các cơ sỡ y tế, và trong cộng dồng [62]. Tảng cường sử dụng thuốc hợp lý, an toàn, hiộu quá là một trong những mục tiêu của chính sách quốc gia vc thuốc, góp phần dâm báo cõng hằng trong cung ứng thuốc nói riỏng và trơng khám chừa bệnh nói chung Ị75].

Ở Việt Nam, nhiềm khuấn vần là những bệnh phổ biến nhất. Nhóm bệnh nhiễm khuẩn hô hấp cấp (NKHHC) như viêm phổi, viêm họng, viêm amidan cấp, viêm phế quàn và vicm tiểu phế quan cấp, cúm van đứng đầu trong các bệnh có tý lệ mắc cao nhất. Tử vong do viêm phổi dứng thứ ba trong 10 nguyên nhàn gây lử von« hàng đầu tại các bệnh viện năm 2005 171- Nhiễm khuẩn hô hấp cấp là nguyên nhân hàng dầu VC lử vong và mắc bệnh cùa trc cm dưới 5 tuổi. Kết quả tlicu tra tại cộng (lổng cùa Chương trình Nhiẻm khuấn IIỎ hấp Cấp tính cho thấy tán suất mắc bệnh NKHHC của trc cm dưứi 5 tuổi là 5- 8 ỉần/trc/nảm. Vứi khoáng 10 triệu trỏ em dưới 5 tuổi ở nước ta. ước tính mỗi nàm có khoáng 5Ơ- 80 triệu lượt trc dưới 5 tuổi mắc NKHHC các thc [12],[16]. Gần đây với sự xuất hiện của dịch SAKS, bệnh cúm gà, nhiẻm khuẩn hỏ hấp cấp trừ tlìành vấn đề quan tủm đặc biệt.

Kháng sinh được sử dụng phổ biến đẽ’ điều trị các bệnh NKliHC và tình trạng sử dụng thuốc không hợp lý, lạm dụng thuốc trong dicu ưị NKHHC cũng khá trầm irọng. 34- 37,5% dùng kháng sinh điều trị cảm cúm ị 12ị. Có tới 50- 80% số trường hợp ốm có sốt dã dùng kháng sinh. Tỷ !ệ dùng các chế phẩm corticoid đe chữa cảm cúm chiếm 3-15% [40|.

Thực tế dã có nhửng can thiộp vé vấn dc sử dụng thuốc hợp lý Iren dối tượng người hán thuoc (hành nghề dược tốt)) lại 4 quận cùa ‘Iliành phố I là Nội (1996- 1999), can thiệp vào thầy thuốc (hành vi kê đơn thuốc tốt) tại 18 khoa khám chữa bệnh ngoại trú của bệnh viện huyện tại 3 tinh Hà Tây, Hái Dương và Nam Định (1999- 2000). Bcn cạnh kết quả thu được, hai nghiên cứu cũng chi ra hạn chế của can thiộp là không tác động đến người sử đụng dịch vụ trong khi người bán thuốc và người kê dơn phàn nàn khách hàng yêu cáu đicu trị hằng những thuốc không hựp lý và họ phái chiéu theo ý muốn của khách hàng. Một nghiên cứu khác VC hành vi tìm kiếm dịch vụ y lố cho thấy hơn 70% trường hợp mua thuốc là khòng có đưn cùa bác sỹ và hơn 90% người đi mua thuốc lự quyết định thuốc nào cẩn mua [32|. [39].

Như vậy can thiệp tăng cường sử dụng ihuốc hợp lý trong xử irí nhiễm khuẩn hô hấp cấp ở trẻ em dưới 5 tuổi là cần thiẽì và góp một phần nhỏ trong công cuộc (làm bảo công bcing trong khám chữa bệnh.

Vấn đề đặt ra là làm thế nào để bà mẹ có Cịuyct (lịnh hợp lý trong việc xử trí con bị nhiễm khuẩn hò hấp cấp lính, trong việc sử dụng thuốc, làm thế  nào để lạo môi trường tưưng tác thuận lợi hơn, khuyến khích hà mẹ Ihực hiện hành vi có lợi hơn trong chùm sóc trẻ. Chúng tôi tien hành nghiên cứu nhằm triền khai và đánh giá mò hình can thiệp sử dụng thuốc hợp lý trong xử trí nhiẻm khuẩn hô hấp cấp ờ trẻ cm dưới 5 tuỏi lại tuyến y tế cơ sờ từ cló góp phấn dảm bào công bàng trong khám chữa bệnh.

Nghiên cứu có 2 mục tiêu cụ thể sau:

/. Mò tà thực trạng sử dụng, kè dơn và bán thuốc irotiỊỊ xừtrí nhiễm khuân hô iúip cấp cho trê em ílưới 5 tuổi lại 20 xà của hai huyện Ha Vì và Dan Phượng, tính Hà Táy.

2. Triển khai và dánìĩ giá hiệu quà cun thiệp sứ dụng íhuoc hợp lý trotiỊỊ xử fri nhiễm khuẩn hô hấp cấp cho iré em dưới 5 mối ở huyện Ba Vì. í mil Hà Táy nhằm góp phẩn dám bào công bằng trong khám chữa bệnh.