Đánh giá hiệu quả của biện pháp huy động phế nang trên bệnh nhân có hội chúng suy hô hấp cấp tiến triển

Hôi chứng suy hô hấp cấp tiến triển (acute respiratory distress syndrome, ARDS) là hôi chứng th- ờng gặp (khoảng 80 ca/100 000 dân hàng năm), và có tỷ lê tử vong rất cao trên 38 – 40 % ở các khoa điều trị tích cực [10] [12] [16] [28]. Chẩn đoán hôi chứng ARDS theo tiêu chuẩn của Hôi nghị thống nhất Âu Mĩ (the American-European Consensus Conference, AECC) năm 1994 là bênh nhân có dấu hiệu suy hô hấp với tỉ lê PaO2/FiO2 d- ới 200, có hình ảnh thâm nhiêm phổi cả hai bên và không có dấu hiệu của suy tim trái [23]. Với sự tiến bô của khoa học, những hiểu biết về cơ chế’ bệnh sinh và cách thức điều trị, Hôi nghị không chỉ đ- a ra các tiêu chuẩn chẩn đoán ARDS mà còn thống nhất h- ớng dẫn điều trị các bệnh nhân bị mắc hôi chứng này. Bệnh nhân ARDS nặng đòi hỏi phải thông khí cơ học để giảm công thở và cải thiện sự vân chuyển oxy [57] [11]. Tuy nhiên, trong ARDS luôn có tình trạng giảm ôxy máu trơ với các liệu pháp ôxy mà nguyên nhân là do tổn th- ơng trực tiếp màng phế nang- mao mạch và do có nhiều phế nang không thể tham gia vào quá trình trao đổi khí vì bị ngâp trong dịch tiết (đông đặc, hoặc bị xẹp lại) [1] [16] [43]. Chính các phế nang bị xẹp và đông đặc đã gây ra shunt tại phổi dẫn đến tình trạng giảm ôxy máu trầm trọng. Tổn th- ơng phổi trong ARDS là lan tỏa nh- ng không đổng nhất, xen kẽ những vùng phổi lành là những vùng phổi tổn th- ơng ở nhiều cấp đô từ đóng xẹp môt vài phế nang đến đông đặc hoàn toàn, tùy thuộc vào giai đoạn tiến triển. Do vây, đô giãn nở của hệ thống hô hấp giảm đáng kể, phổi trở nên “cứng” hơn và thể tích phổi còn hoạt đông thông khí cũng giảm đáng kể [1] [34]. ũp dụng thông khí nhân tạo cho bệnh nhân ARDS gặp nhiều khó khăn do sự căng giãn quá mức của phổi do thể tích khí l- u thông bơm vào lớn, áp lực xuyên phổi cao, nguy cơ gây chấn th- ơng áp lực, vỡ phế nang, mặt khác còn gây chèn ép tĩnh mạch, giảm tuần hoàn trở về làm ảnh h-ởng không tốt tới huyết đông [12] [16] [60]. Khuyến cáo của ARDS net (2000) ra đời, phổ biến dùng chiến l- ợc thông khí bảo vệ cho bệnh nhân ARDS nhằm tránh chấn th- ơng phổi do áp lực và cải thiên mức đô ôxy hóa máu [57] [11].

Thông khí bảo vê với thể tích khí l- u thông thấp, PEEP cao mặc dù có nhiều – u điểm vẫn có nguy cơ gây xẹp phổi [14] [19] [32]. Nhằm huy đông các phế nang bị xẹp và bị tổn th- ơng môt phần nh- ng còn chức năng tham gia vào quá trình trao đổi khí các tác giả trên thế’ giới đã áp dụng nhiều biên pháp huy đông phế nang nh- thở áp lực d- ơng liên tục (CPAP) cao trong thời gian ngắn, thở dài (sign) hoặc là thở kiểm soát áp lực (PCV) kết hợp PEEP cao trong môt thời gian ngắn và thở máy nằm sấp [62]….

Biên pháp huy đông phế nang giúp mở các phế nang xẹp và duy trì PEEP (giữ cho các phế nang xẹp đã đ- ợc mở không đóng) làm tăng thể tích phổi cuối thì thở ra, góp phần cải thiên trao đổi ôxy và làm giảm tổn th- ơng phổi do thông khí nhân tạo[6] [9] [14] [17]. Đây cũng là môt nhân tố quan trọng trong chiến l- ợc thông khí bảo vê của điều trị bênh nhân ARDS. Grasso (2002) [51] nghiên cứu trên 22 bênh nhân bị ARDS đ- ợc huy đông phế nang bằng thở CPAP ngắt quãng 40 cm H2O trong 40 giây. Kết quả có có sự tăng rõ rêt tỉ lê PaO2/FiO2 và đô giãn nở phổi ở nhóm có đáp ứng với biên pháp huy đông phế nang. Habashi (2006) [26] ghi nhân hiệu quả của biên pháp huy đông phế nang bằng tăng PEEP 40 cmH2O trong 90 giây, chỉ số PaO2/FiO2 tăng và vùng thông khí cải thiên rõ rêt trên phim X quang phổi.

Hiên nay, tại khoa Hổi sức Bênh Viên Viêt đức, có nhiều bênh nhân ARDS do chấn th- ơng hoặc sau mổ, biên pháp huy đông phế nang cũng đ- ợc thử tiến hành rải rác nh- ng nghiên cứu về huy đông phế nang trên bênh nhân ARDS ch- a có nhiều ở Viêt nam, vì vây, chúng tôi thực hiên nghiên cứu này nhằm 2 mục tiêu:

1. Đánh giá tác dụng của biện pháp huy đông phế nang bằng tăng mức PEEP trên bệnh nhân ARDS lên các chỉ số về khí máu và cơ học phổi.

2. Đánh giá môt số tác dụng không mong muốn của biện pháp huy đông phế nang.