Đánh giá hiệu quả của chế phẩm Glusamin trong hỗ trợ điều trị thoái hoá khớp gối.

“Thoái hóa khớp (THK) là bệnh khớp và cột sống mạn tính, đau và biến dạng, không có biểu hiện viêm. Tổn thương cơ bản của bệnh là tình trạng thoái hóa của sụn khớp và đĩa đệm (ở cột sống), những thay đổi ở phần xương dưới sụn và màng hoạt dịch. Nguyên nhân chính của bệnh là quá trình lão hóa và tình trạng chịu áp lực quá tải, kéo dài của sụn khớp” [24]. Có khoảng 18% nữ và 9,5% nam giới trên toàn cầu mắc bệnh thoái hoá khớp nói chung, trong đó riêng THK gối chiếm 15% dân số [37]. Theo Kenneth, kiểm tra Xquang (XQ) những người trên 55 tuổi ở Hoa Kỳ thấy 80% có dấu hiệu THK trong khi những người từ 25 – 34 chỉ có 10% có dấu hiệu THK. Tỷ lệ THK gối dưới 0, 1% ở độ tuổi 25 – 34 và lên tới 10 – 20% ở độ tuổi 65 – 74 [28]. Theo ước tính Hoa Kỳ có tới 40 triệu người có biểu hiện thoái hóa các khớp chi dưới (chiếm tới 33% tổng số dân) [3].

Theo thống kê bệnh viện Bạch Mai trong 10 năm (1979 – 1988) trong số những bệnh nhân mắc bệnh ở cơ quan vận động thì các bệnh khớp do thoái hóa chiếm 10,41% trong đó THK ở chi chiếm 34,6% [2].

Chức năng chính của khớp gối là chịu sức nặng của cơ thể và là khớp hoạt động nhiều [15], khớp gối bị thoái hóa với các triệu chứng đau và hạn chế chức năng đi lại, sinh hoạt của người bệnh, vì vậy THK gối không những làm ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống mà còn gây hạn chế giao tiếp, tổn hại kinh tế của người bệnh.

Mặc dù y học ngày nay có những bước tiến vượt bậc nhưng cho đến nay vẫn chưa có loại thuốc nào có thể điều trị khỏi hoàn toàn bệnh THK. Trong nhiều năm qua, việc điều trị THK chủ yếu là dùng các nhóm thuốc giảm đau, chống viêm toàn thân hoặc tiêm trực tiếp vào khớp. Mặc dù các nhóm thuốc đã phát huy được tác dụng làm giảm triệu chứng đau hay giúp làm chậm quá trình THK, nhưng nó có nhiều tác dụng không mong muốn gây ra nhiều e ngại cho người thầy thuốc cũng như bệnh nhân (BN) khi phải sử dụng trong một thời gian kéo dài. Vì vậy, sự ra đời của các thực phẩm chức năng, đặc biệt là những chế phẩm có nguồn gốc từ thực vật, động vật, vi sinh vật đang được quan tâm nghiên cứu và phát triển hết sức mạnh mẽ.

Glusamin là một thực phẩm chức năng có nguồn gốc từ vi sinh vật, được bào chế dưới dạng viên nang. Chế phẩm (CP) này được Viện Công nghệ thực phẩm sản xuất theo tiêu chuẩn thực phẩm chức năng. Tuy nhiên chưa có công trình khoa học nào nghiên cứu để đánh giá tác dụng của chế phẩm này trong điều trị THK gối trên lâm sàng. Vì vậy chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài:

Đánh giá hiệu quả của chế phẩm Glusamin trong hỗ trợ điều trị thoái hoá khớp gối. * Với 2 mục tiêu:

1. Đánh giá tác dụng hỗ trợ giảm đau trên lâm sàng của chế phẩm Glusamin trong điều trị thoái hóa khớp gối.

2. Khảo sát tác dụng không mong muốn của chế phẩm Glusamin trên lâm sàng.

MỤC LỤC

ĐẶT VẤN ĐỀ 1

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN 3

1.1. Giải phẫu khớp gối 3

1.2. Chức năng của khớp gối 4

1.3. Bệnh thoái hóa khớp theo y học hiện đại (YHHĐ) 4

1.3.1. Định nghĩa 4

1.3.2. Phân loại và nguyên nhân bệnh thoái hóa khớp gối 5

1.3.3. Cơ chế bệnh sinh 6

1.3.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến thoái hóa khớp 6

1.3.5. Triệu chứng bệnh thoái hóa khớp gối 8

1.3.6. Điều trị thoái hóa khớp gối 12

1.4. Bệnh thoái hóa khớp gối theo quan niệm của YHCT 14

1.4.1. Khái quát THK gối theo YHCT 14

1.4.2. Triệu chứng và phương pháp điều trị chứng tý 15

1.5. Một số nghiên cứu trên thực nghiệm và lâm sàng đánh giá tác dụng của

các loại thực phẩm chức năng 18

1.5.1. Nghiên cứu trên lâm sàng tác dụng của các loại thực phẩm chức

năng 18

1.5.2. Một số nghiên cứu trên thực nghiệm và lâm sàng đánh giá tác dụng của Glucosamin trong điều trị thoái hóa khớp 19

1.5.3. Giới thiệu về chế phẩm nghiên cứu 20

CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 22

2.1. Chất liệu nghiên cứu 22

2.1.1. Chế phẩm nghiên cứu 22

2.1.2. Thuốc uống trong 22

2.2. Địa điểm nghiên cứu 23

2.3. Đối tượng nghiên cứu 23

2.3.1. Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân 23

2.3.2. Tiêu chuẩn loại trừ 23

2.4. Phương pháp nghiên cứu 24

2.4.1. Thiết kế nghiên cứu 24

2.4.2. Các chỉ số theo dõi 26

2.4.3. Phương pháp đánh giá kết quả điều trị 30

2.5. Xử lí số liệu 32

2.6. Thời gian thực hiện đề tài: từ 5/2009 đến 5/2010 32

2.7. Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu 33

CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 34

3.1. Đặc điểm chung của nhóm bệnh nhân nghiên cứu 34

3.1.1. Đặc điểm phân bố bệnh nhân theo giới của 2 nhóm nghiên cứu . 34

3.1.2. Đặc điểm phân bố bệnh nhân theo tuổi của 2 nhóm nghiên cứu.. 34

3.1.3. Đặc điểm tiền sử mắc bệnh của 2 nhóm bệnh nhân nghiên cứu ..35

3.1.4. Các triệu chứng lâm sàng của bệnh nhân trước nghiên cứu 35

3.1.5. Mức độ tổn thương khớp gối trên XQ theo Kellgren và Lawrence ..38

3.1.6. Phân bố bệnh nhân theo thể bệnh của YHCT 38

3.2. Đánh giá kết quả điều trị 38

3.2.1. Hiệu quả giảm đau sau điều trị 38

3.2.2. Đánh giá hiệu quả phục hồi chức năng vận động khớp gối 42

3.2.3. Kết quả nghiên cứu trên các chỉ số cận lâm sàng 45

3.3. Các tác dụng không mong muốn 46

3.3.1. Trên lâm sàng 46

3.3.2. Trên cận lâm sàng 46

CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN 48

4.1. Bàn luận đặc điểm dịch tễ học của nhóm bệnh nhân nghiên cứu 48

4.1.1. Yếu tố giới tính 48

4.1.2. Yếu tố tuổi 48

4.1.3. Đặc điểm tiền sử bệnh lý 49

4.2. Bàn luận về một số chỉ số lâm sàng, cận lâm sàng trước điều trị 50

4.2.1. Triệu chứng lâm sàng chung 50

4.2.2. Đánh giá mức độ đau khớp gối theo thang điểm VAS trước ĐT. 50

4.2.3. Đánh giá mức độ đau khớp gối theo thang điểm Lequesne trước

điều trị 51

4.2.4. Đánh giá chức năng vận động khớp gối theo tầm vận động khớp

gối trước điều trị 51

4.2.5. Đánh giá chức năng vận động khớp gối theo chỉ số gót mông

trước điều trị 52

4.2.6. Đặc điểm chung về XQ 52

4.3. Đánh giá kết quả điều trị 53

4.3.1. Hiệu quả giảm đau sau điều trị theo thang điểm VAS 53

4.3.2. Hiệu quả giảm đau sau điều trị theo thang điểm Lequesne 55

4.3.3. Hiệu quả phục hồi chức năng vận động khớp gối 58

4.3.4. Đánh giá mức độ sưng khớp sau điều trị 59

4.3.5. Đánh giá các chỉ số cận lâm sàng sau điều trị 60

4.4. Tác dụng không mong muốn trên lâm sàng và cận lâm sàng 60

4.4.1. Trên Lâm sàng 60

4.4.2. Trên cận lâm sàng 60

KẾT LUẬN 62

KIẾN NGHỊ 63

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC