Đánh giá hiệu quả điều trị chứng táo bón của bài thuốc ma tử nhân

Táo bón là hiện tượng đại tiện khó khăn do phân lưu giữ trong ruột quá lâu làm cho số lần đi ngoài  ít dưới  3 lần  trên  tuần,  phân  thường  khô cứng. Nguyên nhân gây táo bón có thể do chế độ ăn ít chất xơ, uống ít nước, do lối sống, thói quen, do thuốc, do bệnh tật, tổn thương thực thể đại tràng,  hậu  môn  trực  tràng,  tổn  thương não  tuỷ sống…  [4]. Y học  hiện  đại  (YHHĐ) điều  trị táo bón tuỳ theo nguyên nhân có thể dùng thuốc, thủ thuật, phẫu thuật. Các thuốc chống táo bón có nhiều loại: thuốc gây kích thích, thuốc thẩm thấu, thuốc làm trơn ruột, thuốc tăng khối lượng phân và số lượng nước trong phân, thuốc gây thải phân ở trực tràng. Các thuốc này điều trị táo bón có hiệu quả  nhưng dùng  kéo  dài  sẽ  dẫn  đến  những  tác dụng không mong muốn như mất nước, tổn thương niêm mạc hậu môn trực tràng, giảm hấp thu, lệ thuộc thuốc, rối loạn phản xạ đại tiện.
Y  học  Cổ  truyền  (YHCT)  có  nhiều  phương pháp  điều trị chứng táo  bón như: châm  cứu, xoa bóp,  bấm  huyệt,  khí công  dưỡng  sinh và  dùng thuốc [1]. Có rất nhiều vị thuốc trong nhóm thuốc tả hạ như: đại hoàng, muồng trâu… có các bài thuốc có tác dụng xổ, nhuận tràng như “Đại thừa khí thang”, “Nhuận trường hoàn” [2; 6], đã được sử  dụng  nhiều  từ  nhiều  năm  qua bởi  các  thầy thuốc Y học Cổ truyền, hoặc truyền miệng trong dân gian [8]. Mỗi bài thuốc, mỗi vị thuốc đều có tác  dụng  đối  với  chứng  táo  bón  ở  các  thể  bệnh khác nhau. Ở nước ta việc nghiên cứu các vị thuốc hoặc các bài thuốc Y học Cổ truyền để điều trị táo bón  chưa được  nghiên  cứu  nhiều.  Do vậy,  việc tiếp tục nghiên cứu tìm ra các thuốc điều trị có tác dụng với chứng táo bón là hết sức cần thiết. Theo cổ phương, bài thuốc “Ma tử nhân” của tác giả Trương Trọng  Cảnh  vẫn  được  sử  dụng  trên  lâm sàng điều trị chứng táo kết thể nhiệt kết [7], nhưng cho đến  nay vẫn  chưa có  một  nghiên  cứu  nào đánh giá tác dụng của bài thuốc trong điều trị chứng táo bón. Vì vậy, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài này nhằm mục tiêu:
Đánh giá tác dụng của bài thuốc “Ma tử nhân“ trong điều trị chứng táo bón trên lâm sàng.
Nghiên cứu được tiến hành trên 50 bệnh nhân có chứng táo bón. Mục tiêu: đánh giá tác dụng điều trị chứng táo bón của bài thuốc Ma Tử nhân (gồm Ma nhân, Hạnh nhân, Bạch thược, Đại hoàng, Hậu phác và chỉ thực).Đối  tượng  và  phương pháp  nghiên  cứu:  50 bệnh nhân có chứng  táo bón được  điều trị bằng bài thuốc Ma tử nhân. Thuốc được bào chế dưới dạng viên nén (0,3 g/viên). Thuốc được uống 14 viên/ngày chia 2 lần sáng và chiều, liên tục trong 7 ngày. Kết quả: nghiên cứu cho thấy trong thời gian dùng thuốc tỷ lệ không táo bón đạt 86%. Sau 7 ngày dừng thuốc tỷ lệ không táo bón đạt 66%. Kết luận: thuốc có tác dụng tốt trong điều trị bệnh nhân táo bón.