Đánh giá hình thái và chức năng thất trái bằng siêu âm Doppler tim ở bênh nhân tăng huyết áp có hội chứng chuyển hoá

Hiên nay cả nhân loại đang đối mặt với gánh nặng toàn cầu về các bênh lý tim mạch và chuyển hoá. Theo thống kê của AHA, năm 2002, các bênh tim mạch là nguyên nhân gây ra 1/3 các trường hợp tử vong trên toàn cầu (khoảng 17 triệu cas), trong đó 80% các trường hợp này xảy ra ở các nước có thu nhập thấp và trung bình. Dự đoán đến 2020, tỷ lệ tử vong do các bệnh tim mạch sẽ tăng tới khoảng 20 triệu ca. Trong số các yếu tố nguy cơ của bệnh tim mạch, có các yếu tố nguy cơ có thể thay đổi được như : hút thuốc lá, rối loạn lipid máu ( Tăng LDL cholesterol, Giảm HDL cholesterol, Tăng triglycerides), tăng huyết áp, tiểu đường, béo phì, lười vận đông, uống nhiều rượu và có những nguy cơ không thay đổi được như tuổi, giới, tiền sử bản thân hoặc gia đình mắc bệnh tim mạch.Tăng huyết áp được coi là yếu tố nguy cơ hàng đầu của bệnh tim mạch. Nguy cơ tim mạch sẽ tăng vọt lên khi có sự kết hợp của nhiều yếu tố nguy cơ như tăng huyết áp, hút thuốc lá, mức cholesterol. Mối liên kết giữa các rối loạn chuyển hoá nhất định và bệnh tim mạch đã được biết đến từ những năm 1940. Hôi chứng chuyển hoá được đặc trưng bởi một nhóm các nhân tố nguy cơ chuyển hoá trong cơ thể. Cho đến nay, nhiều tác giả đã công nhận 6 yếu tố thuộc thành phần của hôi chứng chuyển hoá, gồm: kháng insulin, béo bụng, tăng mỡ máu, tăng huyết áp, tình trạng tiền viêm và tiền huyết khối. Hội chứng chuyển hoá ngày càng phổ biến ở Hoa Kỳ, ước tính khoảng 50 triệu người mắc hội chứng này. Ở Việt Nam, cùng với sự phát triển về kinh tế trong những năm gần đây, tỷ lệ mắc tăng huyết áp, đái tháo đường, hay béo phì, rối loạn chuyển hoá lipid cũng tăng đáng kể.Suy chức năng tim ở bệnh nhân tăng huyết áp là yếu tố quan trọng dẫn đến tàn phế và tử vong. Đã có nhiều nghiên cứu về chức năng tim ở bệnh nhân tăng huyết áp nhưng cho đến nay chưa thấy có nghiên cứu nào đánh giá về chức năng về tim ở bênh nhân tăng huyết áp có hội chứng chuyển hoá. Vì vậy, chúng tôi thực hiên đề tài :

“ Đánh giá hình thái và chức năng thất trái bằng siêu âm Doppler tim ở bênh nhân tăng huyết áp có hội chứng chuyển hoá ”

Với hai mục tiêu sau :

1. Đánh giá về hình thái và chức năng thất trái bằng siêu âm Doppler tim ở bênh nhân tăng huyết áp có hội chứng chuyển hoá

2. Tìm hiểu mối liên quan giữa những yếu tố của hội chứng chuyển hoá với các thông số về hình thái và chức năng thất trái trên siêu âm Doppler tim ở bênh nhân tăng huyết áp có hội chứng này.

MỤC LỤC

ĐẶT VẤN ĐỀ 1

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN 3

1. ĐẠI CƯƠNG VỀ TẢNG HUYẾT Áp 3

1.1. Định nghĩa tăng huyết áp 3

1.1.1. Định nghĩa chung 3

1.1.2. Một số định nghĩa khác 3

1.1.3. Phân loại tăng huyết áp 4

1.1.4. Chẩn đoán xác định Tăng huyết áp : bằng cách đo huyết áp 4

1.2. Đại cương về Hội Chứng Chuyển Hoá 5

1.2.1. Tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế Thế giới 7

1.2.2. Tiêu chuẩn của ATP III( NCEP)[30] 8

1.2.3. Tiêu chuẩn của hội các nhà nội tiết học lâm sàng Hoa Kỳ 8

1.2.4. Tiêu chuẩn của nhóm nghiên cứu kháng insulin châu Âu 9

1.2.5. Tiêu chuẩn của IDF (Liên đoàn đái tháo đường quốc tế):[67] 9

2. SINH BỆNH HỌC CỦA HỘI CHỨNG CHUYỂN HOÁ 10

2.1 Béo phì và sự phân bố mỡ bất thường của cơ thể 10

2.2. Vấn đề kháng insulin 10

2.2.1. Kháng insulin có vai trò then chốt trong sinh bệnh học của Hội

chứng chuyển hóa 10

2.3 Chuyển hóa của các lipoprotein trong điều kiện kháng insulin 12

3. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐỘC LẬP TRONG HỘI CHỨNG CHUYỂN

HÓA 15

3.1. Tuổi: 15

3.2. Giới: 16

3.3. Dân tộc: 16

3.4. Thừa cân, béo phì và rối loạn phân bố mỡ của cơ thể 17

3.5. Chế độ ăn và mức độ hoạt động thể lực 17

3.6. Cân nặng khi sinh 17

3.7. Các yếu tố về gen 18

3.8. Các nội tiết tố: 18

3.8.1. Glucocorticoid: 18

3.8.2. Hormon tăng trưởng, GH( Growth Hormon) 20

3.8.3. Insulin-like growth factor-I(IGF-I) 22

3.9. Viêm: 22

3.10. Alcohol: 23

3.11. Bệnh đồng hành 23

4. VAI TRÒ CỦA SIÊU ÂM TRONG ĐÁNH GIÁ CHÚC NĂNG THAT TRÁI… 24

4.1. Thăm dò chức năng tâm thu thất trái :[4] 24

4.2. Chức năng tâm trương thất trái (CNTTrTT) 26

4.2.1. Siêu âm TM: 27

4.2.2. Siêu âm Doppler: 27

CHƯƠNG 2: ĐÔI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN cúu 32

2.1. ĐÔI TƯỢNG NGHIÊN CÚU: 32

2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn 32

2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ 32

2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN cúu 33

2.2.1. Thiết kế nghiên cứu 33

2.2.2. Cỡ mẫu nghiên cứu : 33

2.2.3. Các bước tiến hành 33

2.3. PHƯƠNG PHÁP TIẾN HÀNH SIÊU ÂM DOPPLER TIM: 33

2.3.1. Địa điểm: 33

2.3.2. Phương tiện: 33

2.3.3. Phương pháp tiến hành thăm dò siêu âm tim: 33

2.3.4. Thăm dò chức năng tâm thu thất trái: 34

2.3.5. Thăm dò chức năng tâm trương thất trái : 34

2.4. XỬ LÝ THỐNG KÊ SỐ LIỆU: 36

CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 37 

3.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU: 37

3.1.1. Tỷ lệ giới của hai nhóm nghiên cứu 37

3.1.2. Phân bố theo tuổi của nhóm THA có HCCH và nhóm THA : 38

3.1.3 : Tiền sử hút thuốc lá: 39

3.1.4 So sánh tiền sử ĐTĐ giữa hai nhóm: 39

3.1.5 : So sánh huyết áp giữa 2 nhóm THA có HCCH và THA : 40

3.1.6 Tần suất xuất hiện các yếu tố trong tiêu chuẩn chẩn đoán hội chứng

chuyển hóa ở nhóm nghiên cứu 40

3.1.7 : So sánh các thành phần của mỡ máu giữa nhóm THA có HCCH và

nhóm THA: 41

3.1.8 Phân bố các yếu tố chuyển hóa theo giới: 42

3.2 Kết quả siêu âm tim ở nhóm bệnh và nhóm chứng: 43

3.2.1 Kết quả siêu âm tim TM ở nhóm bệnh và nhóm chứng: 43

3.2.2 Kết quả siêu âm Doppler dòng chảy qua van hai lá của nhóm bệnh

và nhóm chứng: 44

3.2.3: So sánh các thông số trên siêu âm Doppler mô giữa hai nhóm THA có HCCH và THA : đo ở vị trí vách liên thất (n =58) và thành bên(n= 31)

45

3.2.4: So sánh khối lượng cơ thất trái giữa nhóm THA có HCCH và nhóm THA: 46

3.2.5 Phân tích một số đặc điểm ở nhóm nữ giữa hai nhóm THA có

HCCH và nhóm THA: 46

3.2.6 So sánh một số thông số trên siêu âm ở nhóm nam THA c ó HCCH 49

3.3. Tìm hiểu mối tương quan giữa giữa từng yếu tố của hội chứng chuyển hóa

với các thông số về chức năng thất trái ở bệnh nhân THA có HCCH 51

3.3.1 Tương quan với HA tâm thu với một số thống số chức năng thất trái: 51

3.3.2 Với Glucose máu :

3.3.3 Với Triglycerid :…. 

3.3.4 BMI với một số thông số chức năng thất trái:: 54

3.3.5 Vòng bụng với một số thông số chức năng thất trái: 55

3.3.6 Tương quan giữa E/Em với khối lượng cơ thất trái, r =0.51 56

CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN 57

4.1 Đặc điểm của bệnh nhân nghiên cứu 57

4.2- Biến đổi của một số thông số siêu âm tim ở bệnh nhân THA có Hội chứng chuyển hóa: 61

4.2.1 Các thông số trên siêu âm TM 61

4.2.2- Biến đổi thông số siêu âm Doppler tim dòng chảy van hai lá và

dòng chảy trong tĩnh mạch phổi: 63

4.2.3- Biến đổi chỉ số Tei ở nhóm THA có HCCH so với nhóm THA. ..65

4.2.4- Biến đổi các thông số trên siêu âm Doppler mô giữa hai nhóm:… 66

4.2.5- Khối lượng cơ thất trái và chỉ số khối lượng cơ thất trái ở hai

nhóm: 69

4.2.6 So sánh một số thông số siêu âm của nhóm nữ THA có HCCH so

với nhóm nữ THA không có HCCH 70

4.2.7 So sánh một số thông số siêu âm của nhóm nam THA có HCCH và

nhóm nam THA 71

4.3. Mối tương quan giữa yếu tố của HCCH với các thông số về chức năng

tâm thu thất trái: 71

4.3..1 Tương quan giữa huyết áp tâm thu tối đa với khối lượng cơ thất trái 71

4.3.2 Tương quan giữa Huyết áp tâm thu với một số thông số siêu âm . 72

4.3.3 Tương quan giữa vòng bụng và sóng đầu tâm trương (Em) trên

doppler mô và với tỷ lệ E/A 72

4.3.4 Tương quan giữa tỷ lệ E/Em và LVM (khối lượng cơ thất trái):…. 73

KẾT LUẬN 74

KIẾN NGHỊ 76

TÀI LIỆU THAM KHẢO