Đánh giá hoạt động bệnh lupus ban đỏ hệ thống theo chỉ số SLEDAI và so sánh với một số chỉ số khác

Lupus ban đỏ hệ thống (systemic lupus erythematosus-SLE) là một bệnh viêm hệ thống, có cơ chế tự miễn, chưa rõ nguyên nhân. Bệnh đặc trưng bởi hiện tượng cơ thể con người tự sản xuất các tự kháng thể chống lại một số thành phần của chính mình. Trên lâm sàng, bệnh biểu hiện tổn thương ở nhiều cơ quan, có những đợt tiến triển nặng xen kẽ các đợt lui bệnh [3].

Ở Mỹ, tỉ lệ mắc bệnh lupus ban đỏ hệ thống khoảng 1/1000 dân số với số dân là 308 549 000 người chiếm 4,54% dân số thế giới (theo United States Official Population Clock – 2008). Số bệnh nhân lupus phải điều trị tại khoa Xương Khớp bệnh viện Bạch Mai (1999-2000) chiếm 6,59% tổng số bệnh nhân điều trị nội trú của khoa. Bệnh gặp ở mọi lứa tuổi, cả hai giới nhưng nữ giới chiếm tỉ lệ cao nhất, đặc biệt nữ giới đang trong độ tuổi sinh đẻ [15].

Tổn thương của bệnh lupus rất đa dạng, có thể biểu hiện ở da, niêm mác, thần kinh-tâm thần, tim mạch, thận, phổi-màng phổi… với nhiều mức độ khác nhau [3]. Cùng với sự tiến bộ của y học, ngày càng có nhiều bằng chứng về sự bất thường miễn dịch đã được phát hiện như kháng thể kháng nhân, kháng thể kháng DNA chuỗi kép, kháng thể kháng tế bào, kháng thể kháng phân tử, các phức hợp miễn dịch… Lupus ban đỏ hệ thống là một bệnh tự miễn hệ thống điển hình.

Việc đánh giá mức độ hoạt động của bệnh lupus ban đỏ rất quan trọng nhằm xác định phác đồ điều trị và tiên lượng. Tuy nhiên, đây là vấn đề phức tạp do triệu chứng bệnh rất đa dạng, tổn thương tại nhiều nhiều cơ quan. Nhằm đánh giá mức độ hoạt động bệnh lupus ban đỏ hệ thống, giới chuyên môn đề nghị tới hơn 60 công cụ lượng giá như SLEDAI (Systemic Lupus Erythematosus Disease Activity Index), BILAG (British Isles Lupus

Assessment Group), SLAM (Systemic Lupus Activity Measure), LAI (Lupus Activity Index), ECLAM.. .Mỗi chỉ số có ưu và nhược điểm khác nhau, trong đó chỉ số SLEDAI, SLAM, ECLAM được nhiều sử dụng rộng rãi hơn cả do dễ áp dụng và có độ nhậy cao [33], [34].

Ở Việt Nam, từ năm 1970 trở về đây, đã có nhiều công trình nghiên cứu về bệnh lupus ban đỏ hệ thống ở nhiều chuyên ngành khác nhau như Nội khoa, Da liễu, Huyết học, Dị ứng- Miễn dịch lâm sàng… Đa số các đề tài chỉ dừng lại ở việc mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng của bệnh mà chưa đưa ra được phản ánh chung về mức độ hoạt động của bệnh. Chỉ số SLEDAI là chỉ số đã được áp dụng trên toàn cầu, phản ánh rất tốt mức độ hoạt động bệnh lupus ban đỏ hệ thống. Vì vậy chúng tôi tiến hành đề tài “Đánh giá hoạt động bệnh lupus ban đỏ hệ thống theo chỉ số SLEDAI và so sánh với một số chỉ số khác” nhằm hai mục tiêu sau:

1- Áp dụng chỉ số SLEDAI trong việc đánh giá mức độ hoạt động của bệnh lupus ban đỏ hệ thống.

2- So sánh về khả năng đánh giá mức độ hoạt động bệnh lupus ban đỏ hệ thống giữa chỉ số SLEDAI và các chỉ số SLAM, ECLAM.

MỤC LỤC

ĐẶT VẤN ĐỀ 1

Chương 1: TỔNG QUAN 3

1.1. Vài nét về lịch sử của bệnh Lupus ban đỏ hệ thống 3

1.2. Về miễn dịch – sinh lý bệnh của bệnh SLE

1.2.1. Các yếu tố gây bệnh:

1.2.2. Cơ chế bệnh sinh

1.2.3. Triệu chứng, chẩn đoán bệnh lupus ban đỏ hệ thống 5

1.2.4. Chẩn đoán xác định bệnh lupus ban đỏ hệ thống 9

1.3. Một số chỉ số đánh giá hoạt động bệnh 10

1.3.1. Chỉ số Systemic Lupus Activity Measure (SLAM) 18

1.3.2. Chỉ số European Concensus Lupus Activity Measurement 26

1.3.3. Chỉ số SLEDAI 11

1.4. Vài nét về tình hình nghiên cứu SLE trong nước 32

Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 34

2.1. Địa điểm và thời gian nghiên cứu 34

2.2. Đối tượng nghiên cứu 34

2.2.1. Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân nghiên cứu 34

2.2.2. Tiêu chuẩn loại bệnh nhân khỏi nghiên cứu 34

2.3. Phương pháp nghiên cứu 34

2.3.1. Thiết kế nghiên cứu 34

2.3.2. Nội dung nghiên cứu 34

2.5. Xử lí kết quả nghiên cứu: 39

2.6. Khía cạnh đạo đức của đề tài 39

Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 41

3.1. Đặc điểm chung của nhóm nghiên cứu 41

3.2. Các chỉ số 47

3.2.1. Chỉ số SLEDAI 47

3.2.2. Chỉ số SLAM 52

3.2.3 Chỉ số ECLAM 54

3.3. So sánh các chỉ số SLEDAI, SLAM, ECLAM 56

Chương 4: BÀN LUẬN 64

4.1. Đặc điểm bệnh nhân trong nhóm nghiên cứu 64

4.1.1. Bàn luận về đặc điểm dịch tễ

4.1.2. Biểu hiện lâm sàng và cận lâm sàng của các bệnh nhân lúc mới

vào viện 66

4.2. Các chỉ số 73

4.2.1. Chỉ số SLEDAI 73

4.2.2. Chỉ số SLAM 76

4.2.2. Chỉ số ECLAM 77

4.2.3. So sánh các chỉ số SLEDAI, SLAM, ECLAM 79

KẾT LUẬN 87

KIẾN NGHỊ 88

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC