Đánh giá kết quả điều trị của Tocilizumab (Actemra) ở bệnh nhân viêm khớp dạng thấp

Tocilizumab(Artemra)  là  một  kháng  thể đơn dòng ức chế yếu tố viêm interleukin-6 (IL-6) được cơ quan quản lý thực phẩm và thuốc Hoa Kỳ (FDA) công nhận chỉ định điều trị bệnh viêm khớp dạng thấp, viêm khớp thiếu niên tự phát  [1].  Interleukin-6  (IL-6)  là  một  trong những cytokin đóng vai trò quan trọng trong quá trình bệnh sinh của bệnh viêm khớp dạng thấp (VKDT) [2, 3]. Điều trị bệnh viêm khớp dạng thấp cần phải phối hợp nhiều biện pháp điều trị nhằm mục đích hạn chế sự tổn thương sụn  khớp  và  màng  hoạt  dịch.  Theo Fleishmann R [4] Interleukin-6 giữ vai trò quan trọng trong quá trình viêm vì IL-6 là sản phẩm của các tế bào khác nhau  có vai trò hoạt hoá và kích thích nguyên bào sợi tăng sinh tạo ra các chất tiêu protein (matrix metallopro- teinase) và IL-6 còn có vai trò kích thích làm tăng các cytokin và các chất tiền viêm khác gây nên tình trạng viêm mạn tính trong các bệnh tự miễn dịch, đặc biệt là bệnh viêm khớp dạng thấp. Vì vậy thuốc tocilizumab (Artemra) ức chế IL-6 sẽ làm giảm nồng độ cytokin IL-6, ức chế quá trình viêm và kiểm soát sự tiến triển của bệnh viêm khớp dạng thấp [2, 5].
Hiện nay tocilizumab (Artemra) được đánh giá là một trong những liệu pháp điều trị sinh học tốt, hiệu quả và an toàn trong điều trị bệnh viêm khớp dạng thấp đặc biệt là các trường hợp bệnh nhân không đáp ứng với các phương pháp điều trị trước đây đã áp dụng, kể cả các trường hợp điều trị với thuốc có tác dụng sinh học khác [2, 4, 5], tuy nhiên do Ac- temra là một loại thuốc mới, giá thành thuốc còn cao và phải truyền tĩnh mạch nên việc sử dụng điều trị thuốc này cho bệnh nhân viêm khớp dạng thấp ở nước ta còn hạn chế. Chúng tôi tiến hành đề tài này nhằm mục đích bước đầu đánh giá hiệu quả và an toàn sau 12 tuần điều trị tocilizumab (Artemra) của 10 bệnh nhân viêm khớp dạng thấp được chẩn đoán và điều trị tại khoa Khớp bệnh viện Bach Mai từ tháng 9 năm 2011 đến tháng 1 năm 2012.
II.    ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP
1.    Đối tượng
10 bệnh nhân được chẩn đoán viêm khớp dạng thấp theo tiêu chuẩn của Hội Thấp khớp học Hoa kỳ (1987) điều trị tại Khớp bệnh viện Bạch Mai trong thời gian từ tháng 9/2011 đến tháng 1/2012. Tiêu chuẩn loại trừ: bệnh nhân viêm khớp dạng thấp có phối hợp với các tổn thương lao, nhiếm khuẩn nặng, nhiễm nấm. bệnh ác tính. Các bệnh nhân có các xét nghiệm dương tính: Mantoux, HIV, HbsAg đều loại khỏi nghiên cứu này.
2.    Phương pháp: mô tả cắt ngang, tiến cứu có can thiệp điều trị: bệnh nhân đều được khám lâm sàng, xác định thang điểm đau VAS, số khớp sưng, khớp đau, thời gian cứng khớp buổi sáng, chỉ số DAS 28-CRP, các xét nghiệm huyết học, sinh hoá, yếu tố dạng thấp (RF)…đều được đánh giá tại các thời điểm truớc khi điều trị (T0), sau 4 tuần (T1), 8 tuần (T2) và 12 tuần (T3) điều trị. Chụp tim phổi kiểm tra tại 2 thời điểm T0 và T3. Liệu  trình   điều  trị  truyền  tĩnh  mạch  thuốc Actemra mỗi tháng 1 lần với liều 8mg/kg/4 tuần.
III.    KẾT QUẢ
1.    Đặc điểm bệnh nhân nghiên cứu
Nhóm bệnh nhân nghiên cứu có tuổi trung bình là 36,8 ± 10,4 tuổi (từ 22 tuổi đến 55 tuổi), trong đó bệnh nhân nữ chiếm đa số 8/10 bệnh nhân (80%), thời gian mắc bệnh trung bình là 4,8 năm (từ 1 năm đến 9 năm). Có 6/10 bệnh nhân (60%) có tình trạng phụ thuộc corticoid. Các bệnh nhân đều đã được đìều trị ít nhất bằng một loại thuốc cơ bản như cloro- quin (90%), methotrexat (70%), salaropyrin (30%), medrol (60%) với thời gian sử dụng các thuốc điều trị cơ bản trung bình là 2,3 ± 1,7 năm
Nghiên cứu nhằm bước đầu đánh giá hiệu quả, tính an toàn của Tocilizumab (Artemra) sau 12 tuần  điều trị bệnh nhân viêm khớp dạng thấp. Kết quả cho thấy sự cải thiện có ý nghĩa thống kê với p < 0,01 về lâm sàng và tiến triển bệnh ở cả 10 bệnh nhân viêm khớp dạng thấp sau 12 tuần điều trị bằng Artemra như thang điểm đau VAS (giảm từ 7,7 xuống 1,9), chỉ số hoạt động DAS28-CRP (giảm từ 5,45 xuống 2,1) và các chỉ số viêm khác (tốc độ máu lắng, CRP) đều giảm có ý nghĩa thống kê (p < 0,01). Không có tác dụng phụ của thuốc được ghi nhận trong thời gian nghiên cứu. Kết luận: Tocilizumab (Artemra) có hiệu quả điều trị bệnh viêm khớp dạng thấp.