Đánh giá kết quả điều trị gãy kín mâm chày bằng phẫu thuật kết hợp xương nẹp vít tại Bệnh viện hữu nghị Việt Đức

Luận văn Đánh giá kết quả điều trị gãy kín mâm chày bằng phẫu thuật kết hợp xương nẹp vít tại Bệnh viện hữu nghị Việt Đức.Gãy mâm chày là gãy nội khớp, nếu điều trị không tốt sẽ ảnh hưởng đến chức năng vận động và để lại nhiều di chứng như: thoái hoá khớp gối, cứng khớp… ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống của người bệnh. Tuỳ theo cơ chế chấn thương mà có thể gặp: Gãy mâm chày ngoài, gãy mâm chày trong hoặc cả hai mâm chày. Gãy mâm chày còn hay phối hợp với các tổn thương dây chằng, sụn chêm, động mạch khoeo vv… Tuy vậy gãy mâm chày ngoài hay gặp nhất chiếm tỉ lệ 60 – 70% [1] [2] [3].

Đánh giá kết quả điều trị gãy kín mâm chày bằng phẫu thuật kết hợp xương nẹp vít tại Bệnh viện hữu nghị Việt Đức Trong những năm gần đây ở Việt Nam số lượng gãy mâm chày tăng lên rất nhiều do sự tăng lên của phương tiện giao thông và tai nạn giao thông. Theo nhiều tác giả gãy mâm chày do tai nạn giao thông chiếm đến 60% – 80% [1] [4] [5].
Chẩn đoán gãy mâm chày chủ yếu dựa vào lâm sàng và X-quang thẳng nghiêng, chụp phim mâm chày ở nhiều tư thế. Cùng với xu thế phát triển không ngừng của khoa học kĩ thuật, chẩn đoán gãy mâm chày còn dựa vào chụp cắt lớp vi tính, cộng hưởng từ, cắt lớp vi tính 64 dãy có dựng hình mâm chày cho thấy rõ tổn thương mâm chày và tổn thương phối hợp như: dây chằng, sụn chêm… Siêu âm doppler mạch phát hiện tổn thương mạch khoeo phối hợp. Ngoài ra còn phương pháp nội soi khớp để chẩn đoán và phối hợp điều trị [2] [6] [7] [8] [9] [10].
Gãy mâm chày được điều trị bằng nhiều phương pháp. Điều trị bảo tồn: kéo nắn bó bột, kéo liên tục. Điều trị bằng phẫu thuật: cố định ngoài, cố định trong. Việc điều trị ngoại khoa còn rất phức tạp, vì ngoài vấn đề phục hồi hình thể giải phẫu, cần phải đảm bảo sự vững chắc cơ năng của khớp gối, đảm bảo cho người bệnh vận động sớm thì mới đạt kết quả về chức năng tốt tránh để lại các di chứng. Tất cả các phương pháp điều trị đều thống nhất đưa đến mục đích phục hồi lại giải phẫu của khớp, cố định vững chắc diện gãy đe tập vận động sớm.
Ở Việt Nam điều trị gãy mâm chày bằng cố định bên trong đã được sử dụng nhiều tại các cơ sở. Tại bệnh viện Việt Đức có một số lượng lớn bệnh nhân gãy mâm chày được phẫu thuật cố định nẹp vít. Tuy nhiên còn một số trường hợp kết quả chưa được như mong muốn do nhiều yếu tố như: cố định diện gãy không vững, bệnh nhân không chịu tập luyện sớm…
Vì vậy chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Đánh giá kết quả điều trị gãy kín mâm chày bằng phẫu thuật kết hợp xương nẹp vít tại Bệnh viện hữu nghị Việt Đức”
Nhằm các mục tiêu sau:
1. Mô tả đặc điếm lâm sàng, hình ảnh X-quang gãy kín mâm chày.
2. Đánh giá kết quả điều trị gãy kín mâm chày bằng phẫu thuật kết hợp xương nẹp vít.
MỤC LỤC

ĐẶT VẤN ĐỀ………………………………………………………………………………. 1
Chương I…………………………………………………………………………………. ….. 3
TỔNG QUAN ………………………………………………………………………………. 3
1.1. ðặc ñiểm giải phẫu vùng gối……………………………………………………. 3
1.1.1. ðầu trên xương chày………………………………………………………. 3
1.1.2. Sụn chêm……………………………………………………………………… 4
1.1.3. Bao khớp……………………………………………………………………… 6
1.1.4. Dây chằng ……………………………………………………………………. 6
1.1.5. Bao hoạt dịch………………………………………………………………… 8
1.1.6. ðộng mạch khoeo………………………………………………………….. 8
1.1.7. Tĩnh mạch khoeo ………………………………………………………….10
1.1.8. Thần kinh ……………………………………………………………………10
1.2. Tầm vận ñộng của khớp gối…………………………………………………….10
1.3. Cơ chế gãy mâm chày ……………………………………………………………11
1.4. Phân loại gãy mâm chày…………………………………………………………12
1.4.1. Phân loại của Duparc và Ficat………………………………………….12
1.4.2. Phân loại của Hohl. ……………………………………………………….13
1.4.3. Phân loại theo Schatzker J………………………………………………14
1.4.4. Phân loại gãy mâm chày theo hệ thống AO – ASIF. …………….16
1.5. Sinh lý liền xương…………………………………………………………………17
1.5.1. Liền xương kỳ ñầu………………………………………………………..18
1.5.2. Liền xương kỳ hai…………………………………………………………18
1.5.3. Quá trình liền xương xốp………………………………………………..20
1.5.4. Các yếu tố ảnh hưởng tới quá trình liền xươn g ……………………21
1.6. Chẩn ñoán …………………………………………………………………………..22
1.6.1. Lâm sàng…………………………………………………………………….22
1.6.2. Chẩn ñoán hình ảnh ………………………………………………………23
1.7. Các thể lâm sàng…………………………………………………………………..23
1.7.1. Vỡ mâm chày có hội chứng khoang …………………………………23
1.7.2. Vỡ mâm chày có biến chứng mạch máu:……………………………23
1.7.3. Vỡ mâm chày có biến chứng tổn thương dây thần kinh mác
chung………………………………………………………………………………….24
1.8. ðiều trị……………………………………………………………………………….24
1.8.1. ðiều trị bảo tồn…………………………………………………………….24
1.8.2. ðiều trị phẫu thuật ………………………………………………………..24
1.9. Tình hình ñiều trị gãy mâm chày………………………………………………27
1.9.1. Ở nước ngoài……………………………………………………………….27
1.9.2. Tại Việt nam………………………………………………………………..28
Chương II …………………………………………………………………………………..30
ðỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU…………………………30
2.1. ðối tượng nghiên cứu…………………………………………………………….30
2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân………………………………………..30
2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ………………………………………………………..30
2.2. Phương pháp nghiên cứu………………………………………………………..31
2.2.1. Hồi cứu ………………………………………………………………………31
2.2.2. Nghiên cứu tiến cứu………………………………………………………31
2.2.3. Chuẩn bị phẫu thuật và tiến hành phẫu thuật ………………………31
2.2.4. Chăm sóc và tập luyện sau mổ…………………………………………33
2.2.5. ðánh giá kết quả …………………………………………………………..34
2.3. Xử lý số liệu ………………………………………………………………………..3 7
Chương III………………………………………………………………………………….38
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU…………………………………………………………….38
3.1. ðặc ñiểm chung……………………………………………………………………38
3.1.1. Phân loại theo tuổi ………………………………………………………..38
3.1.2. Phân loại theo giới tính ………………………………………………….39
3.1.3. Phân bố theo nguyên nhân tai nạn…………………………………….39
3.1.4. Phân loại tổn thương theo Schatzker…………………………………40
3.1.5. Phương tiện sử dụng kết hợp xương………………………………….41
3.2. Kết quả ñiều trị…………………………………………………………………….43
3.2.1. Kết quả gần …………………………………………………………………43
3.2.2. Kết quả xa …………………………………………………………………..46
Chương IV………………………………………………………………………………… .53
BÀN LUẬN…………………………………………………………………………………5 3
4.1. Về ñặc ñiểm chung và phân loại theo Schatzker ………………………….53
4.1.1. Tuổi, giới và nguyên nhân tai nạn…………………………………….53
4.1.2. Kiểu gãy và thương tổn phối hợp……………………………………..55
4.1.3. ðiều trị trước mổ ………………………………………………………….56
4.2. Kết quả ñiều trị…………………………………………………………………….57
4.2.1. Kết quả gần …………………………………………………………………57
4.2.2. Kết quả xa. ………………………………………………………………….61
KẾT LUẬN…………………………………………………………………………………6 7
1. Về ñặc ñiểm lâm sàng, hình ảnh xquang gãy kín mâm chày……………..67
2. Kết quả ñiều trị……………………………………………………………………….6 7
Bệnh án minh họa 1:………………………………………………………………….68
Bệnh án minh họa 2:………………………………………………………………….72
TÀI LIỆU THAM KHẢO……………………………………………………………..76

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Nguyễn Hữu Tuyên (1997), Góp phần nghiên cứu về chẩn đoán và điều trị vỡ mâm chày tại bệnh viện Việt ðức (1994 – 1996), Luận án thạc sĩ y học, Trường ñại học Y Hà Nội.
4. Nguyễn Văn Hoà (2005), Đánh giá kết quả điều trị gãy kín mâm chày bằng kết hợp xương nẹp vít tại bệnh viện Việt Đức (2003 – 2005) Luận văn bác sỹ chuyên khoa cấp II, Đại học Y Hà Nội.
5. Lương Đình Lâm (2005), “Điều trị gãy mâm chày phức tạp bằng kết hợp tối thiểu và cố định ngoài Ilizarov”, Tạp chí Y học thành phố Hồ Chí Minh. Tập 9, tr. 211.
11. Nguyễn Văn Huy, Hoàng Văn Cúc (2011), Giải phẫu người, NXB Y học.
12. Phạm Đăng Diệu (2001), Giải phẫu chi trên – chi dưới, NXB Y học.
13. Đỗ Xuân Hợp (1981), Giải phẫu chức năng và ứng dụng chi trên – chi dưới, NXB Y học.
15. Nguyễn Quang Quyền (2013), Atlas giải phẫu người, Tài liệu dịch in lần III, NXB Y học.
20. Trần Đình Chiến (2006), Bệnh học chấn thương chỉnh hình, NXB quân đội nhân dân, tr.131.
21. Nguyễn Đức Phúc (2013), Chấn thương chỉnh hình, NXB Y học, tr.440.
29. Đỗ Lợi (1992), Bài giảng chấn thương chỉnh hính, Học viện quân y.
32. Nguyễn Đức Phúc (2010), Kĩ thuật mổ chấn thương chỉnh hình, NXB Y học, tr. 526.
35. Phùng Ngọc Hoà (2013), Bài giảng gãy mâm chày sau đại học, Lưu hành nội bộ.
46. Nguyễn Quang Long (1987), Sổ tay phẫu thuật viên bằng hình vẽ, NXB Y học.
47. Phùng Ngọc Hoà, Nguyễn Trung Sinh, Đoàn Việt Quân (1996), “Nhận xét về điều trị gãy mâm chày qua 30 trường hợp”, Hội nghị khoa học chấn thương chỉnh hình Bệnh viện Việt Đức
48. Trần Trung Dũng, Ngô Văn Toàn (2005), “Điều trị phẫu thuật gãy mâm chày”, Hội thảo khoa học chuyên ñề phẫu thuật chi dưới Việt –Mỹ.
49. Phạm Văn Ngọc (2009), nhận xét đặc điểm lâm sàng, x-quang và kết quả điều trị phẫu thuật vỡ mâm chày ngoài do chấn thương tại bệnh viện hữu nghị Việt Đức, Luận văn thạc sĩ y học, Đại học y Hà Nội.5.
51. Nguyễn Đình Phú (2011), Nghiên cứu điều trị gãy kín mâm chày loại V, VI theo phân loại của Schatzker bằng khung cố định ngoài cải biên, Luận án tiến sĩ y học, Học viện quân y