Đánh giá kết quả điều trị hóa chất bổ trợ ung thư đại tràng giai đoạn Dukes B tại bệnh viện K (2004 – 2009)

Ung thư đại trực tràng đã được nghiên cứu từ thời cổ đại với những khuyến cáo chữa trị nội khoa. Đến thế kỷ XX, ung thư đại tràng được nghiên cứu tích cực, sâu sắc hơn trên mọi phương diện, với những công trình nổi tiếng của Babcock, Dukes…
Ngày nay, tỷ lệ mắc ung thư đại trực tràng (trong đó khoảng 50% là ung thư đại tràng) tăng lên không ngừng [43], [55]. Bệnh hay gặp ở các nước phát triển và có xu hướng gia tăng ở các nước đang phát triển [13], [24]. Trên thế giới, ung thư đại trực tràng đứng hàng thứ hai trong số các bệnh ung thư ở cả hai giới, sau ung thư phổi ở nam và ung thư vú ở nữ [37], [43]. Tại Mỹ, ước tính năm 2007 có khoảng 153760 trường hợp ung thư đại trực tràng mới được chẩn đoán và 52180 trường hợp tử vong [46]. Tại Việt Nam, ung thư đại trực tràng đứng thứ tư ở nam giới và đứng thứ ba ở nữ giới [10], [22]. Tỷ lệ mắc chuẩn ung thư đại trực tràng trên người Hà Nội giai đoạn 2001-2004 ở nam là 13,5/100000 dân và ở nữ là 9,8/100000 dân [10], [11].
Phẫu thuật là biện pháp điều trị chủ yếu ung thư đại tràng. Phẫu thuật có khả năng điều trị tận gốc ung thư đại tràng. Tuy nhiên, hơn 50% ung thư đại tràng tái phát sau phẫu thuật do di căn vi thể [6]. Trong vòng 40 năm qua, thế giới đã có nhiều nghiên cứu khẳng định vai trò điều trị hóa chất bổ trợ trong ung thư đại tràng. Nhiều nghiên cứu chứng minh rằng hóa trị góp phần giảm tỷ lệ tái phát, tăng thời gian sống thêm cho bệnh nhân ung thư đại tràng. Hóa chất bổ trợ được xem là điều trị tiêu chuẩn cho ung thư đại tràng giai đoạn Dukes C (có di căn hạch). Đối với giai đoạn Dukes B (chưa di căn hạch) còn nhiều quan điểm khác nhau về vai trò của hóa trị. Hiện nay có nhiều nghiên cứu lớn đa trung tâm tiến hành thử nghiệm về điều trị hóa chất bổ trợ ung thư đại tràng giai đoạn Dukes B nhằm xác định vai trò của hóa trị và tìm ra phác đồ thích hợp cho ung thư đại tràng giai đoạn Dukes B. Năm 1987, Trung tâm Nghiên cứu Ung thư Quốc gia Canada đã đưa ra phác đồ FUFA (5FU + leucovorin). Phác đồ FUFA được coi là phác đồ chuẩn trong điều trị ung thư đại tràng [30]. Một nghiên cứu lớn đa trung tâm ở châu Âu (QUASAR collaborative Group) sử dụng phác đồ FUFA cho bệnh nhân ung thư đại tràng giai đoạn Dukes B, đặc biệt đối với nhóm bệnh nhân có nguy cơ cao, kết quả nghiên cứu cho thấy hóa trị bổ trợ làm tăng thời gian sống thêm toàn bộ 3% – 4% so với nhóm phẫu thuật đơn thuần [42].
Tại bệnh viện K, từ năm 1997 điều trị hóa chất bổ trợ bằng phác đồ FUFA cho thấy hiệu quả cải thiện thời gian sống thêm trên bệnh nhân ung thư đại tràng sau phẫu thuật. Đối với ung thư đại tràng giai đoạn Dukes B, sau phẫu thuật đơn thuần còn một số bệnh nhân biểu hiện di căn xa. Những bệnh nhân đó thường thuộc nhóm có yếu tố nguy cơ cao như độ biệt hóa thấp, u xâm lấn thanh mạc, CEA cao, tuổi < 40, phẫu thuật cấp cứu. Vì vậy, hóa trị bổ trợ sau mổ không chỉ dành cho ung thư đại tràng có di căn hạch (Dukes C) mà còn cần thiết cho ung thư đại tràng giai đoạn Dukes B khi bệnh nhân có một trong những yếu tố nguy cơ cao như kể trên. Chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Đánh giá kết quả điều trị hóa chất bổ trợ ung thư đại tràng giai đoạn Dukes B tại bệnh viện K (2004 – 2009)” với hai mục tiêu:
1.    Nhận xét một số đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng của ung thư đại tràng giai đoạn Dukes B.
2.    Đánh giá kết quả hoá trị phác đồ FUFA bổ trợ sau phẫu thuật triệt căn ung thư đại tràng giai đoạn Dukes B về thời gian sống thêm 5 năm và độc tính.
MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ    1
Chương 1: TỔNG QUAN    3
1.1.    Phôi thai học, giải phẫu học, mô    học, chức năng và sinh lý    3
1.1.1.    Phôi thai học    3
1.1.2.    Giải phẫu học    3
1.1.3.    Mô học    4
1.1.4.    Chức năng và sinh lý    4
1.2.    Dịch tễ học và sinh bệnh học    5
1.2.1.    Dịch tễ học    5
1.2.2.    Sinh bệnh học    6
1.3.    Chẩn đoán xác định    7
1.3.1.    Lâm sàng    7
1.3.2.    Cận lâm sàng    8
1.3.3.    Giải phẫu bệnh    10
1.4.    Chẩn đoán giai đoạn    12
1.4.1.    Phân loại Dukes    13
1.4.2.    Phân loại Dukes cải tiến    13
1.4.3.    Phân loại TNM    13
1.5.    Điều trị    15
1.5.1.    Phẫu thuật    15
1.5.2.    Hóa chất    17
1.6.    Tình hình nghiên cứu hóa trị    bổ trợ ung thư đại tràng giai    đoạn Dukes B. 23
1.6.1.    Tình hình nghiên cứu ở nước ngoài    23
1.6.2.    Tình hình nghiên cứu trong nước    25
Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN    CỨU    26
2.1.    Đối tượng nghiên cứu    26
2.1.1.    Đối tượng    26
2.1.2.    Tiêu chuẩn lựa chọn    26
2.1.3.    Tiêu chuẩn loại trừ    26
2.2.    Phương pháp nghiên cứu    27
2.2.1.    Thiết kế nghiên cứu    27
2.2.2.    Các bước tiến hành    27
2.3.    Phân tích và xử lý số liệu    32
2.4.    Khía cạnh đạo đức trong nghiên cứu    32
Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU    34
3.1.    Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng    34
3.1.1.    Tuổi và giới    34
3.1.2.    Triệu chứng lâm sàng    35
3.1.3.    Nội soi đại tràng    36
3.1.4.    Xét nghiệm CEA    37
3.1.5.    Giải phẫu bệnh    38
3.2.    Kết quả điều trị    39
3.2.1.    Đặc điểm bệnh nhân hai nhóm    39
3.2.2.    Sống thêm    40
3.2.3.    Độc tính của phác đồ FUFA    50
Chương 4: BÀN LUẬN    52
4.1.    Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng    52
4.1.1.    Tuổi và giới    52
4.1.2.    Triệu chứng lâm sàng    53
4.1.3.    Nội soi đại tràng    54
4.1.4.    Xét nghiệm CEA    55
4.1.5.    Giải phẫu bệnh    56
4.2.    Kết quả điều trị    57
4.2.1.    Thời gian sống thêm    57
4.2.2.    Độc tính của phác đồ FUFA    63
KẾT LUẬN    67
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC