Đánh giá kết quả điều trị hóa chất phác đồ r-chop trong u lympho ác tính không hodgkin tế bào b tại bệnh viện K

U lympho ác tính không Hodgkin (ULAKH) là nhóm bệnh tăng sinh ác tính dòng tế bào lympho, với biểu hiện phức tạp về lâm sàng, mô bệnh học và tiên lượng bệnh. Bệnh phát sinh và phát triển chủ yếu ở hệ thống hạch bạch huyết. Tuy nhiên, vì tế bào lympho còn phân bố ở khắp nơi trong cơ thể nên ULAKH có thể phát sinh ở ngoài hệ thống hạch và ngoài tổ chức bạch huyết như ở dạ dày, ruột, phổi, xương, vú, da…

Theo ghi nhận của tổ chức nghiên cứu ung thư toàn cầu (GLOBOCAN 2008, IARC). Trên thế giới, nam giới có tỷ lệ mắc ULAKH chuẩn theo tuổi là 6,1/100.000 dân, ở nữ tỷ lệ là 4,2/100.000 dân. Bệnh đứng thứ 12 trong các loại ung thư ở cả hai giới. Ở Việt Nam, cũng theo GLOBOCAN 2008 tỷ lệ mắc ULAKH chuẩn theo tuổi ở cả nam và nữ là 1,7/100.000 dân, đứng hàng thứ 14 trong các loại ung thư. Bệnh có tỷ lệ mắc cao ở các nhóm tuổi 35- 40 và 50-55 [37].

Những năm gần đây nhờ hiểu biết về hóa mô miễn dịch, sinh học tế bào và sinh học phân tử đã giúp cho phân loại chính xác hơn các dòng tế bào T, B và các thể mô học mới mà trước đây không phân loại được. Đó là phân loại mô học của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) năm 2001, với rất nhiều típ mô bệnh học mới. ULAKH là bệnh rất nhạy cảm với hoá trị và xạ trị. Mặc dù chẩn đoán bệnh ở giai đoạn muộn nhưng khả năng kiểm soát bệnh bằng hoá trị liệu còn khá cao. T ỉ lệ sống thêm 5 năm cho tất cả các giai đoạn, các th ể mô học khoảng 40-45% [2], [31]. Tuy nhiên mục tiêu của các nhà khoa học là hy vọng chữa khỏi những bệnh nhân (BN) ULAKH ở giai đoạn sớm, kéo dài cuộc sống tối đa cho những BN giai đoạn muộn và những BN bị tái phát.

Sự ra đời của điều trị đích trong ung thư là một bước đột phá lớn trong nền y học, mang lại niềm hy vọng cho nhiều BN ung thư. Trong ULAKH có khoảng 90% là loại u lympho tế bào B, trong đó 95% tế bào lympho B có CD20 dương tính. Rituximab là một kháng thể đơn dòng gắn với CD20 chỉ ở tế bào lympho B, khi Rituximab gắn với CD20 giúp cho tế bào này dễ dàng bị nhận diện hơn bởi hệ thống miễn dịch [38]. Trên thế giới, có nhiều nghiên cứu về việc kết hợp giữa Rituximab với hoá chất phác đồ CHOP (R-CHOP) trong điều trị bước 1 cho ULAKH tế bào B, như nghiên cứu GELA- 98.5 (2002) của Coiffier.B ở Mỹ, nghiên cứu MínT (2002, 2006) của Pfreundschuh.M ở Châu Âu…. Kết quả cho thấy tỷ lệ đáp ứng hoàn toàn, thời gian sống thêm không bệnh, sống thêm toàn bộ được cải thiện đáng kể so với phác đồ CHOP [32],[47]. Vì thế đến nay phác đồ R-CHOP đã được hầu hết các trung tâm ung thư trên thế giới ứng dụng.

Tại Bệnh viện K, nhờ sự phát triển của chuyên nghành giải phẫu bệnh với kỹ thuật nhuộm hóa mô miễn dịch. Cùng với việc cập nhật của các bác sỹ lâm sàng, phác đồ R-CHOP đã được áp dụng từ năm 2007. Cũng đã có một vài tổng kết ghi nhận hiệu quả điều trị của phác đồ này, tuy nhiên số lượng BN còn ít. Vì vậy chúng tôi tiến hành đề tài này nhằm mục đích:

1. Mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng bệnh ULAKH tế bào B có CD20(+) từ 2007- 2Ũ11.

2. Đánh giá kết quả điều trị và tác dụng không mong muốn của phác đồ R-CHOP.

MỤC LỤC

ĐẶT VẤN ĐỀ 1

Chương 1 : TỔNG QUAN TÀI LIỆU 13

1.1. Mô học và tế bào học 13

1.1.1. Hạch và mô lympho 13

1.1.2. Sự biến đổi của các tế bào ở nang lympho 15

1.1.3. Sự biệt hóa và chức năng của dòng tế bào lympho: 15

1.2. Dịch tễ học và các yếu tố nguy cơ 16

1.2.1. Dịch tễ học 16

1.2.2. Các yếu tố nguy cơ và bệnh sinh: 17

1.3. Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng ULAKH 20

1.3.1. Đặc điểm lâm sàng ULAKH: 20

1.3.2. Đặc điểm cận lâm sàng ULAKH: 20

1.4. Chẩn đoán giai đoạn: 22

1.5. Phân loại mô bệnh học ULAKH: 23

1.6. Điều trị ULAKH: 28

1.6.1. Phẫu thuật: 28

1.6.2. Xạ trị: 29

1.6.3. Hoá trị: 30

1.6.4. Hóa trị kết hợp kháng thể đơn dòng 32

1.6.5. Một số phương pháp điều trị khác 34

1.6.6. Các hóa chất sử dụng trong phác đồ R -CHOP 35

1 .V. Phác đồ điều trị cụ thể: 40

1.8. Các yếu tố tiên lượng 41

1.9. Theo dõi sau điều trị: 42

Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 43

2.1. Đối tượng nghiên cứu 43

2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn 43

2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ 43

2.2. Phương pháp nghiên cứu 43

2.2.1. Thiết kế nghiên cứu: Mô tả hồi cứu kết hợp với tiến cứu 43

2.2.2. Công thức tính cỡ mẫu 43

2.3 Trình tự nghiên cứu 44

2.3.1. Ghi nhận về lâm sàng 44

2.3.2. Ghi nhận về cận lâm sàng 45

2.3.3. Chẩn đoán giai đoạn theo hệ thống Ann Arbor và các yếu tố tiên

lượng (IPI) 45

2.3.4. Ghi nhận quá trình điều trị hóa chất: phác đồ R-CHOP 45

2.4. Đánh giá kết quả điều trị và các tác dụng không mong muốn 46

2.4.1. Kết quả điều trị 46

2.4.2. Tác dụng không mong muốn 47

2.5. Xử lý số liệu 48

2.6. Các biện pháp khống chế sai số 48

2.7. Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu 49

Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 51

3.1. Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng 51

3.1.1. Đặc điểm lâm sàng 51

3.1.2. Đặc điểm cận lâm sàng 58

3.2. Kết quả điều trị và các tác dụng không mong muốn 60

3.2.1 Kết quả điều trị 60

3.2.2 Các tác dụng không mong muốn 63

Chương 4: BÀN LUẬN 67

4.1. Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng 67

4.1.1. Đặc điểm lâm sàng 67

4.1.2. Đặc điểm cận lâm sàng 73

4.2. Kết quả điều trị và các tác dụng không mong muốn 74

4.2.1. Kết quả điều trị 74

4.2.2. Các tác dụng không mong muốn 77

KẾT LUẬN 81

KIẾN NGHỊ 83

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC