Đánh giá kết quả điều trị sỏi san hô thận bằng phương pháp Tuffier-Boyce tại Bệnh viện Việt Đức

Luận văn Đánh giá kết quả điều trị sỏi san hô thận bằng phương pháp Tuffier-Boyce tại Bệnh viện Việt Đức.Sỏi tiết niệu là bệnh lý thường gặp và hay tái phát ở Việt Nam và trên thế giới. Theo niên giám thống kê năm 2002, sỏi tiết niệu là bệnh đứng đầu trong mười bệnh lý thường gặp ở Việt Nam [2]. Trong bệnh lý sỏi tiết niệu, sỏi thận chiếm khoảng 40%[1]. Sỏi thận được gọi là sỏi san hô khi sỏi bể thận có nhánh vào trong hơn 1 đài thận, sỏi san hô thận chiếm 5 +12% (Theo Nguyễn Kỳ 2003 là 9,3%) [24]. Điều trị sỏi thận, nhất là sỏi san hô thường khó khăn rất nhiều so với việc điều trị sỏi niệu quản, hay sỏi thận đơn thuần.

Việc điều trị sỏi tiết niệu đã được nghiên cứu từ trước công nguyên nhưng phải đến đầu thế kỉ XIX phẫu thuật lấy sỏi thận mới được phát triển mạnh mẽ [54]. Từ thập niên 80 trở lại đây, nhờ sự phát triển của khoa học kĩ thuật trong lĩnh vực nội soi, cũng như các phương pháp điều trị ít xâm lấn lần lượt ra đời như tán sỏi ngoài cơ thể, lấy sỏi thận qua da, tán sỏi qua nội soi niệu quản ống soi mềm.

Ngày nay, ở các nước phát triển, nhờ áp dụng các phương pháp này đã giải quyết được khoảng 90 đến 95% bệnh nhân bị sỏi thận mà không cần can thiệp phẫu thuật. Tuy nhiên các nghiên cứu mới nhất về điều trị sỏi thận vẫn khẳng định vai trò không thể thiếu của phẫu thuật mở kinh điển.[49],[71].

Trái lại, ở Việt Nam do bệnh nhân đến muộn kèm theo bệnh lý sỏi thận phức tạp, sỏi đã quá lớn (sỏi san hô) kết hợp với nhiều biến chứng thì phẫu thuật mở sỏi thận vẫn giữ một vai trò quan trọng đặc biệt là sỏ i san hô.

Theo các tác giả nước ngoài, phẫu thuật mổ mở được đưa ra đối với các trường hợp sỏi san hô, sỏi thận phức tạp có kích thước lớn, sỏi đã có biến chứng hoặc khi các kĩ thuật ít xâm lấn thất bại.

Trong phẫu thuật sỏi thận, đã có nhiều phương pháp để điều trị thích hợp với các hình thái và kích thước của sỏi như: mở bể thận đơn thuần lấy sỏi, mở rộng bể thận nhu mô lấy sỏi, cắt cực dưới thận… Nhưng đối với các trường hợp sỏi san hô thì nên áp dụng phương pháp nào, chọn đường rạch nào trên thận để lấy sỏi nhằm giảm thiểu được các biến chứng: chảy máu, hoại tử nhu mô thận và ít ảnh hưởng nhất đến chức năng thận.

Phương pháp mở rộng nhu mô thận theo chiều dọc của thận theo kiểu bổ đôi thận để lấy sỏi san hô thận được Tuffier mô tả (1882)[85]. Năm 1976 Boyce. W. H [52] và sau đó là Brisset. J. M [81] đã mô tả đường rạch nhu mô thận theo chiều dọc không quá 2/3 thận tôn trọng phần cực trên và cực dưới- „„Phương pháp Tuffier – Boyce” để hạn chế tổn thương nhu mô thận mà vẫn đủ rộng rãi để lấy hết sỏi,

Ở nước ta, phẫu thuật lấy sỏi san hô theo phương pháp Tuffier – Boyce để lấy sỏi san hô thận vẫn còn được áp dụng. Với nhu cầu nghiên cứu các trường hợp sỏi san hô có chỉ định điều trị theo phương pháp này và đánh giá kết quả điều trị là một vấn đề cần thiết. Xuất phát từ thực tế trên, chúng tôi tiến hành đề tài.“Đánh giá kết quả điều trị sỏi san hô thận bằng phương pháp Tuffier – Boyce tại Bệnh viện Việt Đức” với các mục tiêu sau:

1. Nhận xét đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng của các bệnh nhân được tiến hành điều trị sỏi san hô thận theo phương pháp Tuffier – Boyce tại Bệnh viện Việt Đức.

2. Đánh giá kết quả điều trị sỏi san hô thận bằng phẫu thuật mở nhu mô lấy sỏi theo phương pháp Tuffier – Boyce.

MỤC LỤC

ĐẶT VẤN ĐỀ 1

Chương 1: TỔNG QUAN 3

1.1. GIẢI PHẪU THẬN 3

1.1.1. Hình thể ngoài của thận  3

1.1.2. Hình thể trong của thận 4

1.1.3. Phân bố mạch máu của thận  4

1.1.4. Hệ thống đài bể thận  8

1.2. SỎI THẬN VÀ SỎI SAN HÔ THẬN  11

1.2.1. Sỏi thận 11

1.2.2. Sỏi san hô 13

1.3. CHẨN ĐOÁN SỎI SAN HÔ THẬN 14

1.3.1. Triệu chứng lâm sàng  14

1.3.2. Chẩn đoán hình ảnh  14

1.4. CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ SỎI SAN HÔ THẬN 18

1.4.1. Các phương pháp điều trị sỏi thận  18

1.4.2. Các phương pháp điều trị Ngoại khoa ít xâm lấn 19

1.4.3. Phẫu thuật mở 20

1.4.4. Các tai biến, biến chứng của điều trị sỏi san hô thận bằng phẫu thuật … 27

1.5. CÁC NGHIÊN CỨU TRONG VÀ NGOÀI NƯỚC VỀ SỎI THẬN

VÀ SỎI SAN HÔ THẬN 28

1.5.1. Nghiên cứu ngoài nước 28

1.5.2. Các nghiên cứu trong nước 30

Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 33

2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 33

2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn 33

2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ 33

2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 33

2.3. CỠ MẪU VÀ KỸ THUẬT CHỌN MẪU 33

2.3.1. Cỡ mẫu 33

2.3.2. Kỹ thuật chọn mẫu 34

2.4. QUY TRÌNH LẤY SỎI SSH THẬN THEO PHƯƠNG PHÁP

TUFFIER- BOYCE 34

2.5. CÁC NỘI DUNG, BIẾN SỐ/CHỈ SỐ NGHIÊN CỨU VÀ PHƯƠNG

PHÁP THU THẬP THÔNG TIN 37

2.5.1. Nội dung, biến số/chỉ số nghiên cứu 37

2.5.2. Phương pháp thu thập thông tin 39

2.6. XỬ LÝ VÀ PHÂN TÍCH SỐ LIỆU 39

2.7. CÁC SAI SỐ VÀ CÁCH KHỐNG CHẾ 40

2.8. ĐẠO ĐỨC NGHIÊN CỨU 40

Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 41

3.1. MÔ TẢ ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA NHÓM NGHIÊN CỨU 41

3.1.1. Tuổi 41

3.1.2. Giới 41

3.1.3. Tiền sử bệnh sỏi đường tiết niệu 42

3.1.4. Thời gian phát hiện triệu chứng bệnh đến khi vào viện 42

3.2. NHẬN XÉT TRIỆU CHỨNG LẤM SÀNG VÀ CẬN LÂM SÀNG 43

3.2.1. Triệu chứng lâm sàng 43

3.2.2. Triệu chứng cận lâm sàng 45

3.3. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ PHẪU THUẬT SỎI SAN HÔ THẬN .. 49

3.3.1. Đánh giá kết quả trong mổ 49

3.3.2. Đánh giá kết quả sau mổ 52

3.3.3. Kết quả điều trị sớm 56

3.3.4. Đánh giá kết quả điều trị xa 56

Chương 4: BÀN LUẬN 59

4.1. MÔ TẢ ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA NHÓM NGHIÊN CỨU 59

4.1.1. Tuổi và giới 59

4.1.2. Tiền sử bệnh sỏi đường tiết niệu 59

4.1.3. Thời gian phát hiện triệu chứng bệnh tới khi vào viện 60

4.2.  NHẬN XÉT TRIỆU CHỨNG LẤM SÀNG VÀ CẬN LÂM SÀNG 61

4.2.1. Triệu chứng lâm sàng 61

4.2.2. Triệu chứng cận lâm sàng 62

4.3. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ SỎI SAN HÔ THẬN 65

4.3.1. Đánh giá kết quả trong mổ 65

4.3.2. Đánh giá kết quả sau mổ 70

4.3.3. Kết quả sớm sau mổ 76

4.3.4. Kết quả xa 76

KẾT LUẬN 80

KIẾN NGHỊ 82

TÀI LIỆU THAM KHẢO 83

PHỤ LỤC