Đánh giá kết quả khởi phát chuyển dạ của prostaglandin E2 đối với thai quá dự kiến sinh tại bệnh viện Phụ Sản Hà Nội

ĐẶT VẤN ĐỀ
Thai già tháng, thai quá ngày sinh hay thai quá dự kiến sinh được hiểu như nhau, là những trường hợp thai quá 41 tuần hoặc 287 ngày theo cách tính của y học dựa vào ngày đầu tiên của kỳ kinh cuối cùng hoặc theo siêu âm 9 – 11 tuần [2],[10].
Thai quá dự kiến sinh mà chưa có dấu hiệu chuyển dạ là mối lo hàng đầu của các sản phụ. Trước đây, vấn đề này ít và dễ bị bỏ qua, ngày nay, do
điều kiện y tế được cải thiện, với sự tiến bộ vượt bậc của y học hiện đại cùng với sự giúp đỡ của các trang thiết bị tiên tiến, dân trí nâng cao, các sản phụ đi khám thuận tiện và thường xuyên hơn, các thầy thuốc sản khoa có cơ hội phát hiện sớm nhiều trường hợp thai quá dự kiến sinh. Việc phát hiện và điều trị sớm đã làm giảm đáng kể tỷ lệ thai chết lưu cũng như tử vong chu sinh.
Thai già tháng khi sinh ra sẽ gặp nhiều rủi ro hơn thai đủ tháng. Hiện tượng tắc mạch trong gai rau làm giảm diện tích trao đổi chất giữa sản phụ và thai nhi, giảm cung cấp dinh dưỡng và oxy, dẫn đến hiện tượng thai chết trong tử cung. Khi ra đời, sơ sinh già tháng hay gặp các bệnh về đường hô hấp, điều nhiệt… nguy cơ tử vong cao.
Khi đã chẩn đoán thai quá dự kiến sinh, việc theo dõi dựa trên lâm sàng và siêu âm. Khi có hiện tượng giảm lượng nước ối, các thầy thuốc sản khoa chủ động lấy thai ra đảm bảo an toàn cho thai nhi [32].
Hiện nay, việc khởi phát chuyển dạ cho các sản phụ quá dự kiến sinh đã được nghiên cứu. Một số phương pháp như truyền oxytocin nhỏ giọt tĩnh mạch hoặc sử dụng prostaglandin E1 để khởi phát chuyển dạ nhưng hiệu quả không cao và còn nhiều biến chứng nguy hiểm như: cơn co tử cung cường tính, thai suy, vỡ tử cung, băng huyết sau sinh. [12].
Từ nhiều năm nay, việc sử dụng các prostaglandin để khởi phát chuyển dạ đã được nghiên cứu và ứng dụng trong lâm sàng. Tuy nhiên, chỉ có prostaglandin E2 đã được RCOG, ACOG khuyến cáo giúp làm chín muồi cổ tử cung với các lợi ích: Cải thiện đáng kể chỉ số Bishop, tỷ lệ gây chuyển dạ thành công và sinh đường âm đạo là 83 – 97%, làm giảm tỷ lệ sinh mổ, an toàn hơn cho mẹ và thai. Theo nghiên cứu của tác giả Himangi S. Warke (1999) kết quả gây khởi phát chuyển dạ bằng prostaglandin E2 cho 75 trường hợp thai kỳ trên 35 tuần, có chỉ số Bishop dưới 3 điểm, 92% gây chuyển dạ thành công, trong đó 81,3% trường hợp sinh đường âm đạo [38]. Đã có thực nghiệm lâm sàng chứng minh tính ưu việt và độ an toàn của prostaglandin E2 so với các phương pháp khác [40]. Một số nơi đã sử dụng prostaglandin E2 để khởi phát chuyển dạ cho những trường hợp thai chết lưu, dị dạng… nhưng chưa có nghiên cứu nào sử dụng prostaglandin E2 để khởi phát chuyển dạ cho thai quá dự kiến sinh tại địa bàn Hà nội nói riêng và Việt nam nói chung.
Vì vậy, chúng tôi tiến hành nghiên cứu việc sử dụng prostaglandin E 2 khởi phát chuyển dạ cho thai quá dự kiến sinh tại Bệnh viện Phụ Sản Hà Nội với 2 mục tiêu sau:
1.    Đánh giá kết quả khởi phát chuyển dạ của prostaglandin E2 đối với thai quá dự kiến sinh tại bệnh viện Phụ Sản Hà Nội từ 4/2011 – 7/2011.
2.    Mô tả một số yếu tố ảnh hưởng đến kết quả khởi phát chuyển dạ của prostaglandin E2 đối với thai quá dự kiến sinh.
MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ    12
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU    14
1.1.    THAI QUÁ DỰ KIẾN SINH    14
1.1.1.    Khái niệm    14
1.1.2.    Tỷ lệ    15
1.1.3.    Nguyên nhân    15
1.1.4.    Chẩn đoán    16
1.1.5.    Biến chứng    21
1.1.6.    Xử trí    23
1.2.    SINH LÝ CHUYỂN DẠ    26
1.2.1.    Khái niệm    26
1.2.2.    Các giai đoạn của một cuộc chuyển dạ    26
1.2.3.    Cơ chế chuyển dạ    27
1.2.4.    Động lực của cuộc chuyển dạ    28
1.2.5.    Cơn co tử cung và bất thường của cơn co tử cung trong chuyển dạ .. 28
1.3.    KHỞI PHÁT CHUYỂN DẠ    31
1.3.1.    Khái niệm    31 
1.3.2.    Khởi phát chuyển dạ cơ học    31
1.3.3.    Khởi phát chuyển dạ bằng thuốc    33
1.4.    PROSTAGLANDIN    34
1.4.1.    Nguồn gốc    34
1.4.2.    Cấu trúc hoá học    34
1.4.3.    Dược động học    34
1.5.    DINOPROSTONE    36
1.5.1.    Dược lý lâm sàng    36
1.5.2.    Một số nghiên cứu sử dụng Dinoprostone trong sản phụ khoa    37
CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU    38
2.1.    ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU    38
2.1.1.    Tiêu chuẩn chọn đối tượng    38
2.1.2.    Tiêu chuẩn loại trừ    39
2.2.    PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.    39
2.2.1.    Thiết kế nghiên cứu    39
2.2.2.    Cỡ mẫu    39
2.2.3.    Cách thức tiến hành    40
2.2.4.    Theo dõi sau khi dùng thuốc    41
2.2.5.    Các biến số nghiên cứu    42
2.2.6.    Phương tiện nghiên cứu    42
2.3.    CÁC TIÊU CHUẨN CÓ LIÊN QUAN ĐẾN NGHIÊN CỨU    43
2.3.1.    Tiêu chuẩn đánh giá thành công, thất bại    43
2.3.2.    Chỉ số Apgar    43
2.3.3.    Chỉ số Bishop    44
2.4.    XỬ LÝ SỐ LIỆU    45
2.5.    VẤN ĐỀ ĐẠO ĐỨC TRONG NGHIÊN CỨU.    45
CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU    46
3.1.    ĐẶC ĐIỂM CỦA ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU    46
3.1.1.    Tuổi của sản phụ    46
3.1.2.    Nghề nghiệp của sản phụ    47
3.1.3.    Số lần sinh của sản phụ    47
3.1.4.    Tỷ lệ TQDKS theo tuổi thai    48
3.1.5.    Chỉ số nước ối    48
3.1.6.    Chỉ số Bishop trước khi khởi phát chuyển dạ    49
3.2.    CÁC TỶ LỆ THÀNH CÔNG CỦA NGHIÊN CỨU    50
3.2.1.    Thay đổi chỉ số Bishop sau khi bơm Cerviprime gel    50
3.2.2.    Tỷ lệ thành công và thất bại của    khởi phát chuyển dạ    51
3.2.3.    Tỷ lệ khởi phát chuyển dạ thành    công tính theo tuổi sản phụ    51
3.2.4.    Tỷ lệ khởi phát chuyển dạ thành    công tính theo số lần sinh    52
3.2.5.    Tỷ lệ khởi phát chuyển dạ thành    công theo tuổi thai    52
3.2.6.    Tỷ lệ khởi phát chuyển dạ thành công theo chỉ số Bishop trước lúc
dùng thuốc    53
3.2.7.    Tỷ lệ khởi phát chuyển dạ thành    công tính theo màu sắc nước ối    54
3.2.8.    Tỷ lệ khởi phát chuyển dạ thành    công tính theo trọng lượng sơ    sinh    55
3.2.9.    Tỷ lệ kh ởi phát chuyển dạ thành công với hàm lượng Dinoprostone
được sử dụng    55
3.2.10.    Liên quan giữa tỷ lệ thành công với dùng thuốc phối hợp    56
3.2.11.    Tác dụng của Dinoprostone lên thời gian của cuộc    chuyển dạ    57
3.2.12.    Tỷ lệ sinh đường âm đạo tính theo thời gian    59
3.2.13.    Tác dụng của Dinoprostone đối với cơn co tử cung    60
3.2.14.    Cách sinh    62
3.2.15.    Những nguyên nhân phải mổ lấy thai trong trường hợp thất bại    62
3.2.16.    Tình trạng thai    63
3.2.17.    Các tác dụng phụ của Dinoprostone    64
3.2.18.    Các tai biến khi dùng Dinoprostone    65
CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN    66
4.1.    ĐẶC ĐIỂM CỦA ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU    66
4.1.1.    Đặc điểm về tuổi của sản phụ    66
4.1.2.    Đặc điểm về nghề nghiệp của sản phụ    66
4.1.3.    Đặc điểm về số lần sinh của sản phụ    66
4.1.4.    Đặc điểm về tuổi thai    67
4.1.5.    Đặc điểm về ch ỉ số nước ối    67
4.1.6.    Đặc điểm về ch ỉ số Bishop trước khi khởi phát chuyển    dạ    68
4.2.    KẾT QUẢ GÂY CHUYỂN DẠ.    68
4.2.1.    Thay đổi chỉ số Bishop sau khi bơm Cerviprime gel    68
4.2.2.    Tỷ lệ gây chuyển dạ thành công và thất bại    70
4.2.3.    Tỷ lệ kh ởi phát chuyển dạ thành công với hàm lượng Dinoprostone
được sử dụng    71
4.2.4.    Liên quan giữa tỷ lệ thành công với dùng thuốc phối hợp    72
4.2.5.    Tỷ lệ phối hợp giữa truyền oxytocin    72
4.2.6.    Thời gian trung bình từ khi bơm thuốc tới khi khởi phát chuyển dạ
thành công    73
4.2.7.    Tỷ lệ sinh đường âm đạo theo thời gian    75
4.2.8.    Tác dụng của Dinoprostone đối với cơn co tử cung    75
4.2.9.    Phân bố cách sinh    76
4.2.10.    Các nguyên nhân mổ lấy thai    76
4.2.11.    Tình trạng thai nhi    77
4.2.12.    Tác dụng phụ của dinoprostone    79
4.2.13.    Các tai biến khi dùng dinoprostone    80
4.3.    CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN KẾT QUẢ GÂY CHUYỂN DẠ … 80
4.3.1.    Tỷ lệ gây chuyển    dạ thành công tính theo tuổi của sản phụ    80
4.3.2.    Tỷ lệ gây chuyển    dạ thành công tính theo số lần sinh    81
4.3.3.    Tỷ lệ gây chuyển    dạ thành công tính theo tuổi thai    81
4.3.4.    Tỷ lệ gây chuyển    dạ thành công tính theo chỉ số Bishop    81
4.3.5.    Tỷ lệ thành công    tính theo màu sắc nước ối    82
4.3.6.    Tỷ lệ khởi phát chuyển dạ thành công tính theo trọng lượng sơ sinh 82
KẾT LUẬN    83
KIẾN NGHỊ    84
TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC