Đánh giá kết quả nong khớp vai bằng bơm nước muối sinh lý phối hợp với steroid dưới hướng dẫn siêu âm trong điều trị bệnh lý đông cứng khớp vai
Luận văn Đánh giá kết quả nong khớp vai bằng bơm nước muối sinh lý phối hợp với steroid dưới hướng dẫn siêu âm trong điều trị bệnh lý đông cứng khớp vai.Khớp vai là một trong những khớp linh hoạt nhất trong cơ thể với biên độ khớp rất rộng. Viêm quanh khớp vaithuộc nhóm bệnh lý phần mềm (dây chằng, gân, cơ, bao thanh mạc,…) khá phổ biến, hiện nay được chia thành 4 thể: đau khớp vai đơn thuần, viêm gân do lắng đọng calci, giả liệt do đứt dây chằngvà đông cứng khớp vai [1]. “Đông cứng khớp vai” – chính là viêm dính khớp vai – một trong 4 thể của viêm quanh khớp vai
Đông cứng khớp vai (ĐCKV) thường biểu hiện bằngđau toàn bộ khớp, cứng khớp gây hạn chế tầm vận động (chủ động và thụ động) ở tất cả các động tác của khớp ảnh hưởng sinh hoạt và khả năng lao động của người bệnh [2]. Có tới 40% bệnh nhân có triệu chứng dai dẳng và hạn chế hoạt động kéo dài hơn ba năm, và 15% để lại di chứng [3].
Có nhiều phương pháp điều trị VQKV nói chungvà thể đông cứng nói riêng như điều trị bằng các thuốc chống viêm, giảm đau, giãn cơ, tiêm nội khớp vai, tiêm nong khớp vai kết hợp vật lý trị liệu, đông y hoặc phẫu thuật bóc tách bao khớp. Các phương pháp điều trị nội khoa, phục hồi chức năng cho hiệu quả chậm, đôi khi không hiệu quả. Phương pháp tiêm nong khớp vai điều trị ĐCKV là một thủ thuật tiêm vào ổ khớp một lượng dịch để bóc tách và gỡ dính bao khớp.
Đã có nhiều tác giả trên thế giới thực hiện phương pháp điều trị này như, Andren và Lundberg năm 1965 [4],[5],[6].
Đặc biệt là Gam (1998) đã tiêm nong khớp vai bằng hỗn dịch corticoid và Lidocain dưới hướng dẫn của siêu âm. Các tác giả đều có nhận xét đây là một phương pháp điều trị hiệu quản, với độ chính xác cao và thời gian thực hiện thủ thuật ngắn [7].
Về so sánh hiệu quả của tiêm nong khớp vai dưới hướng dẫn của siêu âm và X quang, Park KD (2012) cho rằng có kết quả tương đương, và siêu âm có thể thay thế X quang do không dùng tia X, thời gian thực hiện nhanh, chi phí thấp và thuận tiện [8].
Tại bệnh viện đại học Y Hà Nội, chúng tôi đã tiến hành nong khớp vai dưới hướng dẫn của siêu âm từ nhiều năm nay. Đây là một phương pháp dễ thực hiện, độ chính xác khá cao, thời gian thực hiện ngắn lương dịch tiêm vào ổ khớp đủ lớn giúp cải thiện tốt tình trạng dính khớp và kiểm soát tốt các tai biến như tiêm sai vị trí, vỡ bao khớp gây tràn dịch quanh khớp vai. Hiện nay kỹ thuật tiêm nong khớp vai trong điều trị ĐCKVchưa thực sự phổ biến tại các bệnh viện. Chính vì vậy chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài:“Đánh giá kết quả nong khớp vai bằng bơm nước muối sinh lý phối hợp với steroid dưới hướng dẫn siêu âm trong điều trị bệnh lý đông cứng khớp vai” nhằm hai mục tiêu sau:
Đánh giá bước đầu hiệu quả giảm đau và mức độ cải thiện chức năng vận động của bệnh nhân đông cứng khớp vai sau nong khớp vai bằng bơm nước muối sinh lý phối hợp với steroid dưới hướng dẫn siêu âm.
MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ 1
Chương 1: TỒNG QUAN 3
1.1. ĐẠI CƯƠNG BỆNH VIÊM QUANH KHỚP VAI 3
1.2. GIẢI PHẪU ĐỊNH KHU KHỚP VAI 4
1.2.1. Xương khớp 4
1.2.2. Phần mềm 6
1.2.3. Hệ thống mạch máu và thần kinh của khớp vai 9
1.2.4. Sinh lý khớp vai 10
1.3. CƠ CHẾ BỆNH SINH CỦA VIÊM QUANH KHỚP VAI 10
1.3.1. Cơ chế bệnh sinh 10
1.3.2. Các thăm khám đánh giá tổn thương 12
1.4. CÁC THỂ LÂM SÀNG CỦA VIÊM QUANH KHỚP VAI 14
1.4.1. Thể đau vai đơn thuần 15
1.4.2. Thể đau vai cấp 15
1.4.3. Thể đứt mũ gân cơ quay 16
1.4.4. Thể đông cứng khớp vai 16
1.5. ĐIỀU TRỊ VQKV THỂ ĐÔNG CỨNG 20
1.5.1. Điều trị nội khoa 20
1.5.2. Điều trị bằng phẫu thuật 21
1.6. CÁC THUỐC DÙNG TRONG TIÊM NONG KHỚP VAI 22
1.6.1. Corticosteroid 22
1.6.2. Thuốc tê 24
1.7. MỘT SỐ NGHIÊN CỨU VỀ TIÊM NONG KHỚP VAI TRÊN THẾ GIỚI VÀ VIỆT NAM 26
1.7.1. Thế giới 26
1.7.2. Việt Nam 28
Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 29
2.1. ĐỊA ĐIỂM VÀ THỜI GIAN TIẾN HÀNH NGHIÊN CỨU 29
2.2. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 29
2.2.1. Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân nghiên cứu 29
2.2.2. Tiêu chuẩn loại bệnh nhân khỏi nghiên cứu 29
2.3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 30
2.4. QUY TRÌNH NGHIÊN CỨU 30
2.4.1. Khám lâm sàng 30
2.4.2. Siêu âm khớp vai 33
2.4.3. Chụp X quang khớp vai 34
2.5. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 34
2.5.1. Chuẩn bị dụng cụ 34
2.5.2. Tư thế bệnh nhân 34
2.5.3. Tiêm nong khớp vai dưới hướng dẫn của siêu âm 34
2.5.4. Các thông số đánh giá tác dụng không mong muốn của phương pháp 37
2.5.5. Đánh giá hiệu quả điều trị của bệnh theo thời gian 37
2.5.6. Xử lý kết quả nghiên cứu 37
2.5.7. Sơ đồ các bước tiến hành nghiên cứu 38
2.5.8. Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu 39
Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 40
3.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA NHÓM BỆNH NHÂN NGHIÊN CỨU 40
3.1.1. Tuổi trung bình ở nhóm bệnh nhân nghiên cứu: 40
3.1.2. Đặc điểm về tuổi 40
3.1.3. Đặc điểm về giới 41
3.1.4. Đặc điểm về nghề nghiệp 41
3.1.5. Vị trí tổn thương khớp vai 42
3.1.6. Thời gian bị bệnh trước khi điều trị (tính theo tháng): 42
3.1.7. Các phương pháp điều trị đã sử dụng trước khi tiêm nong 43
3.1.8. Dấu hiệu thực thể khi thăm khám lâm sàng 44
3.2. HIỆU QUẢ ĐIỀU TRỊ BẰNG TIÊM NONG Ổ KHỚP 44
3.2.1. Lượng thuốc tiêm nong ổ khớp 44
3.2.2. Đánh giá hiệu quả giảm đau theo thang điểm VAS 45
3.2.3. Đánh giá cải thiện tầm vận động khớp vai 46
3.2.4. Đánh giá mức độ cải thiện qua thang điểm SPADI: 48
3.2.5. Các yếu tố liên quan đến kết quả điều trị 50
CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN 53
4.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG 53
4.1.1. Giới và tuổi 53
4.1.2. Thời gian bị bệnh 55
4.1.3. Khớp vai tổn thương 55
4.1.4. Nghề nghiệp 56
4.1.5. Các phương pháp bệnh nhân đã điều trị 56
4.1.6. Dấu hiệu thực thể khi thăm khám lâm sàng 57
4.2. HIỆU QUẢ TIÊM NONG Ổ KHỚP 58
4.2.1. Lượng hỗn dịch thuốc dùng tiêm nong 58
4.2.2. Thay đổi về mức độ đau 59
4.2.3. Thay đổi về tầm vận động khớp vai 61
4.2.4. Mức độ cải thiện chỉ số SPADI 64
4.2.5. Các yếu tố liên quan đến kết quả điều trị 65
4.2.6. Vai trò tiêm nong khớp vai dưới hướng dẫn của siêu âm trong điều trị viêm quanh khớp vai thể đông cứng 67
KẾT LUẬN 71
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC