Đánh giá kết quả phẫu thuật cắt túi mật nội soi do viêm, sỏi túi mật trên bệnh nhân viêm tụy cấp

Sỏi túi mật và biến chứng viêm tụy cấp là một cấp cứu thường gặp trong cấp cứu ngoại khoa nói chung và bệnh lý gan mật nói riêng. Theo thống kê trên    thế    giới,    tỷ    lệ    viêm    tụy    cấp    do    sỏi    túi mật thay    đổi    từ 5,7%-10,9%
trong số BN cắt túi mật [30],[38], [64]. Ở Việt Nam, tỷ lệ này thay đổi từ 3,9%-17,4% [2], [18], [21], VTC do sỏi túi mật chiếm 17,4% trong tổng số VTC do sỏi mật nói chung [2] VTC do sỏi túi mật chiếm 9,3% trong tổng số VTC [18].
Khi bệnh nhân bị sỏi túi mật có biến chứng VTC, các triệu chứng lâm sàng biểu hiện nổi bật với các dấu hiệu của VTC thể phù tụy hoặc thể hoại tử tụy, các triệu chứng của viêm túi mật, của sỏi túi mật bị che lấp. Do đó cần phải nghĩ tới nguyên nhân do sỏi túi mật khi đứng trước bệnh nhân VTC để có chẩn đoán chính xác và kịp thời, từ đó có thái độ xử lý thích hợp.
Điều trị VTC ở bệnh nhân có viêm, sỏi túi mật bao gồm: điều trị nội khoa như điều trị triệu chứng, chống nhiễm khuẩn, chống viêm tụy, chống suy giảm chức năng các tạng,    điều    chỉnh    các rối    loạn nước    và    điện    giải,    đảm    bảo nuôi dưỡng đường tĩnh mạch … phối hợp điều trị ngoại khoa nhằm cắt bỏ túi mật và sỏi trong túi mật, đồng thời giải quyết các biến chứng do VTC gây nên.
Phẫu thuật kinh điển mở bụng cắt túi mật từ trước thập kỷ 80 được coi là phương pháp chuẩn cho điều trị ngoại khoa cho bệnh lý túi mật. Phẫu thuật cắt túi mật nội soi đã dần thay thế phương pháp cắt túi mật kinh điển, do có những ưu điểm vượt trội được công nhận khi Mühe thực hiện cắt túi mật nội soi ở Đức năm 1985 [49], [50], [52], [53], đặc biệt là sau công bố ca cắt túi mật nội soi thành công của Philippe Mouret ở Pháp năm 1987[6], [50].
Ở Việt Nam, phẫu thuật nội soi được áp dụng năm 1992 tại bệnh viện Chợ Rẫy, năm 1993 tại Việt Đức và phát triển nhanh chóng tới các trung tâm ngoại khoa khác trên toàn quốc.
Cắt túi mật nội soi ở bệnh nhân VTC đã được thừa nhận với các ưu điểm ít đau, thời gian nằm viện ngắn, phục hồi sức khỏe nhanh và đạt yêu cầu về thẩm mỹ [29], [30], [38], [59]…
Ở Bệnh viện Việt Đức, bệnh nhân VTC có sỏi túi mật được cắt túi mật nội soi từ nhiều năm qua, và đã có một vài công trình nghiên cứu về vấn đề này [20], nhưng    hiệu    quả thật    sự    của nó    chưa    được    đánh giá    một    cách thật đầy đủ. Xuất phát từ những vấn đề trên đây, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài:
“Đánh giá kết quả phẫu thuật cắt túi mật nội soi do viêm, sỏi túi mật trên bệnh nhân viêm tụy cấp” với hai mục tiêu:
1.    Mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng của viêm, sỏi túi mật ở bệnh nhân viêm tụy cấp.
2.    Đánh giá    kết    quả    sớm    của phẫu    thuật    cắt    túi    mật nội    soi trên bệnh nhân viêm tụy cấp.
MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ    1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN    3
1.1.    Giải phẫu tụy    3
1.1.1.    Vị trí và hình thể ngoài    3
1.1.2.    Các ống tiết của tụy    5
1.1.3.    Bóng Vater    6
1.1.4.    Mạch máu    6
1.1.5.    Thần kinh    7
1.2.    Sinh lý tụy            8
1.2.1.    Chức năng ngoại tiết    8
1.2.2.    Chức năng nội tiết    8
1.2.3.    Thành phần và tác dụng của dịch tụy    10
1.3.    Cơ chế bệnh sinh của viêm tụy cấp    12
1.3.1.    Thuyết tắc nghẽn và trào ngược    12
1.3.2.    Thuyết tự tiêu    13
1.3.3.    Thuyết ống dẫn    14
1.3.4.    Thuyết ô xy hóa quá mức    14
1.4.    Triệu chứng và chẩn đoán VTC do nguyên nhân cơ học    14
1.4.1.    Triệu chứng toàn thân    14
1.4.2.    Triệu chứng cơ năng    15
1.4.3.    Triệu chứng thực thể    15
1.4.4.    Triệu chứng cận lâm sàng    16
1.4.5.    Chẩn đoán hình ảnh    18
1.4.6.    Tiên lượng    19
1.5.    Điều trị phẫu thuật viêm tụy cấp do nguyên nhân cơ học    22
1.5.1.    Nguyên tắc chung    22
1.5.2.    Chỉ định phẫu thuật    22
1.6.    Đại cương về bệnh lý túi mật    25
1.6.1.    Viêm túi mật cấp do sỏi    25
1.6.2.    Viêm túi mật cấp tính không do sỏi    27
1.6.3.    Viêm túi mật mạn tính    28
1.7.    Phẫu thuật cắt túi mật nội soi    29
1.7.1.    Sơ lược lịch sử phát triển nội soi    29
1.7.2.    Chỉ định và chống chỉ định    29
1.7.3.    Biến chứng của cắt túi mật nội soi    30
CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU    34
2.1.    Đối tượng nghiên cứu    34
2.1.1.    Tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân    34
2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ    34
2.2.    Phương pháp nghiên cứu    34
2.2.1.    Thiết kế nghiên cứu    34
2.2.2.    Các chỉ tiêu nghiên cứu    34
2.3.    Xử lý số liệu            44
CHƯƠNG 3:.KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU    45
3.1.    Đặc điểm chung    45
3.1.1.    Tuổi    45
3.1.2.    Giới.    46
3.1.3.    Nghề nghiệp    46
3.1.4.    Địa dư    47
3.2.    Đặc điểm lâm sàng    47
3.2.1.    Tiền sử    47
3.2.2.    Triệu chứng toàn thân    48
3.2.3.    Triệu chứng lâm sàng    49
3.3.    Triệu chứng cận lâm sàng    50
3.3.3.    Kết quả siêu âm    54
3.3.4.    Kết quả chụp cắt lớp vi    tính    56
3.4.    Chỉ định phẫu thuật    57
3.5.    Đánh giá trong mổ    58
3.5.1.    Tình trạng chung    58
3.5.2.    Phương pháp can thiệp    59
3.5.3.    Thời gian phẫu thuật    60
3.6.    Điều trị và theo dõi sau mổ    61
3.6.1.    Thuốc sau phẫu thuật    61
3.6.2.    Thời gian nằm viện sau    mổ    61
3.6.3.    Số ngày nằm viện    62
3.6.4.    Giải phẫu bệnh    62
3.6.5.    Biến chứng sau mổ    63
3.6.6.    Đánh giá kết quả    63
CHƯƠNG 4:.BAN LUẬN    64
4.1.    Đặc điểm chung    64
4.2.    Đặc điểm lâm sàng    66
4.3.    Triệu chứng cận lâm sàng    70
4.3.1.    Kết quả xét nghiệm amylase máu    70
4.3.2.    Kết quả xét nghiệm amylase niệu    71
4.3.3.    Kết quả xét nghiệm máu khác    71
4.3.4.    Kết quả siêu âm    73
4.3.5.    Kết quả chụp cắt lớp vi tính    74
4.4.    Chẩn đoán    76
4.5.    Chỉ định phẫu thuật    78
4.5.1.    Chỉ định phẫu thuật    78
4.5.2.    Thời điểm phẫu thuật    79
4.6.    Đánh giá trong mổ    80
4.6.1.    Tình trạng chung    80
4.6.2.    Rửa và dẫn lưu ổ bụng    81
4.6.3.    Phương pháp can thiệp    81
4.6.4.    Thời    gian phẫu thuật    82
4.7.    Điều trị và theo dõi sau phẫu thuật    83
4.8.    Đánh giá kết quả    85
KẾT LUẬN..    86
KIẾN NGHỊ            87
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC