Đánh giá kết quả phẩu thuật CTBDD do ung thư biểu mô tại bệnh viện Việt Đức

Ung thư dạ dày (UTDD) là một trong những bệnh ung thư thường gặp nhất trên thế giới, được xem là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu sau ung thư phổi [1],[2],[44]. Cũng như các ung thư đường tiêu hóa khác, có tới hơn 95% UTDD là ung thư biểu mô (UTBM) [7],[29],[31]. Sự phân bố bệnh lý này không đồng đều giữa các khu vực địa lý khác nhau. Tập trung nhiều ở các nước như Nhật Bản, Trung Quốc, vùng Đông Nam Á, Mỹ La Tinh. Mức độ vừa ở các nước châu Âu và thấp ở các nước như Ân Độ, Co- oét, Nigieria, Mỹ, Úc…[1], [11], [44]. Việt Nam có tỉ lệ mắc UTDD đứng hàng thứ hai sau ung thư phổi ở nam, thứ ba sau ung thư vú, ung thư cổ tử cung ở nữ[1],[2],[44]. Chỉ tính riêng năm 2000 ước tính có khoảng 8000 trường hợp UTDD mới mắc, con số này tiếp tục tăng lên hàng năm. So sánh giai đoạn 1991-1995, giai đoạn 1996-1999 tỷ lệ UTDD tăng bình quân khoảng 4.4% năm [2].

Nhật Bản là quốc gia đi tiên phong trong lỉnh vực nghiên cứu và điều trị UTDD. Từ năm 1960 đến 1985 với 5.161.876 người có nguy cơ cao với UTDD được theo dõi, làm các xét nghiệm sàng lọc đã phát hiện được 6.240 người mắc bệnh chiếm tỷ lệ 0.12%. Trong đó hơn một nữa được chẩn đoán sớm, điều trị kịp thời, tỷ lệ sống trên 5 năm của những bệnh nhân này chiếm tới 90% [64]. Noi theo Nhật Bản, các nước phương tây mặc dù đi sau nhưng cũng đã có những tiến bộ lớn trong phát hiện bệnh sớm và phẩu thuật triệt để làm tăng thêm thời gian sống sau mổ cho bệnh nhân. Không ngoại lệ, Việt Nam trong những năm gần đây tình hình chẩn đoán và điều trị UTDD đã có những bước phát triển rất mạnh mẽ, tuy nhiên đa số bệnh nhân đến viện vẩn ở giai đoạn tiến triển. Tỷ lệ phát hiện sớm UTDD còn thấp. Cho đến nay, việc phát hiện sớm và phẩu thuật triệt để UTDD là hai yếu tố chính quyết định quan trọng đến thời gian sống thêm của bệnh nhân [S], [30].

Cắt toàn bộ dạ dày (CTBDD) là một phẩu thuật chủ yếu trong điều trị triệt căn UTDD. Với sự tiến bộ của kỷ thuật mổ, gây mê hồi sức. Ngày nay CTBDD không còn là một phẩu thuật quá lớn. Nhưng đây vẩn là một phẩu thuật phức tạp, có tỷ lệ biến chứng và tử vong phẩu thuật cao. Kết quả báo cáo tại các nước phương Tây và Mỹ trong 20 năm gần đây cho thấy tỷ lệ tử vong phẩu thuật dao động trong khoảng từ 5 -37%, khoảng ^ số nghiên cứu có tỷ lệ tử vong phẩu thuật vượt quá 18% và thường gấp đôi so với cắt bán phần dạ dày (DD) [52], [5S], [59]. Có nhiều yếu tố liên quan tới tai biến trong phẩu thuật như tuổi tác, thể trạng bệnh nhân, mức độ tổn thương… nhưng sai sót trong kỷ thuật mổ được xem là yếu tố quan trọng nhất liên quan tới tai biến, biến chứng và tử vong phẩu thuật.

Tại bệnh viện Việt Đức từ những năm 1993 Trịnh Hồng Sơn đã có những tổng kết cho thấy tỷ lệ mổ UTDD có xu hướng tăng lên[36]. Theo đó tỷ lệ các trường hợp được chỉ định CTBDD cũng tăng lên đáng kể. Đã có nhiều báo cáo liên quan đến tình hình CTBDD nhưng một đánh giá đầy đủ về các tổn thương giải phẩu bệnh đặc biệt là các diện cắt trên và dưới khi CTBDD đã sạch tế bào ung thư hay chưa, nó ảnh hưởng như thế nào đến thời gian sống thêm của bệnh nhân. Kết quả phẩu thuật trong nhóm bệnh nhân này giai đoạn từ 2006 về sau ra sao thì chưa có nghiên cứu nào đề cập đến. Đó là lý do tôi thực hiện đề tài “Đánh giá kết quả phẩu thuật CTBDD do ung thư biểu mô tại bệnh viện Việt Đức” với hai mục tiêu:

1. Mô tả đặc điểm tổn thương giải phẫu bệnh của ung thư biểu mô dạ dày

2. Đánh giá kết quả phẫu thuật cắt toàn bộ dạ dày trong điều trị ung thư biểu mô giai đoạn từ 1/20006-6/2011. 

MỤC LỤC

ĐẶT VẤN ĐỀ 1

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 3

1.1. Giải phẩu và sinh lý dạ dày 3

1.1.1. Giải phẩu dạ dày 3

1.1.2. Sinh lý của dạ dày 9

1.2. Tình hình nghiên cứu trên thế giới và ở Việt Nam về đặc điểm tổn thương giải phẩu bệnh của ung thư dạ dày 11

1.2.1. Vị trí ung thư 11

1.2.2. Kích thước khối u 13

1.2.3. Hình ảnh đại thể 14

1.2.4. Hình ảnh vi thể 16

1.2.5. Phân loại giai đoạn ung thư dạ dày 21

1.2.6. Sự lan tràn của tế bào ung thư 25

1.3. Nghiên cứu trên thế giới và tại Việt Nam về kết quả phẫu thuật cắt toàn

bộ dạ dày trong điều trị ung thư biểu mô 27

1.3.1. Lâm sàng, cận lâm sàng và phẩu thuật ung thư dạ dày 27

1.3.2. Kết quả gần của phẩu thuật 31

1.3.3. Kết quả xa sau phẩu thuật 37

CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 40

2.1. Địa điểm và thời gian nghiên cứu 40

2.2. Đối tượng nghiên cứu 40

2.2.1. Đối tượng 40

2.2.2. Tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân 40

2.2.3. Tiêu chuẩn loại trừ bệnh nhân: 40

2.3. Phương pháp nghiên cứu 40

2.3.1. Thiết kế nghiên cứu 40

2.3.2. Cỡ mẩu 40

2.3.3. Phương pháp thu thập số liệu 40

2.3.4. Các chỉ tiêu nghiên cứu 41

2.3.5. Xử lý số liệu 43

CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 44

3.1. Đặc điểm tổn thương giải phẩu bệnh 44

3.1.1 .Vị trí u 44

3.1.2. Kích thước khối u 45

3.1.3. Hình ảnh đại thể 45

3.1.4. Hình ảnh vi thể 46

3.1.5. Mức độ xâm lấn 47

3.1.6. Phân loại giai đoạn bệnh 47

3.1.7. Phân loại theo Dukes 48

3.1.8. Diện cắt trên tới u 48

3.1.9. Giải phẩu bệnh diện cắt trên 49

3.1.10. Khoảng cách và tỷ lệ còn tế bào ung thư ở diện cắt trên 49

3.1.11. Diện cắt dưới 50

3.1.12. Sinh thiết tức thì diện cắt 50

3.2. Kết quả điều trị 51

3.2.1. Các tổn thương được mô tả trong mổ 51

3.2.2. Phương pháp phẩu thuật 52

3.2.3. Phẩu thuật triệt để 53

3.2.4. Biến chứng và tử vong sau mổ 53

3.2.5. Tỷ lệ sống sau 5 năm 54

3.2.6. Thời gian sống sau mổ theo nhóm tuổi 55

3.2.7. Thời gian sống trung bình theo giới 55

3.2.8. Thời gian sống thêm và phẩu thuật triệt để 55

3.2.9. Thời gian sống thêm và phương pháp phẩu thuật 56

3.2.10. Thời gian sống thêm liên quan tới typ vi thể 57

3.2.11. Mức độ biệt hóa và thời gian sống thêm 58

3.2.12. Thời gian sống thêm và mức độ xâm lấn 59

3.2.13. Thời gian sống thêm theo giai đoạn 60

3.2.14. Thời gian sống thêm và diện cắt trên của u 62

3.2.15. Thời gian sống thêm liên quan tới diện cắt dưới của u 63

CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN 65

4.1. Đặc điểm tổn thương mô bệnh học 65

4.1.1. Vị trí ung thư 65

4.1.2. Kích thước u 67

4.1.3. Hình ảnh đại thể 68

4.1.4. Tổn thương vi thể 69

4.1.5. Phân loại giai đoạn bệnh 71

4.1.6. Diện cắt u 72

4.2. Kết quả điều trị 74

4.2.1. Phương pháp phẩu thuật 74

4.2.2. Biến chứng và tử vong sau mổ 76

4.2.3. Thời gian sống thêm của bệnh nhân 82

4.2.4. Thời gian sống thêm và typ vi thể 88

4.2.5. Thời gian sống thêm và mức độ xâm lấn 90

4.2.6. Thời gian sống thêm theo giai đoạn bệnh 91

4.2.7. Thời gian sống thêm của nhóm bệnh nhân có diện cắt còn tế bào ung thư .92

KẾT LUẬN 94

TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC