Đánh giá kết quả phẫu thuật dẫn lưu áp xe trong điều trị lao cột sống ngực tại Bệnh Viện Lao và Benh Phổi Trung Ương

Lao là bênh thường gặp trên thế giới. Theo ước tính của WHO, 1/3 dân số trên thế’ giới nhiễm vi khuẩn lao[50]. Ngày nay, bênh lao có xu hướng gặp ở cả các nước đang phát triển và các nước phát triển đặc biệt do sự gia tăng số bênh nhân có suy giảm hệ thống miễn dịch[50]. Bệnh lao ngày càng khó điều trị do nó được kết hợp với nhiễm HIV với gần 13 triệu người nhiễm đồng thời lao-HIV trên thế’ giới[43][50], mặt khác là sự xuất hiện của những ca kháng thuốc, đa kháng thuốc và siêu đa kháng thuốc làm cho bệnh lao trở lên nguy hiểm và gây ra cái chết cho gần 2 triệu người hàng năm[7][21][43].
Lao cột sống, hay viêm đốt sống do lao ( bệnh Pott) là một tổn thương lao thứ phát, thường qua đường máu hoặc bạch huyết, nó chiếm khoảng 1-2% các bệnh nhân lao và chiếm tỉ lệ cao nhất trong các lao xương khớp[1][2][4] [5][30][31][34]. Vùng ngực là vị trí thường gặp hàng đầu chiếm 50-60% các tổn thương cột sống do lao[11][17][42][44]. Các tổn thương này bao gồm tổn thương thân đốt sống và đĩa đệm gây xẹp thân đốt sống, hẹp khe khớp, dính các đốt sống, tạo hang… Từ đó gây các biến chứng nặng nề như gù vẹo cột sống, áp xe cạnh sống, chèn ép tủy sống gây liệt hai chi dưới.
Điều trị phẫu thuật lao cột sống là một vấn đề khó. Mặc dù ngày nay có những phương pháp chuyên biệt và hiệu quả trong điều trị bệnh lao và các tổn thương cột sống nói riêng song đối với lao cột sống vẫn có nhiều quan điểm và thái độ điều trị khác nhau trên lâm sàng[1][3]. Nhìn chung, điều trị phẫu thuật được chỉ định khi có dấu hiệu chèn ép thần kinh; có biến dạng cột sống hoặc có áp xe lớn cạnh sống[17][23][36].
Trong nước có nhiều trung tâm đã và đang ngiên cứu điều trị phẫu thuật lao cột sống, song các công trình, báo cáo tổng kết về kết quả điều trị lao cột sống còn rất ít, kinh nghiệm phẫu thuật chưa được chia sẻ nhiều.
Tại Bệnh Viện Lao và Bênh Phổi Trung ương, hàng năm chúng tôi tiến hành phẫu thuật khoảng 50-70 trường hợp lao cột sống đoạn ngực, do đặc điểm giải phẫu cột sống đoạn ngực tương đối vững, mặt khác, điều kiên về kinh tế’ và phương tiên chưa cho phép nên chúng tôi hạn chế’ phẫu thuật chỉnh hình cột sống đoạn ngực trong bênh lao. Trong đa số các trường hợp chúng tôi áp dụng phẫu thuật mở ngực dẫn lưu áp xe. Các bênh nhân sau mổ đều được theo dõi đầy đủ về lâm sàng và xét nghiêm. Trên cơ sở đó, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Đánh giá kết quả phẫu thuật dẫn lưu áp xe trong điều trị lao cột sống ngực tại Bệnh Viện Lao và Benh Phổi Trung Ương” nhằm hai mục đích:
1.    Đánh giá kết quả điều trị phẫu thuật dẫn lưu ổ áp xe do lao cột sống ngực.
2.    Nhận xét về chỉ định và phương pháp phẫu thuật.
MỤC LỤC
Đặt vấn đề    1
Chương 1: Tổng quan tài liệu    3
1.1.    Một số điểm chính về lịch sử nghiên cứu và điều trị bênh lao cột sống.
nguyên nhân, đường lây truyền lao cột sống    3
1.1.1.    Một số điểm chính về lịch sử nghiên cứu và điều trị bênh lao cột
sống    3
1.1.2.    Nguyên nhân gây bênh    5
1.1.3.    Đường lây truyền    5
1.2.    Đặc điểm giải phẫu cột sống. các thương tổn giải phẫu bênh trong lao
cột sống vùng ngực    6
1.2.1.    Đặc điểm giải phẫu cột sống vùng ngực    6
1.2.2.    Các thương tổn giải phẫu bênh trong lao cột sống vùng    ngực    10
1.2.3.    Tổn thương vi thể    16
1.3.    Triệu chứng, chẩn đoán lao cột sống ngực    18
1.3.1.    Triêu chứng lâm sàng, cận lâm sàng lao cột sống ngực    18
1.3.2.    Chẩn đoán lao cột sống    23
1.4.    Điều trị lao cột sống. Sự phát triển của chuyên ngành phẫu thuật lao cột
sống    25
1.4.1.    Điều trị lao cột sống    25
1.4.2.    Sự phát triển của chuyên ngành phẫu thuật lao cột    sống    26
Chương 2: Đối tượng và phương pháp nghiên cứu    36
2.1.    Đối tượng nghiên cứu    36
2.1.1.    Tiêu chuẩn lựa chọn    36
2.1.2.    Tiêu chuẩn loại trừ    36
2.1.3.    Địa điểm nghiên cứu    36
2.3.    Xử lí số liêu    45
2.4.    Đạo đức trong nghiên cứu    45
Chương 3: Kết quả nghiên cứu    46
3.1.    Đặc điểm chung của nhóm nghiên cứu    46
3.1.1.    Tuổi    46
3.1.2.    Giới    46
3.1.3.    Nghề nghiệp    47
3.1.4.    Tổn thư-ng lao ë c- quan khác    48
3.1.5.    Các bệnh mãn tính liên quan trong lao cọt sống    48
3.1.6.    Mọt số chỉ số về lâm sàng, xét nghiệm trong xác định lao cọt sống.. 49
3.1.7.    Số đốt sống bị tổn thư-ng    50
3.1.8.    Vị trí cọt sống bị tổn thư-ng    50
3.1.9.    Góc gù cọt sống trước mổ    51
3.1.10.    Dấu hiệu đau    trước    mổ    52
3.1.11.    Dâu hiệu liệt    52
3.2.    Điều trị    56
3.2.1.    Công thức sử dụng thuốc chống lao    56
3.2.2.    Các tổn thư-ng phát hiện trong mổ    57
3.2.3.    Đạc điểm của ổ áp xe cạnh sống    57
3.2.4.    Thời gian mổ    58
3.2.5.    Thời gian để dẫn lưu áp xe    58
3.2.6.    Lượng máu truyền cho bệnh nhân    59
3.2.7.    Các biến chứng sau mổ    60
3.2.8 Thời gian nằm viện sau mổ    60
3.3.    Kết quả điều trị    61
3.3.1.    Triệu chứng đau sau mổ và khi khám lại    61
3.3.2.    Triệu chứng liệt sau mổ    61
3.3.3.    Thời gian bắt đầu phục hồi triệu chứng liệt    62
3.3.4.    Tỷ lệ tái phát áp xe    63
3.3.5.    Góc gù cọt sống khi khám lại    63
3.3.6.    Kết quả liền xư-ng khi khám lại    64
3.3.7.    Kết quả phục hồi    64
3.3.8.    Liên quan giữa vị trí tổn thư-ng và kết quả phục    hồi    65
3.3.9.    Mối liên quan giữa góc gù trước mổ và kết quả phục hồi    66
Chương 4: Bàn luận    68
4.1.    Đặc điểm chung của nhóm nghiên cứu    68
4.1.1.    Các đặc điểm về dịch tễ học    68
4.1.2.    Các đặc điểm về bệnh lao    69
4.2.    Các tổn thương lao tại cột sống và kết quả điều trị của nhóm nghiên
cứu    69
4.2.1.    Số đốt    sống bị tổn thương    69
4.2.2.    Vị trí cột sống bị    tổn thương    70
4.2.3.    Lựa chọn phương pháp và kết quả phẫu thuật    71
4.2.4.    Đặc điểm ổ áp xe cạnh sống    73
4.2.5 Tỉ lệ tái phát áp xe sau mổ    73
4.2.6.    Góc gù cột sống    74
4.2.7.    Dấu hiệu đau    75
4.2.8.    Dấu hiệu liệt    76
4.3.    Kết quả phục hồi    77
Kết luận    78
Kiến nghi    81
Tài liệu tham khảo
Phụ lục