Đánh giá kết quả phẫu thuật nội soi đặt catheter ổ bụng đe thẩm phân phúc mạc tại bệnh viện Bạch Mai

Suy thận là sự suy giảm mức lọc cầu thận (MLCT) dưới mức bình thường. Suy thận được gọi là mạn tính khi mức lọc cầu thận giảm thường xuyên, cố định, có liên quan đến sự giảm về số lượng nephron chức năng.
Suy thận mạn (STM) là bệnh lý có tỷ lệ mắc ngày càng cao trên thế giới cũng như tại Việt Nam. Theo thống kê của hội thận học quốc tế trên thế giới có khoảng 500 triệu bệnh nhân STM. Tại Hoa Kỳ hàng năm có đến 200.000 bệnh nhân suy thận giai đoạn cuối phải lọc máu và khoảng 70.000 bệnh nhân có nhu cầu ghép thận với tỷ lệ tăng hàng năm từ 7% – 9%. T ại Nhật tỷ lệ mắc STM là trên 0,2% dân số, năm 2006 có trên 260.000 bệnh nhân STM giai đoạn cuối phải điều trị thay thế. Tại Việt Nam, theo G.S Trần Văn Chất bệnh nhân suy thận chiếm khoảng 40,4% số bệnh nhân điều trị tại khoa thận tiết niệu bệnh viện Bạch Mai. Báo cáo tại hội nghị “Thận nhân tạo và chất lượng lọc máu” tại TP Hồ Chí Minh năm 2009 của G.S Nguyễn Nguyên Khôi, Việt Nam có khoảng 6 triệu (chiếm 6,73% dân số) bệnh nhân suy thận mạn và có khoảng 80.000 bệnh nhân suy thận giai đoạn cuối nhưng chỉ 10% tiếp cận được với các phương pháp lọc máu.[1], [3], [11], [13].
Khi STM tiến triển thành suy thận giai đoạn cuối, cân bằng nội môi không điều chỉnh được bằng điều trị bảo tồn, do đó cần đến điều chỉnh bằng các phương pháp điều trị thay thế, có hai phương pháp điều trị thay thế là lọc máu (thận nhân tạo và thẩm phân phúc mạc) và ghép thận. Trong khi lọc máu bằng th ận nhân tạo ch ỉ được áp dụng ở các thành phố lớn, ghép thận triển khai rất hạn chế vì thiếu nguồn thận ghép, chi phí cao, phẫu thuật viên kinh nghiệm…thì thẩm phân phúc mạc là giải pháp trong giai đoạn hiện nay. [9] Thẩm phân phúc mạc (TPPM) là phương pháp đặt một catheter vào khoang phúc mạc và đưa dịch lọc qua catheter vào khoang màng bụng. Nhờ các thành phần trong dịch lọc và tính bán thấm của phúc mạc mà quá trình trao đổi chất xẩy ra giúp cơ thể đào thải một phần chất cặn bã, chất độ c và thăng bằng điện giải, kiềm -toan. Sau các công trình nghiên cứu thực nghiệm của Wenger (1877), Starling và Tubby (1894), TPPM được Ganter (1923) áp dụng đầu tiên cho bệnh nhân suy thận cấp. Cho đến thập kỷ 60 TPPM đã được áp dụng trên bệnh nhân STM và mang lại kết quả tốt. Từ đó đến nay, phương pháp này đã ngày càng được hoàn thiện về kỹ thuật, dịch lọc, catheter…và phương pháp phẫu thuật đặt catheter vào ổ bụng cũng có nhiều cải tiến mạnh mẽ. Hiện nay ph ẫu thuật ph ổ biến đưa catheter vào ổ bụng là mổ mở với gây tê tại chỗ, tuy đơn giản nhưng phương pháp này còn gây nhiều biến chứng với tỷ lệ cao như chảy máu, nhiễm trùng vết mổ, đau, tắc catheter, tỷ lệ mổ đặt lại catheter còn cao. Trong những năm gần đây phương pháp phẫu thuật đặt catheter với trợ giúp của nội soi ổ bụng đã được triển khai trên thế giới cũng như trong nước. Để theo dõi và đánh giá hiệu quả của phương pháp này, chúng tôi tiến hành đề tài: “Đánh giá kết quả phẫu thuật nội soi đặt catheter ổ bụng đe thẩm phân phúc mạc tại bệnh viện Bạch Mai ” với mục tiêu:
1.    Mô tả và áp dụng phương pháp phẫu thuật nội soi đặt catheter ổ bụng để thẩm phân phúc mạc.
2.    Đánh giá kết quả của phương pháp phẫu thuật nội soi đặt catheter ổ bụng trong thẩm phân phúc mạc.
MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ    1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN    13
1.1.    Suy thận mạn    13
1.1.1.    Khái niệm    13
1.1.2.    Nguyên nhân    13
1.1.3.    Mức lọc cầu thận    13
1.1.4.    Các giai đoạn của suy thận mạn    15
1.1.5.    Biểu hiện lâm sàng và cận lâm sàng của STM    16
1.1.6.    Điều trị suy thận mạn    18
1.2.    Giải phẫu và sinh lý vận chuyển vật chất qua lá    phúc mạc    19
1.2.1.    Giải phẫu    19
1.2.2.    Sinh lý vận chuyển chất qua phúc mạc    21
1.3.    Thẩm phân phúc mạc    22
1.3.1.    Khái niệm TPPM    23
1.3.2.    Lịch sử phát triển    23
1.3.3.    Dịch thẩm phân phúc mạc    24
1.3.4.    Ống thông    26
1.3.5.    Các phương pháp thẩm phân Phúc mạc    27
1.3.6.    Chỉ định TPPM    29
1.3.7.    Chống chỉ định TPPM    29
1.3.8.    Quy trình hướng dẫn TPPM    30
1.3.9.    Ưu nhược điểm của TPPM    31
1.3.10.    Đánh giá chức năng màng bụng và hiệu quả của lọc màng bụng    32
1.3.11.    Biến chứng TPPM    35
1.3.12.    Các phương pháp phẫu thuật không áp dụng nội soi ổ bụng    37
CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU    40
2.1.    Đối tượng nghiên cứu    40
2.1.1.    Tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân    40
2.1.2.    Tiêu chuẩn loại trừ bệnh nhân khỏi nghiên cứu    40
2.2.    Phương pháp đặt catheter có hỗ trợ của nội soi    ổ bụng    41
2.3.    Phương pháp nghiên cứu    44
2.3.1.    Thiết kế nghiên cứu    44
2.3.2.    Thu thập thông tin    44
2.3.3.    Những thông tin nghiên cứu    45
CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU    48
3.1.    Đặc điểm chung của nhóm nghiên cứu    48
3.1.1.    Tuổi    48
3.1.2.    Giới    49
3.1.3.    Nghề nghiệp    49
3.1.4.    Phân bố đối tượng theo vùng sinh sống    50
3.1.5.    Nguyên nhân suy thận    50
3.2.    Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng    51
3.2.1.    Đặc điểm lâm sàng    51
3.2.2.    T ăng huyết áp    52
3.2.3.    Đặc điểm cận lâm sàng    52
3.3.    Thời gian mổ    53
3.4.    Kết quả theo dõi bệnh nhân trong 24 giờ sau mổ    54
3.5.    Kết quả theo dõi sau một tháng    54
3.5.1.    Số ngày bắt đầu lọc    54
3.5.2.    Số ngày nằm viện sau mổ    55
3.5.3.    Biến chứng    55
3.6.    Biến chứng muộn    56
3.7.    Ý kiến đánh giá của người bệnh với thẩm phân phúc mạc    57
CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN    58
4.1.    Đặc điểm chung    58
4.1.1.    Tuổi và giới    58
4.1.2.    Nghề nghiệp và vùng sinh sống    59
4.1.3.    Nguyên nhân suy thận    59
4.2.    Thời gian thực hiện một ca phẫu thuật    60
4.3.    Số ngày bắt đầu thẩm phân phúc mạc    60
4.4.    Biến chứng ngoại khoa    60
4.4.1.    Biến chứng trong mổ và 24 giờ sau mổ    60
4.4.2.    Kết quả theo dõi bệnh nhân sau một tháng    63
4.4.3.    Biến chứng muộn    68
KẾT LUẬN    70
KIẾN NGHỊ    72
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC