Đánh giá kết quả phẫu thuật tháo dầu silicone trên mắt đã mổ bong võng mạc

Bong võng mạc (BVM) hiện nay vẫn là một bệnh lý phức tạp và nặng nề ở mắt, là một trong những nguyên nhân gây mù lòa trên thế giới cũng như ở Việt Nam.

Theo điều tra của Mỹ, hàng năm có tới 101 đến 179 người bị bệnh trên 1 triệu người dân [1, 10, 22]. Tỉ lệ bệnh theo điều tra của Bệnh viện Mắt Trung Ương hàng năm là 2,1% tổng số người đến khám bệnh, số bệnh nhân bị BVM chiếm 21,18% tổng số bệnh nhân nằm điều trị nội trú tại khoa Đáy mắt Bệnh viện Mắt Trung Ương năm 2003 [1, 10].

Phẫu thuật BVM là một chỉ định gần như tuyệt đối (trừ BVM nội khoa) nhằm mục đích cho võng mạc áp lại. Với sự phát triển của khoa học kỹ thuật, các phương pháp phẫu thuật BVM ra đời dựa trên nguyên tắc phẫu thuật của Gonin (1930) đã đạt được những kết quả nhất định. Mặc dù vậy, những trường hợp BVM phức tạp như BVM có tăng sinh dịch kính võng mạc, BVM do bệnh võng mạc tiểu đường tăng sinh, BVM do chấn thương…thì kết quả phẫu thuật vẫn còn nhiều hạn chế.

Trong những năm gần đây, cùng với sự phát triển của phẫu thuật dịch kính võng mạc và việc tìm ra các chất nén võng mạc trong buồng dịch kính như khí nở, dầu silicone… trong phẫu thuật cắt dịch kính – bong võng mạc đã trở thành một giải pháp hữu hiệu, mở ra tiên lượng tốt hơn cho những trường hợp BVM phức tạp [3, 21, 25].

Dầu silicone là chất độn từ bên trong có tác dụng làm cho võng mạc áp lại và lưu lại trong nhãn cầu, còn các loại khí nở chỉ có tác dụng trong một thời gian nhất định, tuy nhiên trong một số các nghiên cứu cho thấy rằng dầu silicone gây độc với tế bào thần kinh thị giác và một số biến chứng khác như đục thủy tinh thể (TTT), tăng nhãn áp, nhuyễn hóa dầu… nên việc duy trì dầu lâu dài trong mắt là điều không nên [3, 6, 13, 22, 31, 43]. Vì vậy, sau một thời gian lưu dầu nhất định trong mắt, khi võng mạc đã áp lại hoặc xảy ra một số biến chứng do dầu silicone gây ra thì tháo dầu là việc làm cần được cân nhắc.

Kết quả phẫu thuật tháo dầu theo nghiên cứu của Jonas JB đạt tỉ lệ thành công về giải phẫu là 74,7% [28], một vài nghiên cứu của các tác giả khác cũng có tỉ lệ thành công khá cao [15, 16, 21, 34, 45].

Hiện nay, ở Việt Nam chưa có nghiên cứu nào đánh giá kết quả phẫu thuật tháo dầu silicone trên mắt đã phẫu thuật BVM. Vì vậy, chúng tôi tiến hành đề tài:

“Đánh giá kết quả phẫu thuật tháo dầu silicone trên mắt đã mổ bong võng mạc” với mục tiêu:

1. Đánh giá kết quả phẫu thuật tháo dầu silicone trên mắt đã mổ bong võng mạc.

2. Phân tích một số yếu tố ảnh hưởng tới kết quả phẫu thuật tháo dầu.

MỤC LỤC

ĐẶT VẤN ĐỀ 1

Chương 1: TỔNG QUAN 14

1.1. BỆNH BONG VÕNG MẠC 14

1.1.1. Khái niệm: 14

1.1.2. Phân loại bong võng mạc 14

1.1.3. Đặc điểm dịch tễ học 15

1.1.4. Hình thái lâm sàng của bong võng mạc nguyên phát 16

1.1.5. Chẩn đoán bong võng mạc 17

1.1.6. Điều trị bong võng mạc 19

1.2. DẦU SILICONE 22

1.2.1. Sơ lược lịch sử sử dụng dầu silicone 22

1.2.2. Các loại dầu silicone và tính chất vật lý, hóa học của chúng 23

1.2.3. Độ nhớt và sự nhuyễn hóa của dầu silicone 24

1.2.4. Khả năng gây độc và chống viêm của dầu silicone 24

1.2.5. Chỉ định điều trị 25

1.2.6. Biến chứng của dầu silicone 26

1.2.7. Tiêu chí tháo bỏ dầu 27

1.2.8. Quy trình tháo dầu 28

1.2.9. Các nghiên cứu về phẫu thuật tháo dầu silicone 29

Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 32

2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 32

2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân 32

2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ 32

2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 32

2.2.1. Thiết kế nghiên cứu 32

2.2.2. Kích thước mẫu nghiên cứu 32

2.2.3. Phương tiện nghiên cứu 33

2.2.4. Phương pháp tiến hành 33

2.2.5. Đánh giá kết quả nghiên cứu 35

2.2.6. Xử lý số liệu 38

2.2.7. Đạo đức trong nghiên cứu 38

Chương 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 39

3.1. ĐẶC ĐIỂM BỆNH NHÂN NGHIÊN CỨU 39

3.1.1. Tuổi và giới 39

3.1.2. Tình trạng thị lực khi vào viện 40

3.1.3. Tình trạng nhãn áp lúc vào viện 41

3.1.4. Tình trạng soi đáy mắt lúc vào viện 41

3.1.5. Đặc điểm về mắt phẫu thuật 42

3.1.6. Đặc điểm về số lần phẫu thuật bong võng mạc 42

3.1.7. Nguyên nhân bong võng mạc 43

3.1.8. Thời gian phát hiện bong võng mạc 43

3.1.9. Thời gian lưu dầu trong mắt 44

3.1.10. Các biến chứng của dầu 45

3.1.11. Phẫu thuật phối hợp trong quá trình tháo dầu 45

3.2. KẾT QUẢ PHẪU THUẬT 46

3.2.1. Kết quả giải phẫu 46

3.2.2. Thị lực và nhãn áp sau tháo dầu 48

3.2.3. Biến chứng sau mổ 50

3.3. ẢNH HƯỞNG CỦA MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN ĐẾN KẾT QUẢ

PHẪU THUẬT 50

3.3.1. Mối liên quan giữa thời gian lưu dầu với bong võng mạc tái phát.50

3.3.2. Mối liên quan giữa số lần phẫu thuật bong võng mạc với BVM tái phát. …51

3.3.3. Mối liên quan giữa các nguyên nhân gây BVM với bong võng mạc

tái phát 51

3.3.4. Mối liên quan giữa thời gian bị BVM với bong võng mạc tái phát 52

3.3.5. Mối liên quan giữa phẫu thuật phối hợp khi tháo dầu với bong võng

mạc tái phát 52

3.3.6. Mối liên quan giữa tuổi và tình trạng cải thiện thị lực sau 6 tháng

tháo dầu 53

3.3.7. Mối liên quan về giới với tình trạng cải thiện thị lực sau 6 tháng

tháo dầu 53

3.3.8. Mối liên quan giữa thời gian bong võng mạc với tình trạng cải

thiện thị lực sau 6 tháng tháo dầu 54

3.3.9. Mối liên quan giữa tình trạng đục thể thủy tinh với tình trạng cải

thiện thị lực sau 6 tháng tháo dầu 54

Chương 4: BÀN LUẬN 55

4.1. ĐẶC ĐIỂM BỆNH NHÂN NGHIÊN CỨU 55

4.1.1. Tuổi và giới 55

4.1.2. Thị lực khi vào viện 56

4.1.3. Nhãn áp khi vào viện 56

4.1.4. Tình trạng đục thể thủy tinh 57

4.1.5. Tổn thương giác mạc 57

4.1.6. Nguyên nhân bong võng mạc 58

4.1.7. Thời gian lưu dầu trong mắt 59

4.2. KẾT QUẢ PHẪU THUẬT 60

4.2.1. Kết quả giải phẫu 60

4.2.2. Kết quả về sự cải thiện thị lực sau mổ 62

4.3. ẢNH HƯỞNG CỦA CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN ĐẾN KẾT QUẢ

THÁO DẦU 66

4.3.1. Ảnh hưởng của các yếu tố liên quan đến kết quả giải phẫu 66

4.3.2. Ảnh hưởng một số yếu tố liên quan đến thị lực sau mổ 68

KÉT LUẬN 70

KIÉN NGHỊ 71

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC