“Đánh giá kết quả phục hồi chức năng đi lại và mối liên quan với cơ lực chi dưới ở bệnh nhân tai biến nhồi máu não vùng bán cầu

Luận văn “Đánh giá kết quả phục hồi chức năng đi lại và mối liên quan với cơ lực chi dưới ở bệnh nhân tai biến nhồi máu não vùng bán cầu.Tai biến mạch máu não cho tới nay vẫn là một vấn đề thời sự cấp thiết vì lẽ ngày càng hay gặp, tỉ lệ tử vong cao đứng thứ ba sau ung thư và các bệnh tim mạch. Thường để lại nhiều di chứng nặng nề đặc biệt là di chứng vận động. Đó là gánh nặng không chỉ đối với người bệnh và gia đình họ mà còn ảnh hưởng đến cả cộng đồng và quốc gia của họ [10].

Tai biến mạch máu não là một nguyên nhân quan trọng khiến bệnh nhân phải nhập viện điều trị và mang nhiều di chứng gây tàn phế cho người bệnh. Theo tổ chức Y tế Thế giới có từ 1/3 đến 2/3 người bệnh sống sót sau tai biến mạch máu não mang di chứng vĩnh viễn. Theo phân loại của Tổ chức Y tế Thế giới liệt nửa người do tai biến mạch máu não là loại đa tàn tật trong đó di chứng vận động chiếm phần lớn. Ở Việt Nam, theo Nguyễn Văn Đăng, di chứng về vận động chiếm 92,62% [11].

Theo Feighensson mỗi năm Mỹ phải chi 7 tỷ đô la cho tai biến mạch máu não, sau khi ra viện chi phí điều trị tiếp tục tại cơ sở phục hồi chức năng là 19.285 đô la. Tổng chi phí một năm cho tai biến mạch máu não là 17 tỷ đô la[42].

Tai biến mạch máu não thường để lại di chứng nặng nề, có thể làm giảm hoặc mất khả năng vận động dẫn đến tàn tật, nhất là chức năng vận động và đi của chi dưới làm cho một số lượng lớn bệnh nhân phải phụ thuộc vào người khác. Chức năng vận động của chi dưới và chức năng đi của bệnh nhân có ý nghĩa quan trọng, nhờ nó mà con người có khả năng lao động và tự chăm sóc. Khi chức năng này bị ảnh hưởng, người bệnh không những bị giảm khả năng lao động mà có thể mất khả năng tự chăm sóc bản thân. Vì vậy nghiên cứu các phương pháp nhằm cải thiện khả năng vận động nói chung, cũng như khả năng vận động của chi dưới nói riêng, là mối quan tâm lớn của bệnh nhân, gia đình và các thầy thuốc chuyên ngành phục hồi chức năng. Mặt khác nó còn tạo cho người bệnh sau khi bị tai biến mạch máu não có nhiều cơ hội sống một cuộc sống hạnh phúc, một số trong họ được phục hồi chức năng tốt có thể tái đóng góp sức lao động cho gia đình và xã hội. Do đó trước một bệnh nhân liệt nửa người sau tai biến mạch máu não, tiên lượng được sự phục hồi vận động chi dưới để có kế hoạch luyện tập hợp lý là điều mà chúng tôi quan tâm. Tuy nhiên ở Việt Nam vấn đề này còn chưa được đề cập nhiều.

Để tìm hiểu rõ mối liên hệ giữa các yếu tố liên quan với khả năng phục hồi chức năng đi của chi dưới ở bệnh nhân tai biến nhồi máu não chúng tôi thực hiện đề tài: “Đánh giá kết quả phục hồi chức năng đi lại và mối liên quan với cơ lực chi dưới ở bệnh nhân tai biến nhồi máu não vùng bán cầu” nhằm mục tiêu:

1. Đánh giá kết quả phục hồi chức năng đi lại.

2. Xác định mối liên hệ giữa cơ lực chi dưới bên liệt và chức năng đi ở bệnh nhân tai biến nhồi máu não vùng bán cầu.

MỤC LỤC

Trang

ĐẶT VẤN ĐỀ 1

PHẦN NỘI DUNG S

CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU S

1.1 Tình hình tai biến mạch máu não trên thế giới và ở Việt Nam S

1.1.1. Trên thế giới S

1.1.2. Ở Việt Nam S

1.2. Đại cương về tai biến mạch máu não 4

1.2.1. Định nghĩa tai biến mạch máu não  4

1.2.2. Phân loại nhồi máu não 4

1.23. Sự cấp máu cho bán cầu đại não 5

1.3. Tóm tắt giải phẫu sinh lý vận động 8

1.5.1. Vùng vận động vỏ não 8

1.5.2. Tế bào vận động sừng trước tủy sống 9

1.S.S.Những đường dẫn truyền vận động 9

1.4. Giải phẫu chức năng cơ chi dưới 12

1.4.1. Các cơ ở hông 12

1.4.2. Các cơ ở gối 1S

1.43. Các cơ ở cổ chân 1S

1.5. Phân tích dáng đi 14

1.5.1. Chu kỳ dáng đi 14

1.5.2. Các tham số bình thường của dáng đi 17

1.6. Những bất thường ảnh hưởng đến chức năng đi trên bệnh nhân

tai biến mạch máu não 18

1.6.1. Tình trạng yếu các nhóm cơ chi dưới và thân mình ở bên

liệt  18

1.6.2. Tình trạng bất thường về trương lực cơ 18

1.6.3. Hạn chế tầm vận động khớp 19

1.6.4. Rối loạn về kiểm soát tư thế thăng bằng 19

1.6.5. Rối loạn về cảm giác 19

1.7.  Tình hình nghiên cứu về phục hồi chức năng đi ở bệnh nhân liệt nửa người sau tai biến mạch máu não 20

1.7.1. Trên thế giới 20

1.7.2. Tại Việt Nam 21

1.8. Phục hồi chức năng cho bệnh nhân liệt nửa người do tai biến

mạch máu não 22

1.8.1. Phục hồi chức năng bệnh nhân liệt nửa người 22

1.8.2. Mục đích phục hồi chức năng bệnh nhân liệt nửa người 22

1.8.3. Nguyên tắc phục hồi chức năng bệnh nhân liệt nửa người….22

1.8.4. Các phương pháp phục hồi chức năng  23

1.8.5. Vận động trị liệu 25

1.8.6. Hoạt động trị liệu  27

1.9. Phục hồi chi dưới sau tai biến mạch máu não 27

CHƯƠNG 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 29

2.1. Đối tượng nghiên cứu 29

2.1.1. Tiêu chuẩn chọn lựa 29

2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ 29

2.1.3. Địa điểm và thời gian nghiên cứu 30

2.2. Phương pháp nghiên cứu 30

2.2.1. Thiết kế nghiên cứu 30

2.2.2. Cỡ mẫu nghiên cứu 30

2.2.3. Phương pháp chọn mẫu 31

2.2.4. Phương pháp can thiệp 31

2.3. Phương pháp đánh giá 32

2.3.1. Đánh giá lần đầu 32

2.3.2. Đánh giá lần hai  36

2.4. Xử lý số liệu 36

2.5. Khía cạnh đạo đức của đề tài 36

CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 37

3.1. Đặc điểm của nhóm bệnh nhân nghiên cứu 37

3.1.1. Độ tuổi và giới tính 37

3.1.2. Phân loại bệnh nhân theo nghề nghiệp  38

3.1.3. Phân loại bệnh nhân theo bên liệt 39

3.1.4. Phân loại bệnh nhân theo loại tai biến nhồi máu não trên

phim CT Scanner 39

3.1.5. Phân loại bệnh nhân theo thời gian tự đi lại được sau tai

biến nhồi máu não 40

3.2.  Đánh giá kết quả phục hồi chức năng về cơ lực chi dưới bên liệt qua các thời điểm 41

3.2.1. Đánh giá khả năng dồn trọng lượng lên chân liệt 41

3.2.2. Kết quả các thông số về dáng đi 42

3.2.3. Kết quả PHCN cơ lực chi dưới bên liệt 43

3.2.4. Kết quả PHCN đi theo FAC 46

3.3. Mối liên quan giữa cơ lực chi dưới bên liệt và chức năng đi sau một tháng can thiệp 47

3.3.1. Mối liên quan giữa cơ lực khớp háng bên liệt và chức năng

đi sau 1 tháng can thiệp 47

3.3.2. Mối liên quan giữa cơ lực khớp gối bên liệt và chức năng

sau 1 tháng can thiệp 48

3.3.3. Mối liên quan giữa cơ lực khớp cổ chân bên liệt và chức

năng đi sau 1 tháng can thiệp 49

CHƯƠNG 4. BÀN LUẬN 50

4.1. Đặc điểm nhóm bệnh nhân nghiên cứu 50

4.1.1. Độ tuổi và giới tính 50

4.1.2. Nghề nghiệp 51

4.1.3. Loại tổn thương não 51

4.1.4. Thời gian bắt đầu tự đi lại được sau TBNMN 52

4.2. Kết quả PHCN đi 52

4.2.1. Khả năng dồn trọng lượng lên chân liệt 53

4.2.2. Các thông số dáng đi 55

4.2.3. Kết quả PHCN cơ lực chi dưới bên liệt 57

4.2.4. Kết quả PHCN đi theo FAC 59

4.3. Mối liên quan giữa cơ lực chi dưới bên liệt và chức năng đi sau

một tháng can thiệp 61

KẾT LUẬN 63

KIẾN NGHỊ 64

TÀI LIỆU THAM KHẢO PHẦN PHỤ LỤC