ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ PHỤC HỒI CHỨC NĂNG HÔ HẤP Ở BỆNH NHÂN GIÃN PHẾ QUẢN ĐIỀU TRỊ TẠI TRUNG TÂM HÔ HẤP BỆNH VIỆN BẠCH MAI

LUẬN VĂN THẠC SĨ Y HỌC ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ PHỤC HỒI CHỨC NĂNG HÔ HẤP Ở BỆNH NHÂN GIÃN PHẾ QUẢN ĐIỀU TRỊ TẠI TRUNG TÂM HÔ HẤP BỆNH VIỆN BẠCH MAI .Giãn phế quản (GPQ) là tình trạng tăng khẩu kính phế quản liên tục, vĩnh viễn không hồi phục của một hoặc nhiều phế quản có đường kính trên 2mm. GPQ được chia thành: GPQ hình túi, GPQ hình trụ và GPQ hình tràng hạt. Bệnh gây ra do sự phá hủy tổ chức của thành phế quản[1].
GPQ là bệnh khá thường gặp trong lâm sàng, đặc biệt tại các nước đang và kém phát triển với tỉ lệ mới mắc và chết hàng năm còn ở mức cao[2]. Hiện nay GPQ chiếm 6% của các bệnh phổi[3].
Theo C. B. Wilson và CS[4], trong giai đoạn bùng phát của bệnh, chất lượng cuộc sống của bệnh nhân bị sụt giảm nghiêm trọng, khi bệnh ổn định, chất lượng cuộc sống của bệnh nhân GPQ tuy có cải thiện hơn nhưng vẫn bị ảnh hưởng bởi các triệu chứng ho, khạc đờm nhiều, khó thở mạn tính và hạn chế hoạt động thể lực.

Việc điều trị bệnh GPQ trong giai đoạn bùng phát cần dùng nhiều biện pháp trong đó có phương pháp phục hồi chức năng hô hấp bằng cách ho khạc đờm, vỗ rung lồng ngực kết hợp dẫn lưu theo tư thế. Đây là phương pháp đơn giản có kết quả tốt và bệnh nhân cần làm hàng ngày ngay cả khi không có bội nhiễm phế quản[1], [5]. Mục tiêu của điều trị là cải thiện sự tắc nghẽn đường thở do chất tiết thông qua phục hồi chức năng hô hấp để hạn chế nhiễm trùng do vi khuẩn, giảm viêm đường hô hấp, ngăn ngừa đợt cấp, duy trì được hoạt động thể lực và cải thiện chất lượng cuộc sống [6].
Trên thế giới đã có những nghiên cứu liên quan tới phương pháp phục hồi chức năng hô hấp (PHCNHH) cho bệnh nhân GPQ. Tuy nhiên các nghiên cứu về PHCNHH chưa thống nhất có sự khác biệt lớn giữa các quốc gia về chương trình phục hồi chức năng, bệnh nhân cụ thể, tỉ lệ hoàn thành các bài tập phục hồi chức năng, phương thức đánh giá hiệu quả[7].
Ở Việt Nam cũng đã có nhiều tác giả quan tâm nghiên cứu về phục hồi chức năng hô hấp đối với sức khỏe nói chung và với một số bệnh hô hấp nói riêng như COPD, nhưng trên đối tượng bệnh nhân GPQ thì chúng tôi chưa tìm thấy. Phục hồi chức năng hô hấp gồm nhiều thao tác cơ học bên ngoài, chẳng hạn như vỗ rung lồng ngực, dẫn lưu tư thế, kết hợp với các bài tập thở hoành, thở chúm môi và ho hữu hiệu. Đây là kỹ thuật được sử dụng để đào thải chất tiết lỏng trong phổi và đường thở ra ngoài[8]. Điều này đặc biệt hữu ích cho bệnh nhân GPQ bị xuất tiết nhiều, ứ đọng các chất tiết, bệnh nhân không có khả năng ho khạc để tống hết ra được hay ho khạc không hiệu quả do đờm dãi ở quá sâu. Vì vậy chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài này nhằm 2 mục tiêu:
1.     Đánh giá kết quả phục hồi chức năng hô hấp ở bệnh nhân giãn phế quản.
2.     Đánh giá chất lượng cuộc sống- sức khỏe của bệnh nhân giãn phế quản trước và sau phục hồi chức năng hô hấp.

MỤC LỤC

ĐẶT VẤN ĐỀ    1
Chương 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU    3
1.1. Đại cương giãn phế quản    3
1.1.1. Sơ lược lịch sử    3
1.1.2. Định nghĩa    3
1.1.3. Nguyên nhân GPQ    3
1.1.4. Cơ chế bệnh sinh của GPQ    5
1.2. Chẩn đoán GPQ    6
1.2.1. Triệu chứng lâm sàng.    6
1.2.2. Cận lâm sàng    7
1.3. Tổng quan về phục hồi chức năng hô hấp trong bệnh GPQ.    8
1.3.1. Vỗ rung, dẫn lưu tư thế.    9
1.3.2. Ho có kiểm soát    15
1.3.3. Các bài tập thở    17
1.3.4. Đi bộ    18
1.4. Tổng quan về chất lượng cuộc sống liên quan đến sức khỏe    18
1.4.1. Thang đo tổng quát    20
1.4.2. Thang đo chuyên biệt    20
1.5. Các nghiên cứu liên quan.    21
Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU    23
2.1. Đối tượng, thời gian và địa điểm nghiên cứu    23
2.1.1. Thời gian và địa điểm nghiên cứu:    23
2.1.2. Tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân.    23
2.1.3. Tiêu chuẩn loại trừ:    23
2.1.4. Cỡ mẫu nghiên cứu.    23
2.2. Thiết kế nghiên cứu    24
2.2.1. Phương pháp nghiên cứu    24
2.2.2. Nội dung nghiên cứu    24
2.2.3. Sơ đồ nghiên cứu.    29
2.2.4. Cách thu thập và xử lý số liệu    30
2.2.5. Biện pháp khống chế sai số    30
2.2.6. Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu    30
Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU    31
3.1. Đặc điểm lâm sàng của nhóm nghiên cứu    31
3.1.1. Phân loại đối tượng nghiên cứu theo giới    31
3.1.2. Phân loại đối tượng nghiên cứu theo tuổi    31
3.1.3. Mức độ khó thở của người bệnh theo thang điểm mMRC    32
3.1.4. Chỉ số khối cơ thể BMI    32
3.1.5. Tiền sử bệnh    33
3.1.6. Số ngày nằm viện của nhóm bệnh nhân    33
3.1.7. Tổn thương phổi trên CTscanner    34
3.1.8. Lý do vào viện    34
3.1.9. Tiền sử hút thuốc lá    35
3.2. Phân tích kết quả sau can thiệp phục hồi chức năng hô hấp    35
3.2.1. Kếtquả trên triệu chứng khó thở sau can thiệp    35
3.2.2. Kết quả trên chỉ số nhịp tim    36
3.2.3. Kết quả lên chức năng hô hấp    36
3.2.4. Hiệu quả lên khả năng vận động bằng nghiệm pháp đi bộ 6 phút    36
3.3. Phân tích các mối tương quan    37
3.3.1. Mối liên quan giữa tuổi và khoảng cách đi bộ 6 phút    37
3.3.2. Mối liên quan giữa chức năng hô hấp và khoảng cách đi bộ 6 phút    37
3.3.3. Mối liên quan giữa mMRC và khoảng cách đi bộ 6 phút    38
3.3.4. Mối liên quan giữa BMI và khoảng cách đi bộ 6 phút    38
3.3.5. Mối liên quan giữa số ngày nằm viện và mMRC    38
3.3.6. Mối liên quan giữa FEV1 và mMRC    39
3.3.7. Mối liên quan giữa giới tính và khoảng cách đi bộ 6 phút    39
3.3.8. Mối liên quan giữa giới tính và FEV1    39
3.3.9. Mối liên quan giữa FEV1 và số ngày nằm viện    40
3.3.10. Mối liên quan giữa giới tính và điểm mMRC    40
3.3.11. Mối liên quan giữa tuổi và điểm mMRC    40
3.3.12. Mối liên quan giữa chỉ số BMI và điểm mMRC    41
3.4.  Chất lượng cuộc sống – sức khỏe của bệnh nhân giãn phế quản trước và sau phục hồi chức năng hô hấp bằng bộ câu hỏi St.GEORGE phiên bản tiếng Việt    41
3.4.1. Điểm SGRQ của nhóm bệnh nhân GPQ trước và sau can thiệp    41
3.4.2. Tần suất xuất hiện triệu chứng hô hấp trước, sau can thiệp    42
3.4.3. Điểm trung bình SGRQ của nhóm bệnh nhân GPQ trước và sau can thiệp    42
3.4.4. Sự tương quan giữa giới tính với điểm SGRQ    43
3.4.5. Sự tương quan giữa mMRC với điểm SGRQ    43
3.4.6. Sự tương quan giữa chức năng hô hấp với điểm SGRQ    44
3.4.7. Sự tương quan giữa FEV1 với điểm SGRQ    44
3.4.8.  Sự tương quan giữa khoảng cách đi bộ 6 phút với điểm SGRQ    45
3.4.9. Sự tương quan giữa tuổi với điểm SGRQ    45
3.4.10. Sự tương quan giữa BMI với điểm SGRQ    45
3.4.11. Sự tương quan giữa số ngày nằm viện với điểm SGRQ    46
3.4.12. Sự tương quan giữa tổn thương phổi trên CTscanner với điểm SGRQ    46
Chương 4: BÀN LUẬN    47
4.1. Đặc điểm lâm sàng của nhóm nghiên cứu    47
4.1.1.Tuổi, giới    47
4.1.2. BMI    48
4.1.3.Tiền sử    48
4.1.4. mMRC    49
4.1.5. Lý do vào viện và số ngày nằm viện    49
4.2. Hiệu quả của phục hồi chức năng hô hấp trên bệnh nhân qua các chỉ số lâm sàng    49
4.2.1. Hiệu quả của phục hồi chức năng hô hấp trên chỉ số mMRC    49
4.2.2. Hiệu quả của phục hồi chức năng hô hấp trên chỉ số nhịp tim    50
4.2.3. Hiệu quả của phục hồi chức năng hô hấp trên chức năng hô hấp    50
4.2.4. Hiệu quả của phục hồi chức năng hô hấp trên khoảng cách đi bộ 6 phút    51
4.3. Hiệu quả của phục hồi chức năng hô hấp qua các mối liên quan    52
4.3.1. Hiệu quả của phục hồi chức năng hô hấp qua mối liên quan giữa mMRC và các chỉ số tuổi, giới, BMI, số ngày nằm viện, FEV1    52
4.3.2. Hiệu quả của phục hồi chức năng hô hấp qua mối liên quan giữa khoảng cách đi bộ 6 phút và các chỉ số tuổi, giới, BMI, mMRC, chức năng hô hấp    53
4.4. Đánh giá chất lượng cuộc sống – sức khỏe của bệnh nhân giãn phế quản trước và sau phục hồi chức năng hô hấp bằng bộ câu hỏi St.GEORGE phiên bản tiếng Việt    55
4.4.1. Tần suất xuất hiện triệu chứng hô hấp và điểm SGRQ trước và sau can thiệp    55
4.4.2.Đánh giá chất lượng cuộc sống – sức khỏe của bệnh nhân giãn phế quản trước và sau phục hồi chức năng hô hấp bằng bộ câu hỏi St.GEORGE qua mối liên quan với điểm SGRQ    57
KẾT LUẬN    59
KIẾN NGHỊ    61
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
DANH MỤC BẢNG

Bảng 3.1.     Tiền sử hút thuốc lá    35
Bảng 3.2.     So sánh sự thay đổi mức độ khó thở mMRC    35
Bảng 3.3.     Hiệu quả trên chỉ số nhịp tim    36
Bảng 3.4.     Khoảng cách đi bộ 6 phút    36
Bảng 3.5.     Mối liên quan giữa tuổi và khoảng cách đi bộ 6 phút    37
Bảng 3.6.     Mối liên quan giữa chức năng hô hấp và khoảng cách đi bộ 6 phút    37
Bảng 3.7.     Mối liên quan giữa mMRC và khoảng cách đi bộ 6 phút    38
Bảng 3.8.     Mối liên quan giữa BMI và khoảng cách đi bộ 6 phút    38
Bảng 3.9.     Mối liên quan giữa số ngày nằm viện và mMRC    38
Bảng 3.10.     Mối liên quan giữa FEV1 và mMRC    39
Bảng 3.11.     Mối liên quan giữa giới tính và khoảng cách đi bộ 6 phút    39
Bảng 3.12.     Mối liên quan giữa giới tính và FEV1    39
Bảng 3.13.     Mối liên quan giữa FEV1 và số ngày nằm viện    40
Bảng 3.14.     Mối liên quan giữa giới tính và điểm mMRC    40
Bảng 3.15.     Mối liên quan giữa tuổi và điểm mMRC    40
Bảng 3.16.     Mối liên quan giữa chỉ số BMI và điểm mMRC    41
Bảng 3.17.     Điểm SGRQ của nhóm bệnh nhân GPQ trước và sau can thiệp    41
Bảng 3.18.     Tần suất xuất hiện triệu chứng hô hấp trước, sau can thiệp    42
Bảng 3.19.     Điểm trung bìnhSGRQ của bệnh nhân GPQtrước và sau  can thiệp    42
Bảng 3.20.     Sự tương quan giữa giới tính với điểm SGRQ    43
Bảng 3.21.     Sự tương quan giữa mMRC với điểm SGRQ    43
Bảng 3.22.    Sự tương quan giữa chức năng hô hấp với điểm SGRQ    44
Bảng 3.23.     Sự tương quan giữa FEV1 với điểm từng lĩnh vực của SGRQ    44
Bảng 3.24.     Sự tương quan giữa khoảng cách đi bộ 6 phút với điểm SGRQ     45
Bảng 3.25.     Sự tương quan giữa tuổi với điểm SGRQ    45
Bảng 3.26.     Sự tương quan giữa BMI với điểm SGRQ    45
Bảng 3.27.     Sự tương quan giữa số ngày nằm viện với điểm SGRQ    46
Bảng 3.28.     Sự tương quan giữa tổn thương phổi trên CTscanner với điểm SGRQ    46
DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 3.1.     Phân loại đối tượng nghiên cứu theo giới    31
Biểu đồ 3.2.     Phân loại đối tượng nghiên cứu theo tuổi    31
Biểu đồ 3.3.     Mức độ khó thở của người bệnh theo thang điểm mMRC    32
Biểu đồ 3.4.     Chỉ số khối cơ thể của bệnh nhân    32
Biểu đồ 3.5:     Tiền sử bệnh nhân    33
Biểu đồ 3.6.     Số ngày nằm viện của nhóm bệnh nhân nghiên cứu    33
Biểu đồ 3.7.     Tổn thương phổi trên CT    34
Biểu đồ 3.8.     Lý do vào viện    34
Biểu đồ 3.9.     Sự thay đổi của chức năng hô hấp sau can thiệp    36